Bosniërs tegen Serviërs in Mostar
Het duel tussen Velez Mostar en Borac Banja Luka liep compleet uit de hand. Het werd een heet avondje voetbal met een gestaakte wedstrijd als gevolg. De haat tegen de Serviërs was te voelen op de tribunes. Hoe zit dat precies?
Het verhaal van Bosnië en Herzegovina op het gebied van regeringsvorm, religie en etniciteit is anders dan bij andere landen. Zo is de bevolking voor ongeveer 50% islamitisch en wonen (etnische) Bosniërs, Serviërs en Kroaten verdeeld door het land.
Geschiedenis
In 1992 werd de Servische Republiek Bosnië Herzegovina uitgeroepen. Dit bestond uit de Servische gebieden in Bosnië en plekken waar Serviërs sinds de Tweede Wereldoorlog in de minderheid waren. Een dag na deze gebeurtenis stemde de Bosnische bevolking voor onafhankelijkheid van het land, wat later werd erkend door de internationale gemeenschap. Als reactie hierop verklaarde de Servische Republiek daarna haar onafhankelijkheid. We gaan niet verder in op de details, maar een drie jaar durende oorlog was gestart. Hierin kwamen veel mensen om het leven.
De Serviërs uit Banja Luka
Na de oorlog werd in 1995 bepaald dat de Federatie van Bosnië en Herzegovina en de Servische Republiek samen de federale staat vormen. De regio’s in de Servische Republiek bevinden zich grofweg in het noorden en oosten van Bosnië. De entiteit wordt bestuurd vanuit Banja Luka, de stad waar de tegenstander van Velez Mostar vandaan komt.
Het tweede voetbalniveau van Bosnië is verdeeld in twee competities: een van Bosnië en Herzegovina en een van de Servische Republiek. De Premijer Liga, de hoogste divisie, is landelijk. Een aantal clubs in deze competitie bevindt zich in de Servische Republiek. De regerend kampioen, FK Borac Banja Luka, is hier de meest noemenswaardige van. In haar logo en in het shirt zijn de Servische kleuren verwerkt.
In Banja Luka wonen bijna 200.000 mensen. Hiermee is het de meest dichtbevolkte gemeente van de regio. De meerderheid van deze mensen is Servisch. Dit is niet altijd zo geweest: voor de oorlog was zo’n 50% in Banja Luka Servisch en vormden Bosniërs en Kroaten nog ongeveer een derde van de bevolking.
Men klaagt in Bosnië vaak over de corruptie in de competitie. Is Borac Banja Luka de lieveling van de bond? De huidige president van de Bosnische voetbalbond, Vico Zeljkovic, was van 2018 tot 2020 voorzitter van Borac Banja Luka. Hij werd in mei 2021 president van de Bosnische voetbalbond, waar hij eerder president was van de voetbalbond van de Servische Republiek.
Verdeeldheid in Mostar
Ook Mostar kent haar scheuren van de oorlog. Talloze gebouwen, kerken en moskeeën sneuvelden hier. In Mostar stierven tijdens de Kroatische-Bosnische oorlog ongeveer 2000 mensen.
Nog steeds is Mostar verdeeld. In het westelijke deel van de stad is er een meerderheid van Kroaten en in het oosten (waaronder de oude stad) een meerderheid van Bosniërs. De derby van Mostar brengt de geschiedenis met zich mee, want Zrinjski Mostar bevindt zich in het Kroatische deel, wat ook terug te zien is in hun logo, en Velez Mostar in het Bosnische deel.
Het huidige stadion van Zrinjski Mostar, de club die FC Utrecht in 2019 uitschakelde in de Europese voorrondes, was eerst van Velez. Zrinjski is hier gaan spelen toen de stad tijdens de Bosnische-Kroatische oorlog werd verdeeld, want het bevindt zich in het oosten van Mostar.
In 1995 werd Stadion Rodeni gebouwd, het nieuwe onderkomen van Velez. Dit stadion ligt ten noordoosten van Mostar. De vertaling van Rodeni is ‘ons eigen’. In 2006, 2008 en 2020 is het stadion vernieuwd en uitgebreid. Momenteel passen er 7.000 toeschouwers in.
