Follow the Money – De ins en outs over financiele spelregels
Een voetbalclub heeft ook een huishoudboekje
In de basis geldt voor iedere betaald voetbalclub wereldwijd hetzelfde principe als bij de meeste van ons thuis. Je geeft niet structureel meer geld uit dan er binnen komt! Van vroeger kennen vele van ons het ouderwetse ‘huishoudboekje’ en feitelijk hebben clubs deze ook. Niet alleen in Nederland maar alle clubs die vallen onder de vlag van de UEFA en de nationale bonden moeten hieraan voldoen. In dit artikel nemen wij je mee in de ins en outs hoe grote voetbalclubs met de financiële spelregels zouden moeten omgaan.
Foto: pixabay
Inzicht in de financiële spelregels
Met een serie artikelen vanuit het principe “Follow the Money” geven wij een unieke inkijk achter de (financiële) schermen. Daarmee geven wij inzicht hoe de financiële huishouding van de grootste voetbalclubs in elkaar steekt. In deel 2 van deze reeks zoomen wij dieper in op wat deze spelregels inhouden en hoe clubs hierop getoetst worden.
Naast eigen research werk zijn wij in gesprek gegaan met externe deskundigen. Mede hierdoor kunnen wij jullie een zo compleet mogelijke inkijk geven in wat clubs wel en niet mogen op financieel vlak.
De voetbalclub als onderneming
In het eerste artikel van deze reeks hebben wij al gezien dat omzet een belangrijke pijler is voor veel grote clubs. Met name de opbrengsten uit commercie en televisierechten sturen in belangrijke mate de financiën van een club. Niet altijd meer lijkt voetbal op één te staan maar is het binnenhalen van zoveel mogelijk geld of de aandelenkoers het allerbelangrijkste. Clubs komen in handen van rijke zakenlui en met name Arabische oliesjeiks bezitten veel en grote voetbalclubs.
Daarbij is de strijd om het bezit en behoud van de grootste clubs hevig. Zoals bijvoorbeeld het recente nieuws dat de aandelen van Manchester United in de belangstelling staan van investeerders uit Qatar. Dat de strijd hevig losbarst blijkt wel uit het feit dat ook de Britse miljardair Jim Ratcliffe een bod op de aandelen heeft gedaan. De verwachting is dat de aandelen uiteindelijk tussen de 6 en 7 miljard moeten opleveren.
‘The Reds Go Marching On’ ondanks de problematieken rondom de eigenaars – foto: Nat Callaghan via unsplash.com
De tijd dat voetbalclubs op de achterkant van een bierviltje of een sigarendoos werden gerund ligt ver achter ons. De grote clubs, maar ook al de kleinere BVO’s in ons land, lijken steeds meer ondernemingen en worden bedrijfsmatig geleid. Met financiële strategieën, duidelijke winstdoelstellingen en sturing op rendement. De tijd dat markante mannen als “Ome Fred” Blankemeijer (Feyenoord), Jaap Harmsen (Ajax) en Harry van Raaij (PSV) op basis van uitstraling het beleid van de club bepalen is definitief voorbij. De financieel directeur of de Raad van Commissarissen heeft tegenwoordig maar al te vaak een doorslaggevende stem in transfers.
Wie bepalen de financiële spelregels
De vraag is hoe komen die financiële spelregels voor voetbalclubs tot stand? De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de Europese voetbalbond UEFA. In 2009 heeft de UEFA een start gemaakt met het opstellen van regels die vanaf het seizoen 2011-2012 zijn ingevoerd. De kern van de afspraken is eenvoudig. Clubs mogen maar beperkt meer lasten in hun exploitatie hebben dan ze aan inkomsten ontvangen.
Daarbij moet worden opgemerkt dat transferuitgaven niet direct tot lasten leiden. Deze uitgaven worden over de duur van het contract uitgesmeerd en aan meerdere jaren toegerekend. Zie ook verderop in dit artikel. Dat geldt overigens ook voor andere uitgaven, ook deze leiden niet altijd direct tot kosten in hetzelfde jaar. Clubs volgen hierin generieke internationale financiële spelregels (IFRS) en worden hierop door hun accountant getoetst.
De KNVB en UEFA hebben beide een rol in het licentiesysteem
De afgelopen jaren heeft de UEFA de financiële spelregels al meerdere keren moeten aanpassen op de nieuwste ontwikkelingen. In 2022 zijn deze regels voor het laatst uitgebreid herzien en heeft de UEFA meerdere aanpassingen doorgevoerd.
Overigens, voordat we verder gaan, is het belangrijk om te weten dat er een onderscheid moet worden gemaakt. Voor alle clubs in Europa gelden ‘basisspelregels’ om een UEFA licentie te mogen aanvragen. Voor clubs die zich plaatsen voor Europees voetbal gelden aanvullende regels. Die laatsten noemen ze Club Monitoring Requirements.
