Wat hebben de Championship, de 2. Bundesliga en de Maltese Challenge League met elkaar gemeen? De laatst geklasseerde teams degraderen naar het derde niveau. Een doodnormaal fenomeen in elke Europese voetbalfederatie en daar bedoel ik mee: elke. Elke Europese voetbalbond met een derde niveau heeft een promotie/degradatieregeling tussen het tweede en derde niveau. Van Moldavië tot de Faeröer. En Nederland… Nee, wij hebben dat niet. En dat is op z’n zachtst gezegd schandalig.
Waarom willen we er niet aan?
Dit is een goede vraag en staat open voor talloze speculaties. Er zijn binnen het Nederlandse voetbal talloze meningen over dit probleem, maar een aantal die vaak terugkomen hebben te maken met de zaterdag/zondagklucht van het Nederlandse voetbal en de schaam die BVO’s hebben tegenover degradatie.
Beide problemen hebben voornamelijk te maken met eigenbelang. Aan de ene kant de BVO’s die zich niet zouden kunnen voorstellen om zich te moeten verlagen tot het niveau van een kunstgrasmat in de Bollenstreek, aan de andere kant de stugge zaterdagclubs die verknocht blijven vasthouden aan hun zaterdagmiddag.
Hoewel ik beide punten nog zwakker vind dan een stuk plakband dat een huis aan elkaar probeert te houden, wil ik dit betoog graag beginnen met een aanval op de zaterdagclubs.
Zaterdaghypocrisie
Beste zaterdagclubs,
Zijn jullie na al die uitzonderingen voor jullie niet bereid om water bij de wijn te doen?
Talloze zondagclubs hebben de moeite genomen om op zaterdag te voetballen, om jullie tegemoet te komen en enkele clubs hebben zelfs de overstap gemaakt om standaard op de zaterdag te spelen.
Decennia aan historie van zondagmiddagvoetbal zijn de prullenbak in gesmeten om de Tweede Divisie doorgang te kunnen laten vinden en op de kampioenswedstrijd van AFC in 2019 na (die uit respect voor de Dodenherdenking op 5 mei werd gespeeld) heeft elke zondagclub braaf op zaterdag gespeeld.
Een ander vrij bizar ding is de deelname aan het KNVB-Bekertoernooi. Er bestaat immers altijd een mogelijkheid dat een zaterdagclub doorstoot tot de finale, die op een zondag gespeeld wordt. Wat is daarvoor het draaiboek?
Een eredivisionist smeken om hem op zaterdag te laten spelen, omdat zondag toch echt gereserveerd is voor de kerk? Het overgrote merendeel van de Nederlandse voetbalsupporters, die op een of andere manier niet allemaal in de Bollenstreek of aan het IJsselmeer wonen, vindt dit raar.
Het is een zekere mate van koppigheid en dat is zonde, want ik geef ook graag positieve noten: er gaan genoeg dingen goed. Het samenvoegen van de zaterdag- en de zondagclubs in de Tweede Divisie hebben gezorgd voor een grote hoeveelheid aan goede wedstrijden, toeschouwersaantallen en sfeer.
De Tweede Divisie was geen Tweede Divisie zonder de zaterdagclubs en de grote aantallen supporters, aandacht en derby’s die het met zich meebrengt.
Maar we moeten eerlijk zijn: de clubs, waaronder de zaterdagclubs, én de competitie kunnen op geen enkele manier groeien als één groep de overhand heeft in het beleid. Want de tirannie van de zaterdag is ook een barricade voor de belangrijkste prijs die een competitie op lager niveau te bieden heeft: de promotie, want de Eerste Divisie is niet zo gecharmeerd van de zaterdag.
Geen promotie = Geen groei (aan beide kanten)
Na de zaterdagclubs is het tijd voor het grootste probleem binnen de Nederlandse voetbalpiramide: laaggeklasseerde BVO’s en de KNVB.
Te beginnen bij de KNVB:
Beste KNVB,
Wat een wanvertoning en dat is nog zacht uitgedrukt.
Jullie kwamen met het idee voor de Tweede Divisie. De piramide zou gebouwd worden, amateurclubs zouden groeien, BVO’s in de Eerste Divisie zouden eindelijk niet meer genadig wegkomen met het behalen van de rode lantaarn en het voetbalniveau in Nederland zou stijgen tot ongekende hoogtes.
Wat kwam daarvan uit? Niks.
De beloftes werden in de prullenbak gesmeten toen de beloften van AZ er met de titel vandoor gingen en de Eerste Divisie betraden, om plaats te maken voor Achilles ‘29 dat het lachertje van het Nederlands voetbal werd.
Maar jullie zijn er wél in geslaagd om de hele Tweede Divisie op de kast te jagen: eisen voor verlichting, eisen voor contracten, eisen voor de omvang van de selectie en eisen voor de speeltijden.
