Massaal naar Duitsland: Voetbalsupporters en feestende fans
Zelfs de absolute anti-voetbal mensen kunnen het onmogelijk gemist hebben: afgelopen maand vond in Duitsland het EK voetbal plaats. Voor de liefhebber een uitgelezen kans om een Europees eindtoernooi te bezoeken, met Nederland als verrassing die het tot de halve finale schopt en een Oranjepubliek waar de wereldwijde media verliefd op werd.
Vorige week vond er een ware volksverhuizing plaats en kleurde Dortmund massaal oranje. Na een zwaarbevochten 2-1 overwinning op de Turken in Berlijn is het Oranje-virus extra aangewakkerd. Reden genoeg voor vele Nederlanders om het Nederlands elftal te komen aanmoedigen in de grootste stad van het Ruhrgebied. Het bleek voor Oranje de climax van een EK in buurland Duitsland dat strandde tegen de Engelsen.
Een goede start in Duitsland
Het EK begon voor Nederland op 18 juni in Hamburg tegen Polen. Zoals het vaker gaat met eindtoernooien moet de Oranje-gekte nog op gang komen en ook dit EK is dat niet anders. Maar ter plaatse in Hamburg blijkt er een goede massa op de been te zijn. Het is voor mij de eerste keer dat ik op een eindtoernooi ben. En hoewel ik geen tickets voor de wedstrijd heb weten te bemachtigen, heb ik het toch naar mijn zin in de Hanzestad aan de Elbe. Overal in de stad zijn Nederlanders te vinden die merkbaar zin hebben en klaar zijn voor de start van het Nederlands elftal op dit EK. Zo ook op de Reeperbahn – een uitgaansstraat die zich perfect leent voor weekenden met vrienden, voetbalteams of vrijgezellenfeesten – waarover verschillende media koppen dat maandvoorraden aan bier binnen no-time zijn weggezopen door de feestende menigte. Als groep besluiten we om naar het fanplein te gaan waar Nederlanders en Polen gezamenlijk de wedstrijd kijken, naast het Millerntor stadion; de thuishaven van St. Pauli. Nederland wint met 2-1 van Polen.
Leipzig leeft
Een aantal dagen later wacht de tweede wedstrijd van de groepsfase tegen Frankrijk en voor deze wedstrijd heb ik wel tickets gekregen. Na een treinreis van circa zes uur komen we aan in Leipzig. Een stad waar ik van tevoren weinig verwachtingen van heb, maar bij aankomst positief verrast ben. Wederom is er een grote menigte Nederlanders aanwezig en dankzij het compacte centrum van Leipzig weet iedereen elkaar al veelvuldig op te zoeken. Er wordt fanatiek geproost en gezongen. In tegenstelling tot het bekende imago is er bij vlagen zowaar sprake van voetbalcultuur. Op wedstrijddag lijkt de menigte nog groter te zijn. Nadat de fanwalk in de buurt van het stadion eindigt, wordt duidelijk dat er een grote groep supporters aanwezig is die geen kaartje heeft en de wedstrijd elders moet kijken. Het laat zien dat veel mensen de moeite hebben genomen om naar Leipzig te reizen.
Ondanks dat er een deel supporters aanwezig is dat Oranje fanatiek lijkt te willen supporten zoals we dat in het clubvoetbal wekelijks op de tribunes zien, wordt deze groep toch overklast door de Oranjefans die vooral op het massale feest afkomen en buiten Oranje om doorgaans niet in een voetbalstadion lijken te komen. De tietenman, een met bossen wortels bedekt hoofd en personen gekleed in driedelig oranjepak, ik zie het allemaal voorbij komen. Deze mensen lijken toch vooral voor zichzelf naar het evenement te zijn gekomen, zich als een mafkees te gedragen en hopen dat ze op beeld komen. Alles voor de aandacht. Het is niet de manier waarop ik voetbal graag beleef. Maar toch, gezegd moet worden dat het mooi is om te zien hoezeer Oranje leeft op een EK dat in ons buurland georganiseerd wordt en wat voor menigte erop af komt. Het is natuurlijk ook een unieke kans.
Dan het stadion. De Red Bull Arena – of het Leipzig Stadium zoals de UEFA communiceert – is een modern stadion dat begin deze eeuw ten behoeve van het WK 2006 volledig is gerenoveerd en tweewekelijks bespeeld wordt door energydrankjes-club RB Leipzig. De entree is veelbelovend. De contouren van het voormalige, reusachtige DDR-stadion zijn nog zichtbaar en met een lange aanloop en hoge trap is voor het nieuwe stadion een mooie entree gecreëerd. Het blijkt van binnen ook een prachtig stadion te zijn om voetbal te spelen. Het is spijtig dat hier een gedrocht van een club in is gevestigd, dat hier tweewekelijks zonder enige historie en sfeer speelt.
Gedurende de 90 minuten lijkt het spel op het veld over te slaan op de tribunes. Met af en toe een opleving is de sfeer op de tribunes tam te noemen en zijn het de Fransen die vocaal overstemmen. Het lijkt wel of de Oranjesupporters hun kruid eerder die dag al verschoten hebben tijdens de fanwalk en het feestgedruis in het centrum. Met een 0-0 eindstand trekt de Oranje-karavaan door naar Berlijn.
