Ultras Lechia Gdansk tonen gruwelij spandoek tijden historisch weekend

Eerlijkheid gebied mij te zeggen dat ik een heel ander beeld had van Noord-Polen. Bij het horen van Gdansk dacht ik aan een grauwe stad vol met deels ontmantelde, zware industrie. Het soort plek waar iedereen bij gebrek aan beter maar alcoholist wordt. In werkelijkheid blijkt Gdansk echter een schitterende stad die vergelijkingen oproept met Amsterdam. De lokale club Lechia Gdansk, beroemd om haar ultras en schitterende sfeeracties, is de trots van deze historische stad. Wij namen een kijkje tijdens een speciaal weekend voor de supporters van de club.

Je zou het de mensen vergeven als ze toch even een seconde twijfelen wanneer ze door het centrum van Gdansk lopen. Bevinden ze zich nu in de Nederlandse hoofdstad Amsterdam? Met de vele schitterende trapgevels in het hele centrum, en het kanaal wat het centrum in tweeën splijt, zijn de vergelijkingen legio. Gek is dat niet. Als voormalig Hanzestad speelde Gdansk (toen nog Danzig, waarover later meer) een cruciale rol in de moedernegotie; de graanhandel van Amsterdam met de landen rond de Oostzee. Op deze manier krijgt de stad veel Nederlandse invloeden mee op het gebied van architectuur. Johan Vredeman de Vries uit Leeuwarden is in de 16^e eeuw de stadsarchitect voor Gdansk. De mooie trapgevels die je vandaag de dag kunt zien zijn echter allemaal nagebouwd. Tijdens de tweede Wereldoorlog wordt het gehele centrum platgebombardeerd. De stad heeft sowieso zwaar te lijden gehad tijdens deze oorlog en tegenwoordig ligt er in Gdansk een indrukwekkend en uitgebreid WO II – museum.

De vrije stad Gdansk

Sowieso kent de stad een bijzondere geschiedenis. Van oudsher staat de stad bekend als Danzig – zo noemen we het in Nederland nog steeds. Dat komt omdat Gdansk tot 1920 onderdeel was van het Duitse Rijk. Na het verlies van de eerste Wereldoorlog was de stad en omliggende dorpjes afgepakt van de Duitsers. Deze geven aan de net onafhankelijke Poolse staat was ook niet de ideale optie. Daarom wordt de semiautonome Wolne Miasto Gdańsk (vrije stad Gdansk) in het leven geroepen. Tot de inval van de Duitsers in 1939 was Gdansk bijna twee decennia haar eigen gebied, met onder meer een eigen valuta. Pas na het eindigen van WO II voegde de stad zich bij Polen. Vandaag de dag vinden inwoners van Gdansk daarom nog vaak dat zij een andere mentaliteit hebben dan de gemiddelde Pool. Ook wordt er nog vaak gesproken van de vrije stad Gdansk, onder meer door de omroeper in het stadion voorafgaand aan de wedstrijd.

Vaak in steden met zo’n intense geschiedenis heerst er een grote vorm van stadstrots die zich vaak reflecteert in fanatieke support voor de voetbalclub. Gdansk is hier niet anders in. Lechia Gdansk is de trots van de stad en in de stad zijn er veel verwijzingen naar de club te zien. Langs de wegen hangen overal vlaggetjes met de club erop, langs het tramspoor staat een gigantische muurschildering en op meerdere plekken is graffiti gekalkt voor de club. Gemiddeld mag de subtopper (2 bekers in de prijzenkast) rekenen op zo’n 10 tot 15 duizend supporters, waarbij wedstrijden tegen Legia Warschau of de derby tegen Arka Gdynia wel de 25.000 kunnen aantikken. Nadeel voor de club is dat de Arena Gdansk, gebouwd voor het EK 2012 en o.a. bespeeld door Spanje, Italië en Duitsland, met een capaciteit van meer dan 41.000 vele malen te groot is voor de club. Hierdoor heeft zelfs 10.000 aanwezigen vaak nog iets droevigs.