Twee verschillende licentiesystemen
Naast het internationale licentiesysteem kennen wij ook nog het Nederlandse licentiesysteem. Iedere Nederlandse betaald voetbalorganisatie moet allereerst jaarlijks een licentie aanvraag indienen bij de UEFA om betaald voetbal te mogen spelen. Daarin wijken de Europese regels af van onze nationale spelregels. De KNVB hanteert een licentiesysteem voor onbepaalde tijd. Heeft de club eenmaal een licentie aanvraag ingediend bij de KNVB en is de licentie toegewezen, dan hoeft dat niet jaarlijks opnieuw. Alle 34 clubs in het betaald voetbal in Nederland hebben deze licentie. Al een aantal jaar zijn, door het ontbreken van promotie naar de Keuken Kampioen Divisie, geen nieuwe licenties meer aangevraagd.
De KNVB toetst wel periodiek de naleving van de licentie eisen en vraagt clubs actief informatie aan te leveren. Daarbij beoordeelt de voetbalbond ook de financiële positie van de club en kan waar nodig sancties opleggen. De voorwaarden die de KNVB stelt zijn vastgelegd in de Richtlijn licentie-eisen.
Nationale voetbalbonden, waaronder de KNVB, kunnen er dus voor kiezen om strengere eisen op te leggen in aanvulling op de UEFA richtlijnen. Dit kan betekenen dat een nationale voetbalbond een strenger beleid voert dan noodzakelijk is op basis van de door de UEFA gestelde financiële spelregels. Dat ondervond recent Manchester City dat last heeft van de strengere licentie eisen van de Football Association (The FA). De Citizens worden verdacht van overtreding van meerdere regels.
Herziene Europese licentie eisen
Vanaf juni 2022 gelden voor alle Europese clubs de “UEFA Club Licensing and Financial Sustainability Regulations”. Deze financiële spelregels zijn een herziening van de oude spelregels. De regels gelden voor iedere club die een UEFA licentie heeft aangevraagd. In welk land de club speelt maakt daarbij niet uit, maar is voor het licentiedeel wel een vereiste om betaald voetbal te mogen spelen.
UEFA Club Monitoring
Voor clubs die Europees voetbal spelen (inclusief de eerste voorrondes) geldt naast de licentie eis ook dat zij een heel seizoen onder het “UEFA Club Monitoring” regime vallen. Dit betekent dat deze clubs een aantal keer per jaar (op 15 juli, 15 oktober en 15 januari) diverse rapportages moeten aanleveren bij de UEFA.
Naast diverse inhoudelijke licentie eisen die gelden voor iedere club worden aanvullende eisen gesteld op het gebied van solvabiliteit, stabiliteit en kostenbeheersing. Alle Europees spelende clubs vallen gedurende dat jaar onder het regime van het UEFA Club Monitoring systeem. Daarbij kijkt de UEFA overigens ook naar de financiële huishouding van de voorgaande twee jaar. Dit geldt zelfs voor de clubs die in de eerste voorrondes van de Europa League en Conference League spelen en roemloos ten onder gaan.
Borussia Dortmund en Manchester City, twee vaste deelnemers in de Champions League die jaarlijks onder het UEFA Club Monitoring Systeem vallen
De belangrijkste (maar niet alle) elementen van het UEFA Club Monitoring systeem (betalingsachterstanden, de “football earnings rule” en de “squat cost rule”) lichten wij hieronder toe.
Betalingsachterstanden zijn niet toegestaan
Het UEFA Club Monitoring systeem betekent dat iedere club op drie momenten per jaar uitgebreide financiële informatie aan moet leveren. Dit komt bovenop de eisen aan de jaarlijkse licentie aanvraag. Een belangrijk onderdeel hierin zijn strenge eisen over betalingsachterstanden bij andere clubs, werknemer gerelateerde verplichtingen, belastingautoriteiten en UEFA en licentieverstrekker.
Overigens geldt dit alleen voor clubs die Europees voetbal spelen en dus onder het UEFA Club monitoring systeem vallen. Speelt een club geen Europees voetbal dan kunnen zij niet door de UEFA worden gesanctioneerd bij betalingsachterstanden. Wel kan het zo zijn dat de nationale bonden hier bepalingen over hebben opgenomen in de licentie-eisen.
De Football earnings rule
Met de nieuwe Club Licensing and Financial Sustainability regulations wil de UEFA daarnaast een halt toe roepen aan het onbeperkt maken van financiële verliezen. Clubs die Europees voetbal spelen mogen in de basis in enig seizoen € 5 miljoen verlies maken op hun “football earnings”.
Over een periode van drie jaar mag dit verlies oplopen tot maximaal € 60 miljoen. Maar wel uitsluitend onder de voorwaarde dat dit verlies kan worden gedekt door extra opbrengsten of kapitaalstortingen door de eigenaren.
