Hajduk Split: ”dit is meer dan voetbal”

‘Deze sfeer is ongelofelijk, dit maak je zelden mee. Dit is meer dan voetbal.’ Het waren woorden van Inter aanvoerder Javier Zanetti na de uitwedstrijd in de derde voorronde van de Europa League op bezoek bij Hajduk Split in 2012.

Hadjuk Split

Zijn trainer Stramaccioni zei het volgende: ‘Ik voelde op voorhand wat angst om in zo’n sfeer te spelen. Eigenlijk was het niet zozeer angst, maar een gevoel van groot respect tegenover de tegenstander en dit fantastische publiek’. De oudste harde kern ter wereld, de succesvolste Kroatische club in Europa, een heldhaftige rol in de tweede wereldoorlog, achtien keer kampioen, vijftien keer bekerwinnaar. Hajduk Split is de laatste decennia bekender om zijn supporters dan om zijn prestaties op het veld en dit artikel legt uit waarom.

Titel

Het is 24 mei 2005 en de laatste speeldag van het Kroatische competitie staat op het programma. De beslissing over het kampioenschap zal op de laatste dag vallen. Twee clubs maken nog een kans de titel te pakken, namelijk Hajduk Split en, verassend genoeg, Inter Zapresic.

De twee staan voorafgaand aan de laatste wedstrijd op een gelijk aantal punten, de Witten uit Split hebben echter een beduidend beter doelsaldo; +19 om +5. Toch wil Hajduk Split niets aan het toeval overlaten in de thuiswedstrijd tegen Varteks. De spanning is om te snijden in de dagen voorafgaand aan de kampioenswedstrijd. Gaat Inter het onmogelijke presteren en kampioen worden van Kroatië?

Niets blijkt minder waar, Hajduk wint overtuigend met 6-0 van Varteks en samen met de supporters in het Poljudstadion wordt de 18^e titel in de clubhistorie gevierd. Het is de zesde titel sinds de Kroatische onafhankelijkheid in 1991. Doordat aartsrivaal Dinamo Zagreb op een beschamende zevende plaats eindigt smaakt het kampioenschap alleen maar zoeter. Het is op dat moment moeilijk te geloven, maar dit zal de laatste titel van Hajduk Split in de komende vijftien jaar zijn.

Kampioenswedstrijd 2005

Joegoslavië

In de Joegoslavische periode (vòòr 1991) maakt Hajduk samen met Dinamo en het Servische Partizan en Rode Ster de dienst uit in wat toen een van de sterkste competities van Europa was. Hierin doet Split het echter een stuk beter met acht titels tegenover de vier van Dinamo. Daarnaast wordt de club in de jaren ’70 en ’80 internationaal bekend door meerdere keren halve en kwartfinales te halen van zowel de Europacup I en de UEFA Cup.

Hajduk komt echter telkens net te kort om door te stoten naar de finale in zowel de EC 1 (1976 PSV, 2-0 thuis, 3-0 uit na verlening) (1980 HSV, thuis 3-2, uit 1-0) als in de UEFA Cup (1973 Leeds 1-0 uit, 0-0 thuis) (1984 Tottenham, 2-1 thuis, 1-0 uit). In de jaren ’90 begint het geld een steeds grotere rol te spelen in het voetbal en blijven dergelijke successen achterwege. Wel haalt Hajduk Split de kwartfinale van de Champions League in 1995, en is daarmee vooralsnog de enige Kroatische club die dit weet te presteren sinds het wegvallen van de Europacup I in 1992.

Verval

In de zomer van 2005 mag Hajduk als kampioen van Kroatië zijn land vertegenwoordigen in de voorronde van de Champions League. De loting biedt geen slecht vooruitzicht; eerst met Hongaarse Debrecen afrekenen, waarna een play-off wedstrijd wacht tegen Manchester United. In Split heeft iedereen het al over de confrontatie met wereldspelers als Van Nistelrooy, Rooney en Cristiano Ronaldo. De stad smacht namelijk sinds de ontmoeting in de derde ronde van de UEFA Cup tegen A.S. Roma in 2001 naar een grote Europese wedstrijd.

Zover zal het echter niet komen, Debrecen blijkt in de twee wedstrijden namelijk duidelijk een maatje te groot voor Hajduk, na een 3-0 verliespartij in Hongarije wordt de Kroatisch kampioen thuis verpletterd door de Hongaren met duidelijke cijfers, het wordt 0-5. Een historisch dieptepunt voor een club van deze omvang, het is de grootste thuisnederlaag in het op dat moment bijna 100-jarig bestaan van de club. 

De gifbeker blijkt echter nog lang niet leeg, de jaren hierop gaat het namelijk van kwaad tot erger. Hajduk eindigt het seizoen 2005-06 op de vijfde plek in de competitie, wat het slechtste resultaat ooit is. Het seizoen erop eindigt Hajduk tweede op gepaste afstand achter Dinamo, waarna de vijfde plek van twee jaar eerder in 2008 wordt herhaald. Jarenlang wanbeleid van het bestuur heeft ervoor gezorgd dat Hajduk meerdere malen net het hoofd boven water weet te houden. Salarissen van spelers worden niet betaald, de jeugdopleiding is een zooitje, de selectie is ver onder niveau en wordt daarnaast beïnvloed door zaakwaarnemers die belangen hebben in de club.

