Oranjekoorts: de sterren van Berlijn

De Oranjekoorts groeit. Na de met vlagen leuke en goede pot tegen Roemenië wacht Turkije in de kwartfinale. Na de wedstrijden in Hamburg en Leipzig onze derde pot van het EK 2024. En dit keer is het Berlijn dat, voor de tweede keer in een kleine twee weken, wordt overspoeld door Oranje. En het wordt een heerlijke dag. Met een oefenpotje tussen de Berlijnse clubs BFC Dynamo en Lichtenberg 47 en uiteraard met Nederland tegen Turkije. Een dag die in het teken staat van sterren. Op het shirt en op het veld. 

Stasi club

Als je kunt kiezen tussen een potje voetbal in een heerlijk zonnetje en een oud stadion of een uur in de rij staan voor een drankje in de fanzone is voor mij de keuze snel gemaakt. En dus wandel ik een minuut voor twee Sportforum Hohenschonhausen op. Ik koop voor een tientje een kaartje aan de kassa en wandel het voetbalstadion, dat onderdeel is van het sportforum, binnen. We zijn nu bij misschien wel de meest gehate voormalige DDR-club op bezoek. Een club waarvan de geschiedenis bewijst dat voetbal in de DDR, de Deutsche Demokratische Republik (Oost-Duitsland), altijd een politiek middel is geweest.

Berliner FC Dynamo ontstond toen de overheid in 1954 besloot dat Berlijn een grote voetbalclub nodig had. Dynamo Dresden werd opgepakt uit Dresden en naar Oost-Berlijn verhuisd. Na wat naamswijzigingen en fusies werd in 1966 Erich Mielke voorzitter van de club. Mielke was voorzitter van de Stasi, de veiligheidsdienst van de voormalige DDR.

Lichtenberg 47

BFC Dynamo speelt in de wijk Lichtenberg. Opvallend genoeg de naam van de tegenstander van vandaag, Lichtenberg. Ook die club kent een politieke geschiedenis. In 1923 moest LSC Germania van de NSDAP fuseren met LSC Stern en Rot-Weiß Lichtenberg. Het resultaat hiervan was VfB 1923 Lichtenberg. Na de Tweede Wereldoorlog werd de club, net als alle voetbalclubs, opgeheven en heropgericht tot SG Lichtenberg-Nord waarna in 1947 de naam werd veranderd in SC Lichtenberg 47.

Maar het politieke spel rondom Lichtenberg houdt nog niet op. Toen Ajax twee jaar geleden uit tegen Union speelde heb ik het Hans-Zoschke-Stadion bezocht. Om de felrode tribunes heen zie je de imposante, grauwe, betonnen Stasi-panden je nog aankijken. Het verhaal gaat dat de stadionspeaker wel eens de Amerikaanse propaganda zender RIAS (Rundfunk im Amerikanischen Sektor) in de rust via de luidsprekers ten gehore bracht. En ondanks dat de Stasi Lichtenberg daar weg wilde hebben, lukte het ze niet en is het stadion nu een pareltje wat op je stadion bucketlist hoort.

Sterren

Maar ondanks dat BFC Dynamo de Stasi club was en Lichtenberg misschien wel de door de Stasi het meest gehate club, zijn beiden niet elkaar grootste rivalen. De Dynamo supporters die ik sprak hebben het allemaal over Union als grootste rivaal. Er zijn in het verleden zelfs voorbeelden dat enkele tientallen hooligans van Dynamo met Hertha mee gingen in het uitvak bij de derby tussen 1. FC Union en Hertha. Union had in de DDR tijd het imago anti-communistisch te zijn. Op papier de tegenpolen van Dynamo. Al lees ik ook veel verhalen van supporters die claimen dat het rechtse imago en zelfs het brengen van de Hitlergroet geen politieke mening zou zijn geweest, maar puur om te provoceren.