Good night left side

Recentelijk beleeft de club een sportieve bloeiperiode. In 2001 werd Lechia teruggezet naar het 6^de niveau om pas in 2008 weer terug te keren in de Ekstraklasa. Dit seizoen doet de club serieus mee om het kampioenschap, niet in de laatste plaats doordat het oppermachtige Legia op een degradatieplek staat. In 2019 werd beslag gelegd op de derde plek en werd tevens de beker gewonnen. Vandaag staat er een “kopie” van die bekerfinale op het programma. De tegenstander is wederom Jagiellonia Białystok, een bijzondere club uit Noordoost-Polen waar we eerder al wat over schreven. Vooraf horen we dat zij een straf hebben en niet aanwezig mogen zijn.

Vlak voor de wedstrijd komen er echter toch bijna honderd in het zwart geklede supporters het uitvak binnengelopen. Hier zit trouwens geen pet en sjaal supporter bij. Wel zijn er 18 supporters van het bevriende Mazur Ełk mee. Hoe het kan dat de uitsupporters er toch bijzijn weten we niet, maar later bedanken zij online de thuisclub voor hun vriendelijkheid in het toelaten van supporters. Tja, dit kan ook alleen in Polen… De ultras van de Lechia Gdansk zijn ook massaal aanwezig. Zij hebben vooraf al verkapt aangekondigd dat er vanavond iets groots staat te gebeuren. Zij hangen hun vlaggen massaal op, waarbij vooral opvalt dat er veel spandoeken hangen tégen links en het communisme. Onder hun groepsdoek staat “good night left side” en op meerdere andere vlaggen staan ‘verboden’ tekens door communistische symbolen. Hoe belangrijk deze ideologieën zijn voor de supporters begrijpen we later…

Dan is het tijd om af te trappen. Omdat het doek al zichtbaar klaar ligt op de tribune zitten wij met ingehouden adem af te wachten tot deze getoond wordt. Later horen we echter dat dit pas de tweede helft gaat gebeuren. Verdomme, dan moeten we eerst nog voetbal kijken ook. Mooie afleiding is gelukkig de orkaan van geluid die de ultras de hele tijd produceren. In het grote stadion galmt het gezang heerlijk door. Deze afleiding is ook broodnodig, want met een temperatuur van -4 is het af en toe flink lijden. Op een gegeven moment lijkt het zelfs alsof de kerstman hoogstpersoonlijk van de Noordpool is gekomen voor deze wedstrijd als een bebaarde supporters met kerstmuts voorbij komt lopen. Uiteindelijk scoren beide elftallen één keer voor rust en gaan we in de catacomben een kwartiertje opwarmen.

Stalin, Mao, Che Guevara en Jaruzelski

In de tweede helft is het dan eindelijk tijd voor de langverwachte sfeeractie. Als eenmaal het gigantische tribune vullende doek omhoog wordt getrokken valt onze mond open. Maar om het doek te kunnen begrijpen, is er eerst wat achtergrondgeschiedenis nodig. Na de tweede wereldoorlog viel Polen in de invloedssfeer van de Sovjet-Unie. In plaatse van de vrijheid krijgen de Polen een communistisch regime voor de kiezen gegooid. Regelmatig komt het tot grote protesten onder de bevolking, die allesbehalve tevreden is met het communistische regime. Op 1980 volgt er een keerpunt door de oprichting van de vakbond Solidarność. Deze oprichting komt na tijdenlange onderhandelingen voort uit de Gdansk overeenkomst en sleutelfiguur Lech Wałęsa opereert ook vanuit Gdansk.