De weg omhoog

Om een faillissement te ontlopen wordt Hajduk in het najaar van 2008 omgezet in een vennootschap; aandelen van de club worden verkocht en de opbrengst hiervan zal gebruikt worden om oude schulden terug te betalen. Hierdoor zal de club financieel weer op eigen benen kunnen staan. Dit idee blijkt een groot succes, mede door de trouwe supporters die massaal aandelen kopen worden de aandelen in snel tempo verkocht. Aan het eind van het omvormingsproces zijn alle schulden uit het verleden terugbetaald en eindigt Hajduk in een plus van zo’n 100 miljoen kuna (zo’n 13 miljoen euro).

Het grootste deel van dit geld wordt in het eerste elftal gestoken: spelers als Danijel Subasic en Ivan Strinic worden gekocht. Daarnaast spendeert de club een hoop geld om buitenlandse vedettes binnen te halen. Dit leidt, aangevuld met jonge talenten van dat moment zoals Nikola Kalinic, tot een sterk elftal in het seizoen 2008-09. Hajduk doet voor het eerst sinds 2005 weer mee om de titel. Het blijft tot het eind een nek aan nek race, waarin Dinamo uiteindelijk aan het langste eind trekt en kampioen van Kroatië wordt. In het seizoen daarop volgt een vergelijkbaar scenario, waarin de titel wederom aan het eind van het seizoen wordt verspeeld. Wel pakken de Bijeli in 2010 de eerste prijs sinds 2005 door Sibenik in de bekerfinale te verslaan. Hierna plaatst de club zich voor de groepsfase van de Europa League, voorlopig ook voor de laatste keer.

Verval deel 2

Achter de schermen blijkt echter al snel dat er niet geleerd is van fouten uit het verleden, door miljoenen te spenderen aan de selectie. De situatie escaleert zo ver dat in 2012 een faillissement wordt aangevraagd. Hajduk dreigt teruggezet te worden naar het vierde niveau en daar opnieuw te beginnen. De enige manier om de club te redden is door een lening te krijgen van de gemeente. In eerste instantie wordt dit voorstel echter afgewezen, hierop verzamelt Torcida zich bij de tweede zitting voor het stadshuis en protesteert daar urenlang onder luid gezang tijdens de bijeenkomst. Dit wordt gehoord, de gemeenteraad keurt de lening goed en de club is gered.

Ons Hajduk

Om te voorkomen dat zoiets nog eens gebeurt, wordt op initiatief van supporters in 2012 ‘Naš Hajduk’ (Ons Hajduk) opgericht, een non-profit organisatie die ervoor moet zorgen dat het bestuur van de club op democratische wijze wordt gekozen.

Wel is duidelijk dat de club een moeilijke periode staat te wachten. Door de slechte financiële situatie is Hajduk gedwongen om tussen 2012 en 2016 alleen maar transfervrije spelers aan te trekken. Dit is logischerwijs terug te zien in de resultaten, op nationaal niveau zakt de club steeds verder weg en zelfs de tweede plaats raakt uit het zicht. De bekerwinst van 2013 biedt een schamele troost. Niet alleen Dinamo maar zelfs clubs als NK Rijeka halen Hajduk in.

Op internationaal vlak gaat het niet veel beter. Wel wordt Inter Milaan met 0-2 verslagen in 2012 in de derde voorronde van de Europa League. Desondanks wordt de Europa League niet meer gehaald, Hajduk presteert het om tussen 2015 en 2018 maar liefst vier keer oprij in de play-off onderuit te gaan tegen achtereenvolgens Dnipro, Slovan Liberec, Maccabi Tel-Aviv en Everton.

Steun supporters

Ondanks de tegenvallende resultaten blijft de steun van de supporters ongeëvenaard. Hajduk heeft veruit het hoogste toeschouwersaantal in de competitie. Hierdoor heeft Hajduk, op Celtic na, de hoogste bijdrage aan het totale toeschouwersaantal in de competitie van één club, maarliefst 34%(!) van alle toeschouwers in de Kroatische competitie komen namelijk van wedstrijden van Hajduk.

De slechte prestaties de afgelopen jaren hebben ertoe geleid dat er steeds meer roep is om de club te verkopen aan een geldschieter. Dit lijkt namelijk in het moderne voetbal de enige manier om een rol van betekenis te spelen. Vooralsnog blijft Hajduk echter een echte volksclub. Dezelfde supporters zijn ook een van de weinige dingen die de club overeind houden en jongere generaties herinneren aan de grootte van deze club.

Dit zagen we vorige week terug in de manier waarop Torcida haar 70^ste verjaardag vierde, met beelden die de hele wereld overgingen. Zolang zij er zijn is er de hoop dat gloriedagen uit het verleden terug kunnen keren. Want zoals Eric Cantona eens zei ‘De grootte van een club wordt niet gemeten aan de hand van trofeeën, spelers of prestaties, maar aan hoeveel de club betekend voor de mensen.’ En deze club betekent veel, dat voel je aan alles en iedereen in Split en Dalmatië.

Dit artikel is geschreven door gastschrijver Davor! Heel erg bedankt!