Een andere reden dat Dynamo door veel club wordt gehaat is de hulp die ze in de succesjaren kregen van de Stasi. Vanaf 1978-1979 werd Dynamo tien keer op rij kampioen in de DDR-Oberliga en daarmee kampioen van Oost-Duitsland. Volgens het Duitse sterren systeem, waarbij je al bij drie kampioenschappen een ster op je shirt mag dragen, zou dat goed zijn voor  drie sterren boven het logo. Sterker nog, Dynamo zou daarmee na Bayern de meeste Duitse titels hebben. Een lijst waar nu Dortmund met vijf titels op de tweede plek staat. Omdat de titels niet als zodanig worden erkend maar om Dynamo wel tegemoet te komen, mogen ze met een ster spelen met daarin het getal tien.

Sportforum Hohenschonhausen

Het Sportforum Hohenschonhausen is een prima stadion. Een lange zijde met zitplaatsen en drie met gras en onkruid overwoekerde staantribunes. Achter de staantribune naast de lange zijde heerlijke oude industrie als backdrop en op een van de korte zijdes een ouderwets scorebord. Achter de hoofdtribune bevindt zich een met terrassen uitgerust supportershome en vandaag hebben een paar honderd, in Dynamo shirtjes gehulde fans, de weg naar het stadion gevonden. Tussen hen in enkele tientallen Lichtenberg supporters die hun team met 3-0 zien verliezen. Blijkbaar zie ik er niet erg Oost-Duits uit, want ik wordt verrassend vaak aangesproken en succes gewenst voor vanavond.

Na het laatste fluitsignaal snel de metro in en, via Alexanderplatz, Hauptbahnhof en Spandau richting Olympiastadion waar ik de rest op zoek. Ik loop de Oranje mars tegemoet en zie tientallen poncho’s en verregende oranje shirts en capes. De beelden op tv zijn tof, maar ik voel er gewoon niets bij. Dat zou misschien anders zijn als het in het stadion net zo luidruchtig was. En ondanks dat het dat steeds meer wordt, is het voor mij onvoldoende om me eraan over te geven. De keuze om naar Oost-Berlijn af te reizen is om meerdere reden een verstandige geweest.

Olympiastadion

Het Olympiastadion is van buiten al indrukwekkend. Het stadion dat werd gebouwd voor en geopend met de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn kende destijds honderdduizend plekken. De Spelen die een van de eerste voorbeelden waren van sportswashing, omdat Hitler de Spelen gebruikte voor zijn politieke en racistische propaganda. Overigens is het niet het stadion waar Hitler zelf een voetbalwedstrijd keek. Dat was op 7 augustus de kwartfinale tussen Nazi-Duitsland en Noorwegen in het Poststadion vlakbij het Hauptbahnhof. Toen Noorwegen met 2-0 voor stond is Hitler vertrokken.

Het Olympiastadion is ook de plek waarvan lang werd beweerd dat bij de verdediging ervan in 1945 duizenden soldaten van vooral de Hitlerjugend een heldhaftige dood stierven. Later onderzoek heeft echter aangetoond dat er ongeveer 70 Duitse soldaten en een onbekend aantal Sovjets tijdens dit gevecht zijn gesneuveld.

En toch, ondanks of dankzij het duistere verleden, is het een indrukwekkende plek als we via de Olympischer Platz de Olympische ringen bij Ingang A naderen. Onze tickets worden gescand en we wandelen vrij soepel richting het stadion waar we in het zonnetje van een drankje en wat patat genieten.

Organisatie

Waar de organisatie in Hamburg en Leipzig me ontzettend meeviel vind ik het hier slechter geregeld. De eerste keer dat we naar binnen lopen gaat alles vrij soepel, maar als je een drankje wil halen of een toilet wil bezoeken moet je weer naar buiten toe. Aangezien dat dezelfde gang is als de mensen die op dat moment met duizenden naar binnen willen blijkt dat een uitdaging voor de organisatie. Een rij stewards die met elkaar aan de hand een lint vormen zorgen voor een doorgang die breed genoeg is om een persoon naar buiten te laten lopen. Eenmaal buiten gekomen baal je al dat je die keuze hebt gemaakt want staat heel veel mensen te wachten om weer naar binnen te gaan. De ME loopt via de VIP-ingang naar binnen om de stroom mensen te begeleiden.