Loopt er geen sanctie onderzoek tegen de club vanuit de financiële toezichthouder van de UEFA? Dan mag het verlies nog eens oplopen met € 10 miljoen. Maar ook dat verlies moet gedekt worden door extra opbrengsten of kapitaalstortingen.
Manchester City is één van de clubs met een oliesjeik als (indirect) aandeelhouder. In het verleden hebben de aandeelhouders meerdere kapitaalstortingen gedaan. Foto: Mark Mc Neill via unsplash.com
De Squad Cost Rule
Een belangrijke wijziging in de nieuwe financiële spelregels heeft betrekking op de maximale uitgaven die clubs mogen doen aan hun selectie. Dit is inclusief afschrijvingen op transfersommen. Deze regeling is alleen van toepassing voor Europees spelende clubs die meer dan € 30 miljoen per jaar uitgeven aan personeelskosten (inclusief selectie).
In de regeling is opgenomen dat clubs vanaf het seizoen 2025-2026 maximaal 70% van hun omzet mogen uitgeven aan selectie gerelateerde uitgaven. Waarbij de UEFA een overgangsregeling toepast van twee jaar na het lopende seizoen 2022-2023. Dat betekent dat clubs vanaf het seizoen 2023-2024 nog 90% van hun omzet mogen uitgeven aan ‘squad costs’. Voor het seizoen 2024-2025 zal dit terugzakken naar 80%.
Toezichthouder
Het UEFA Club Financial Control Body (CFCB) is de toezichthouder en controleert op de naleving van de Club Monitoring Requirements. Het CFCB heeft de bevoegdheid namens de UEFA aanvullende onderzoeken te doen en sancties op te leggen. In de basis betreffen dit vaak financiële sancties, maar ook kan het CFCB andere (disciplinaire) maatregelen treffen. Het CFCB heeft de bevoegdheid om hier met clubs individuele afspraken over te maken.
Foto: pixabay
Noodzaak tot aanscherping
Hoe kan het dat clubs ondanks deze spelregels dan toch nog negatief in het nieuws komen? Het lijkt daarmee dat het systeem niet helemaal waterdicht is. Ondanks dat de UEFA duidelijke spelregels stelt, weten clubs creatief te blijven met de invulling van deze regels. Dit is voor de UEFA reden om onderzoek te doen en over te gaan tot aanscherping van deze regels in 2023. Uitgangspunt in de voorgenomen wijziging is dat een betaalde transfersom over maximaal 5 jaar mag worden uitgespreid, het zogeheten ‘afschrijven’.
De verwerking van grote transfersommen uitgelegd aan de hand van een voorbeeld
Hoe werkt dat dan in de praktijk? Met een voorbeeld kunnen we dat verduidelijken. Stel een club betaalt voor een speler een transfersom van € 100 miljoen. Als deze speler normaliter een contract voor 4 jaar tekent, moet de club jaarlijks een bedrag van € 25 miljoen als last in het resultaat opnemen. Dit noemen we afschrijven van de transfersom.
Chelsea gaf dit seizoen (2022/23) al ruim € 500 miljoen uit aan transfersommen
Clubs kiezen er nu voor om extreem lange contractperiodes aan te gaan. Bij een contracttermijn van 8 jaar is de jaarlijkse last daarmee nog maar de helft (€ 12,5 miljoen). Doet deze club dit voor meer spelers dan gaat dit een aanzienlijk verschil maken op jaarbasis. Clubs kunnen door het uitsmeren van transfergelden over een lange looptijd structureel meer uitgaven doen dan onder ‘normale’ uitgangspunten. De uitgaven worden namelijk over een veel langere looptijd als kosten gezien. Daarmee weten zij een eigen creatieve invulling te geven aan de UEFA regels.
Met de voorgestelde herziening van de regels mag het contract straks nog maar in maximaal 5 jaar worden afgeschreven. In ons voorbeeld zou dit betekenen dat de lasten dan minimaal € 20 miljoen per jaar bedragen.
Continue ontwikkeling
Daarmee moet de aanpassing die nu wordt onderzocht ons weer een stap dichterbij een eerlijker (financieel) speelveld brengen. Het aanpassen en aanscherpen van de regels blijft continu aandacht vragen en in ontwikkeling. Al is het niet uitgesloten dat ook bij nieuwe maatregelen clubs weer inventieve oplossingen weten te vinden. Wij blijven deze ontwikkeling uiteraard volgen.
Follow the Money in een reeks artikelen
Dit artikel is de tweede van een reeks artikelen over Financial Fair Play in het voetbal. Wij nemen jullie de komende tijd in meerdere artikelen mee achter de schermen bij de grootste clubs en hun financiën. Follow the Money van de grootste voetbalclubs. In het volgende artikel zoomen wij dieper in op een bijzonder fenomeen. Hoe kunnen clubs een verdienmodel maken van promotie en degradatie van en naar de Premier League?
[Foto’s zijn deels eigen foto’s tenzij bij de foto de bron (pixabay free en unsplash.com) is vermeld]