Met open ogen is iedereen erin getrapt en precies een jaar na start van de eerste Tweede Divisie-wedstrijd was het gedaan met de ambitie en zijn jullie erin geslaagd om na zeven jaar meer dan twintig clubs gedwongen te professionaliseren en ze er niks voor in de plaats te geven.
Oké, mijn excuses, er is één ding voor in de plaats gekomen: de kampioen en de periodewinnaars hoeven geen voorrondes voor de beker meer te spelen, die niet eens bestonden voor het oprichten van de Tweede Divisie.
In feite hebben jullie gereedschap gegeven voor reparaties waar jullie zelf de oorzaak voor zijn. Ik ben zo benieuwd wat jullie bedoeling was van de Tweede Divisie. Ik ben zo benieuwd hoe jullie erop zijn gekomen om zoveel clubs te dwingen om aan profeisen te voldoen en ze vervolgens niks terug te geven. Wat is er in positieve zin veranderd?
Het is moeilijker geworden om de eindjes aan elkaar te knopen (maar gelukkig hebben we nu gestandaardiseerde ticketprijzen, want die ontbraken nog) en het is moeilijker geworden om je te kwalificeren voor de beker.
Maar afgezien van het feit dat dit allemaal behoorlijk inhumaan is werkt het ook nadelig voor het Nederlandse competitievoetbal. Een piramide betekent namelijk doorstroom en doorstroom betekent groei.
Bij het openbreken van de promotie/degradatie tussen de Eerste en Tweede Divisie zullen Tweede Divisieclubs kunnen uitgroeien tot stabiele Eerste Divisieclubs, hetgeen geen ondenkbaar scenario is, kijkend naar de bekeruitslagen van de afgelopen zeven jaar.
Ik zal geen lijst geven van alle wedstrijden tussen Eerste en Tweede Divisieclubs, maar wel een zeer korte samenvatting:
Sinds de oprichting van de Tweede Divisie in 2016 zijn er 27 wedstrijden geweest in de KNVB-Beker tussen Eerste en Tweede Divisieclubs, hiervan werden 11 gewonnen door de Tweede Divisieclub. Dat is 40,7 %. Op basis hiervan zou men mogen concluderen dat het voor een Tweede Divisieclub mogelijk is om te promoveren en te handhaven.
Dit is natuurlijk niet perfect representatief voor een competitie, want strafschoppen vinden in de competitie nu eenmaal niet plaats en enige van deze wedstrijden zijn beslist op strafschoppen, zij het vaker in het voordeel van de Eerste Divisionisten.
Maar buiten het sportieve aspect zijn er ook financiële aspecten: Eerste Divisie betekent media-aandacht, kaartverkoop en investeringen. Een club kan op de kaart gezet worden en er zodoende financieel op vooruit gaan (ook op achteruit trouwens. De achilleshiel is soms makkelijk te vinden…).
Het is een risico en bij risico’s kan je er slechter uitkomen dan toen je begon, maar het is de moeite waard.
BVO’s, geef het laatste zetje
Degraderen naar de Tweede Divisie is degraderen naar de hel. Althans, zo lijkt het voor de gemiddelde BVO.
Maar als we eens eerlijk naar de realiteit kijken is er een redelijk aantal clubs die in een regulier scenario al lang gedegradeerd had moeten zijn naar de Tweede Divisie: Helmond Sport en FC Dordrecht hebben een legioen aan engeltjes op de schouder gehad. In 2020 behaalde Helmond 17 punten in de Eerste Divisie. Zelfs toen AGOVV failliet ging na 18 speelrondes in 2013 stond de teller boven de 17.
Degraderen is niet leuk, maar het betekent in veel gevallen niet het einde van de club. Loyale supporters zullen blijven komen, je komt andere speelstijlen tegen, maakt nieuwe vriendschappen met besturen én… je speelt een keer ergens voor. Je speelt ineens voor promotie. Je kan weer realistische lange termijndoelen stellen.
Uiteraard is het behalen van de play-offs voor promotie naar de Eredivisie een realistisch doel, want de Eerste Divisie zit nu eenmaal zo in elkaar dat je als nummer 16 nog play-offs kan spelen als je er ooit in bent geslaagd een reeks goede wedstrijden neer te zetten en daarmee de periode hebt gewonnen, omdat de twee ploegen boven je hem al hebben gewonnen (och, wat is er veel mis met onze competities…).
Het punt is: degradatie werkt in het voordeel van BVO’s, hoe krom dat ook moge klinken.
Conclusie
Na behoorlijk tekeer te zijn gegaan op iedereen die promotie/degradatie tussen de Eerste en Tweede Divisie tegenhoudt, kunnen we tot de conclusie van dit betoog komen:
Hou de eer aan jezelf en het Nederlands voetbal en breek dat luik naar de Tweede Divisie open.