Het regime voelt dat het haar macht begint te verliezen en op 13 december 1981, bijna op de dag af 40 jaar voor ons wedstrijdbezoek, kondigt generaal Wojciech Jaruzelski de Staat van Beleg af. Duizenden anticommunistische activisten worden door de junta in de gevangenis gegooid en tientallen mensen verliezen hun leven. Ook Lech Wałęsa moet eraan geloven en wordt in de gevangenis gegooid. In ‘zijn’ Gdansk vinden sommige van de heftigste protesten plaats. Het is een van de donkerste periodes in de recente Poolse geschiedenis. De Staat van Beleg duurt bijna 2 jaar en de meeste politieke gevangen zitten tot 1986 vast. Als het communisme in 1990 ten val komt, wordt Lech Wałęsa de premier en hij leidt Polen de democratie in. Vandaag de dag is het vliegveld van Gdansk vernoemd naar de voormalig premier.

In Gdansk zijn ze geen fan van het communisme kunnen we dus wel stellen. Het verklaart gelijk de politieke boodschappen van de eerder opgehangen spandoeken. Het 40-jarig ‘jubileum’ van de Staat van Beleg laten de supporters dus ook niet ongemerkt aan zich voorbij gaan. Het gigantische doek wat wordt omhoog gerold bevat vier portretten. Van links naar rechts zijn het Joseph Stalin, Mao Zedong, Che Guevara en Wojciech Jaruzelski. Drie van de meest bekende gezichten van het communisme plus het Poolse gezicht van het communisme. Alle 4 zijn ze bedekt in het bloed. Onderaan het doek hangt nog een tekstdoek. In het midden daarvan hangt een met bloed besmeurde hamer en sikkel met een stopteken erdoorheen. In bloederige letters staat er “Fabryka morderców” naast. Moordfabriek. Dit statement wordt versterkt door tientallen doodskoppen. Zo. Een niet te misverstane spandoek en zonder twijfel een van de gruwelijkste doeken die ik ooit in een stadion heb gezien.

Fuck the police

Het doek is zo groot dat het zo goed als de gehele tribune het zicht op het veld ontneemt. Vrijwel niemand ziet dus ook dat de bezoekers tegen de verhouding in op 1-2 komen. Dat het doek nog zo lang omhoog blijft stemt echter wel hoopvol. Hier komt pyro aan. Plots verschijnt er een groepje van 20 ultras met bivakmutsen en balaclavas op de tweede ring. Dat is dan weer een voordeel van dit te grote stadion. Aan de bivakmutsen te zien zijn ook de vrienden van Slask Wroclaw aanwezig. Meerdere supporters dragen shirts met “fuck the police”. Ook dat heeft een reden. Afgelopen week werden twee politieagenten veroordeeld tot een celstraf voor het mishandelen van Lechia Gdansk-supporters in 2014. De supporters werden na hun aanhouding dusdanig mishandeld dat ze zware verwondingen opliepen. Een van hen wist alleen door een spoedoperatie aan de dood te ontsnappen. Inderdaad: fuck the police.

Om het spektakel af te maken kan het vuurwerk natuurlijk niet ontbreken. Als de supporters zich afdoende hebben verdeeld over de tribune en iedereen meerdere fakkels en rookpotten heeft meegenomen kan het feest beginnen. De rode gloed van de fakkels accentueert het bloed op de gezichten alleen maar nog meer. Na de eerste ronde pyro worden er nog meer fakkels ontstoken en volgt her en der aanvullend nog flinke zwarte rook. Binnen no-time ruikt het hele stadion naar een soort überchemische rookgeur. Heerlijk! Het veld is bedekt onder een dikke laag rook, waardoor het voor de supporters vrijwel onmogelijk wordt om de spelers nog te zien. De scheidsrechter laat stoïcijns doorspelen. Pas als iedereen zich veilig heeft kunnen omkleden gaat het doek in de 85^e minuut weer omlaag. De hele tribune heeft zonder morren vrijwel de gehele tweede helft gemist. Vervolgens geven ze ondanks de achterstand nog even vol gas tot het einde, maar het blijkt tevergeefs. Lechia Gdansk laat de kans liggen om op twee punten van koploper Lech Poznan te komen. Maar ach, vandaag draaide het om grotere dingen dan sportief succes. De supporters hebben op spectaculaire wijze hun punt gemaakt.

Foto: @derbyhopper