Voetbal in een metropool
Het is alsof deze speelsteden op elkaar afgestemd zijn. Na een autorit van een kleine twee uur komen we aan in Berlijn. En in tegenstelling tot Hamburg en Leipzig is het gezien de omvang van metropool Berlijn goed zoeken naar Oranjesupporters. Maar wie goed zoekt, treft op de Hackescher Markt een Oranjefeest aan. Het is gezellig druk en het bier vloeit rijkelijk. Intussen lijken steeds meer mensen op de speelsteden af te komen. Want ticket of geen ticket, Berlijn is een fantastische stad met genoeg vermaak. En nu er bij toeval ook nog eens een eindronde plaatsvindt, is de stad alleen nog maar leuker en levendiger. Daar waar Berlijn om verschillende redenen doorgaans geen echte voetbalstad is, vind je deze maand op ieder terras en in ieder café een tv-scherm van ten minste 65 inch waarop de wedstrijden worden uitgezonden. En zeker buiten de druk bezochte highlights van Berlijn om, in de meer alternatieve wijkjes van de stad, kun je merken dat het voetbal leeft.
Tegenstander op 25 juni is Oostenrijk. Een wedstrijd die gespeeld wordt in het historische Olympiastadion. Als ik vertel dat hier in 1936 de Olympische Spelen plaatsvonden waarbij Duitsland onder bewind stond van ene heer A. Hitler, dan hoef ik niet te vertellen dat hier nogal controversiële gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Maar wat zich hier ook af heeft mogen spelen, de geschiedenis is er en die is er om bewaard te blijven. Hier en daar zijn tekens die herinneren aan die tijd nog altijd zichtbaar en dat moet wat mij betreft ook voor altijd blijven, als onderdeel van de geschiedenis.
In een snikheet stadion lijkt het Oranjelegioen in tegenstelling tot de aantallen in de stad in de minderheid en ook vocaal wordt er afgelegd tegen de Oostenrijkers. Daar doet het verloop van de wedstrijd nog een schepje bovenop en de wedstrijd eindigt in een 2-3 nederlaag. Daar waar Nederland in Hamburg hoopvol begon en ondanks enkele slordigheden in Leipzig tegen Frankrijk standhield, lijkt het vertrouwen een knik te hebben gekregen. En volgens Nederlandse traditie en zijn 17 miljoen bondscoaches moet er een hoop veranderen. Op naar München en Berlijn waar ik niet bij ben… maar gelukkig met een goede afloop!
Halve finale in Duitsland!
Want dat betekent dat ik getuige kan zijn van een stukje Nederlandse voetbalgeschiedenis. Ik ben namelijk ingeloot voor zowel de halve finale in Dortmund als de finale in Berlijn. Om mij heen hoor ik al vele geluiden van mensen die van plan zijn om af te reizen naar Dortmund zonder ticket en nog niet eerder een wedstrijd in een speelstad hebben bijgewoond. Het wordt mij al gauw duidelijk dat de 75.000 mensen waarop de KNVB rekende een misvatting was.
En zo bleek. Bij aankomst is een overgroot deel van de parkeerplaatsen tot ver voorbij het Westfalenstadion al geclaimd door auto’s, caravans en campers en men maakt aanstalten om met de U-Bahn richting centrum te bewegen. Daar wacht bij aankomst rond 14 uur al een oranje zee aan mensen waarbij de Engelsen meteen in het niet vallen. Dit is van andere orde dan dat ik in de weken hiervoor in Hamburg, Leipzig en Berlijn heb gezien. Onderweg naar het centrum ontvangen we zelfs aanmoedigingen van Duitse zijde, die vertellen dat ‘Holland soll siegen gegen die Engländer’.
Het is een ongekende chaos waarbij heel Nederland lijkt te zijn uitgelopen en ook wordt duidelijk dat slechts een heel klein deel van de mensen daadwerkelijk naar het stadion zal gaan en het overgrote deel op de schermen in de stad zal moeten kijken. Dat laatste zal voor deze mensen wellicht ook de reden zijn om zich klem te zuipen. De sfeer is uitbundig, mensen hebben plezier en ik krijg steeds meer het gevoel dat hier vandaag een feest plaatsvindt dat een combinatie is van carnaval, Koningsdag en een Formule 1 Grand Prix met Max Verstappen.
Mensen zingen hits mee van Marco Schuitemaker tot Wesly Bronkhorst en springen vrolijk van links naar rechts. Van eerdere wedstrijden heb ik geleerd mij niet te storen aan het evenementenpubliek dat op dagen als deze afkomt, maar mij gewoon over te geven en hen een plezierige dag te gunnen, waarbij er toevallig ook nog gevoetbald wordt.