Haat op de tribunes
Na een bezoek aan het historische centrum van Mostar, vertrekken we richting de wedstrijd. Aangezien het al donker is, kunnen we helaas niet genieten van de mooie omgeving bij het stadion. Ons werd verteld dat het druk zou worden en aangekomen bij Stadion Rodeni blijkt daar niets van gelogen: er staat een lange rij. De fouillering is gelukkig slecht, waardoor je redelijk vlot door de rij heen komt.
Onze tribune, de lange zijde, blijkt helemaal vol te zitten. De hoofdtribune is prima gevuld en de harde kern is ook goed vertegenwoordigd. Bij opkomst van beide ploegen horen we flink wat boegeroep en fluitconcerten bestemd voor de tegenstanders uit Banja Luka.
Tijdens de wedstrijd blijft dit zo doorgaan. Wanneer de uitploeg een overtreding maakt, klaagt bij de scheids of onnodig gaat liggen, springen er mensen om ons heen op om zich te laten horen. Onze kennis van de Bosnische taal is matig, maar de tekst fuck Borac Banja Luka wordt gauw ontcijferd. Dit lied wordt ook herhaaldelijk ingezet.
Nadat de gasten op 0-1 komen, belandt er een flesje water en een fakkel vanuit de lange zijde op het veld. Het doelpunt kwam na een gegeven vrije trap, al vinden we na een blik op de samenvatting dat dit wel heel makkelijk gegeven is. Wanneer alle spelers van Banja Luka bij de bank van hun team juichen, bedenken de spelers van Velez om de aftrap snel te nemen. Ze rennen richting het doel, waar onderweg dus geen verdedigers staan. De scheids besluit deze aanval af te fluiten.
Nadat de scheids heeft gefloten voor het rustsignaal, stormt er iemand naar hem toe. Onduidelijk is het of het een supporter is of een staflid van Velez. De scheids wordt beschermd door stewards en weet veilig de kleedkamers te bereiken.
Pitch invasion
De Red Army van Velez laten zich goed horen tijdens deze wedstrijd. Gepaard met hier en daar wat fakkels en een grotere pyro-actie zorgen zij voor de sfeer in het stadion. Af en toe doet de lange zijde ook mee en staan er veel mensen op. In de rust worden wisselspelers van Banja Luka getreiterd door supporters van Velez. Een bal die overgeschoten wordt, wordt vlak voor het hek teruggelegd. Als een van de spelers die vervolgens probeert te halen krijgt hij van de supporters tikken met de stokken van de vlaggen. Geen speler wil vervolgens nog in de buurt komen van de Red Army. Nadat er nog drie ballen over zijn geschoten stoppen de spelers met de warming-up.
Velez krijgt wat kansen, maar weet dit niet om te zetten tot een doelpunt. In de 81e minuut ligt de bal er wel aan de andere kant in. Stojan Vranjes, geboren in Banja Luka, maakt zijn tweede goal en loopt richting de harde kern alvorens hij wederom naar de bank rent om het doelpunt te vieren. Een supporter klimt het hek over en loopt over het veld. Twee stewards houden hem vast als hij de andere tribune weer op wil, waarna meerdere supporters vanuit de lange zijde het veld op springen om hem weer te bevrijden. Dit is het startschot voor velen, want tientallen boze supporters stormen de grasmat op.
De spelers van Banja Luka en de scheids rennen richting de hoofdtribune, waar de deur richting de kleedkamer zich bevindt. Een enkele speler krijgt onderweg nog een klap van een supporter. Alle ingezette stewards en politie staan later ook rondom de deur zodat er niemand doorheen kan. Wij weten het eigenlijk al: hier wordt niet meer verder gevoetbald.
Gestaakt
Later trekken de agenten richting de tribune van de Red Army en houden ze daar een oogje in het zeil. Niet lang daarna roept de stadionspeaker om dat het klaar is en pakken veel supporters hun biezen.
Rondom het stadion blijft het rustig en vertrekt iedereen huiswaarts of richting de stad. Later die avond lezen we dat het elders in Bosnië nog wel even los is gegaan. De auto van de scheidsrechters werd opgewacht in een tunnel, overgoten met benzine en in brand gestoken. Een van de inzittenden moest naar het ziekenhuis.
Uiteindelijk heeft Borac Banja Luka reglementair met 0-3 gewonnen. De wedstrijd is dus niet meer uitgespeeld, maar we hebben genoten van de sfeer in Stadion Rodeni!