Als ik net voor de wedstrijd voor de tweede keer op m’n plek ben komen de spelers het veld op. Rookpotten worden ontstoken en het geluid zwelt aan. De volksliederen worden gespeeld en meegezongen. Een oranje rookpotten aan de Oranje kant en wat fakkels en rook aan Turkse zijde. De Turken kleuren de vakken aan weerszijden van de bekende opening waar normaal de Olympische vlam zichtbaar is rood met wit. Onze kant is volledig Oranje. De neutrale vakken zijn vandaag vooral gevuld met Turkse fans. Wat niet gek is als je weet dat alleen in Berlijn al driehonderdduizend Turken wonen.

Stembanden en decibellen

Ondanks een prima eerste kwartier van het Nederlands elftal en verwoede pogingen van de ongeveer vijftienduizend Oranjefans geluid te maken, zijn vooral de Turken vocaal aanwezig. Bij balbezit gezang en bij balverlies gefluit. En als de bal dan nog drie keer van Nederland speler verwisseld draaien ze de volumeknop gewoon nog wat verder open. Als de Turken, op dat moment verdiend, op voorsprong komen rolt een orkaan van geluid onze kant op. Balen van de stand, maar genietend van het geluid.

De tweede helft krijgen de elf in het Oranje meer grip op de wedstrijd. Het Turkse gezang wordt vooral veel en hard gefluit. De kantwissel heeft ertoe geleid dat Nederland aan onze kant aanvalt en dat lijkt de Oranje supportersschare te motiveren nog net wat vaker en meer geluid te maken. Ritmisch klopt er weinig van en lijkt hetzelfde spreekkoor in drie of vier verschillende tempo’s te worden gezongen, maar de beleving is oprecht en fel. Geschreeuw, geroep, gescheld en gezang wisselen elkaar af om de elf die het moeten doen naar voren te schreeuwen.

Ontlading

Dan de zeventigste minuut. Na een paar gemiste kansen en bijna kansen krijgt Depay de bal op links. Een voorzet op Weghorst wordt via een Turkse verdediger in het zijnet gewerkt. De corner is een variant en wordt door de Vrij binnengekopt. Onze kant ontploft. Duizenden in oranje gehulde mini-erupties verworden tot een deinende en over elkaar heen vallende oranje massa. De minuten die volgen is het Olympisch stadion van oranje. Ook vocaal zijn we de baas. En dat wordt alleen maar versterkt als zes minuten later de 2-1 wordt binnengefrommeld. Door de plekken die we hebben zien we de goal niet helemaal en terwijl een deel in juichen uitbarst kijkt een ander deel vertwijfeld om zich heen. Als Gakpo juichend onze kant oprent ontploft de noordoostzijde van het stadion nog een keer. Om nu niet meer stil te vallen.

Als het eindsignaal klinkt stormen de spelers richting Oranjesupporters. De DJ speelt “Wij houden van oranje” en Hazes wordt de baas van Berlijn. Tienduizenden zingen mee en bezorgen elkaar een herinnering voor het leven. Als van links naar rechts door de stadionspeakers klinkt verandert de oranjehoek in een van links-naar-rechts-deinende eenheid. Aan de andere kant van het stadion bedanken de Turken hun sterren en lopen de vakken langzaam leeg. Aan Nederlandse kant lijken veel supporters te denken dat ze beter nog een half uur zingend feest kunnen vieren dan in de rij te staan voor de metro en dus blijft het aan onze kant gezellig druk.

We gaan naar Dortmund toe

Als we om half twaalf het stadion uitlopen wandelen rood en oranje gemoedelijk door elkaar heen. Terwijl de socials alweer vollopen met filmpjes van tientallen of honderden, vooral jongere, Turken het verlies omzetten in frustraties wandelen hier tienduizenden door elkaar. We lopen naar de S-bahn op zoek naar de metro naar Spandau. Net voor twaalven wandelen we onder een heldere Berlijnse sterren lucht op het gemak ons hotel binnen. Op naar morgen, de trein naar huis. En op naar woensdag. Als we om negen uur in Dortmund de halve finale spelen tegen Engeland. Is it coming home of are they going home? Het antwoord staat nu nog in de sterren geschreven. Maar wij gaan er woensdag alles aan doen om onze bijdrage te leveren.