Tijdens dit EK in Duitsland trok de Oranje fanwalk wereldwijd veel aandacht. Vanuit alle landen leken de media lyrisch te zijn over de manier waarop de Oranjefans gezamenlijk richting het stadion trokken en daarbij een uitzinnige feestvreugde toonden. Het lijkt de kers op de taart voor de feestende Nederlanders. Samen hossen, meezingen op simpele Nederlandse muziek en verder vooral het verstand op nul zetten. Het lijkt makkelijk vermaak.
Bij aankomst in het stadion mogen we plaatsnemen op de iconische Gelbe Wand, die vandaag wordt omgetoverd tot Oranien Wand en ook de rest van het stadion is goed in oranje kleuren vertegenwoordigd. Het is duidelijk dat veel van de neutrale UEFA-tickets in handen zijn gekomen van Nederlanders met FOMO die niks wilden missen en waarschijnlijk de hoofdprijs hebben moeten betalen.
Ook is inmiddels te merken dat in het stadion scheiding heeft plaatsgevonden van de mensen die naar Dortmund zijn afgereisd voor het feest en de mensen die naar de wedstrijd gekomen zijn om Oranje naar een finaleplaats te schreeuwen. Er heerst namelijk een goede sfeer in het stadion en mede door invloed van de Dutch Fanatics lukt het zowaar om liederen door te zingen. Natuurlijk, het Oranjepubliek kent geen georganiseerde harde kern die een vast repertoire aan nummers kent die de spelers harder doen lopen, maar een begin is er. Ik geloof erin dat deze groep een beweging kan bewerkstelligen waarmee het Oranjepubliek meer van het carnavaleske imago afkomt en de fanatieke sfeer zoals we dat graag in stadions zien meer naar voren komt. Hup Dutch Fanatics!
Maar tot die tijd zullen we het in de stadions vocaal af moeten leggen. Zo ook vanavond tegen Engeland. De Engelsen hebben er zin in en ondanks de snelle 1-0 van Xavi Simons blijft er gezongen worden. Na een makkelijk gegeven strafschop vindt er dan ook een ware vreugde-explosie plaats aan Engelse zijde wanneer Kane de gelijkmaker tegen de touwen schiet en meteen wordt de vocale overhand genomen. Hoewel de sfeer ondanks de tegentreffer ook aan Nederlandse kant doorgezet wordt, lees ik op X dat de oranje zijde van het stadion ondanks de meerderheid amper te horen is.
De verslagenheid slaat tegen het einde van de wedstrijd helemaal toe wanneer invaller Watkins vlak voor tijd de winnende treffer binnenschiet. Maar ondanks dit zure verlies, waarbij enkele beslissingen van de scheidsrechter discutabel waren, worden de Oranjespelers bedankt en lijkt het publiek met opgeheven hoofd het stadion te verlaten en huiswaarts te keren.
Onderweg naar de auto kom ik mensen tegen die tijdens de wedstrijd geen alcoholpauze hebben ingelast en vrolijk doorgaan. Zij lijken zonder moeite door te gaan in het feestgedruis en geven weinig om het verlies en daarmee een ticket voor de finaleplaats. Iets waarvan ik de inschatting op voorhand al maakte.
Conclusie na een EK met Oranje
Je kunt niet ontkennen dat er in de afgelopen weken bij de wedstrijden van Oranje doorsnee voetbalstemming is geweest. Sterker nog, er was een gigantische feestvreugde waarbij mensen, jong en oud, vrienden en families massaal naar Duitsland zijn afgereisd om ons land aan te moedigen en naar een Europees kampioenschap te schreeuwen. Begrijp me niet verkeerd, ik heb een mooi EK meegemaakt, maar ik laat Oranje voorlopig links liggen. De avonturen die ik de afgelopen weken heb meegemaakt leggen voor mij precies de vinger op de zere plek waarom ik zo graag fanatiek clubsupporter ben.
Allereerst omdat mijn cluppie iedere week voetbalt. Ik wil iedere week naar het stadion kunnen. Als hoogtepunt van de week waarop ik mij dagen kan verheugen. Niet uit moeten kijken naar een eindtoernooi dat eens in de twee jaar gespeeld wordt of de zielloze oefenwedstrijden die daar tussenin worden gespeeld.
Ten tweede weet ik dat ik bij mijn club op de tribune sta met mensen die één en dezelfde passie hebben. Nou zullen er bij Oranje vast en zeker mensen zijn die hier hun absolute passie in hebben gevonden, maar het gros van het publiek komt als gelegenheidssupporter af op een evenement waarbij het graag gezien wil worden door gek te doen.
Tot slot houd ik van voetbalcultuur. Wat is voetbalcultuur? Dat is natuurlijk door iedereen in te vullen. Maar voor mij is voetbalcultuur met zijn allen achter je geliefde club (of land) staan, je vaste matchday rituelen volgen en samen juichen en treuren. Dit mis ik bij Oranje te vaak. Ik zal nooit zo hard kunnen juichen als dat ik voor mijn club doe. Daarbij is voetbalcultuur voor mij in ieder geval geen sfeer in de categorie carnaval, Koningsdag, Grand Prix overwinning van Max Verstappen.
EK Duitsland 2024; het was mooi om mee te maken. Op naar het clubvoetbal!