Against Modern Football

Follow the Money – de grote clubs hebben lak aan de spelregels van financial fair play

Follow the Money. Liefhebbers van het televisieprogramma ‘Wie is de Mol’ weten dat dit principe een belangrijk uitgangspunt is om de mol te ontmaskeren. Het toepassen van het principe “Follow the Money” geeft echter ook een interessant beeld van het moderne voetballandschap. De grootste voetbalclubs van de wereld lijken lak te hebben aan de spelregels van Financial Fair Play en hun eigen regels te kunnen maken.

Hoog tijd dat wij hier eens goed in gaan duiken. Met een serie artikelen vanuit het principe “Follow the Money” geven wij een uniek inkijkje achter de (financiële) schermen.

Grote clubs hebben lak aan de spelregels

Wij doen dat op het moment dat het crisis is bij de grootste club van de wereld. Manchester City, de absolute nummer één op het financieel vlak, ligt zwaar onder vuur. De Citizens worden ervan verdacht lak te hebben aan de spelregels. De club zou meer dan honderd spelregels van Financial Fair Play hebben overtreden in de jaren 2009 – 2018.

Maar daarmee is Manchester City niet de enige club die financieel in de spotlights staat. Ook de financiële huishouding van het Franse Paris Saint Germain is in het verleden al onderwerp van onderzoek geweest. PSG is daarbij overigens in het gelijk gesteld door het sporttribunaal CAS en daarbij is juist de UEFA op de vingers getikt.

En wat te denken van het bericht dat Chelsea de spelregels van Financial Fair Play weet te omzeilen. Of het nieuws dat Europese grootmacht FC Barcelona wordt verdacht van miljoenenbetalingen aan een oud scheidsrechter. Het grote geld regeert

De romantiek van het voetbal, de Hollandse school en het opleiden van talenten ligt mijlenver achter ons. De clubs met het grote geld in de Champions League bepalen het internationale speelveld. Af en toe zijn er kleinere clubs die de hegemonie van het grote geld (tijdelijk) weten te doorbreken.

Wij gaan niet kinderachtig doen

Voordat we verder gaan nog even dit. Laten we ook weer niet kinderachtig doen en vooral realistisch blijven. Het is uiteindelijk niet de linksback van een veredelde derdeklasser die volle tribunes trekt. Of een bonkige spits op het vierde profniveau van Engeland waarvoor liefhebbers over de hele wereld massaal de televisie aanzetten. De meeste mensen kijken maar al te graag naar de grote sterren in de Champions League. Mede, en zo niet geheel, mogelijk gemaakt door het grote geld.

The Big Five

In deel één van de artikelen reeks nemen we deze clubs globaal onder de loep. Wie zijn die financiële reuzen? Hoe ziet de financiële huishouding eruit en hoe komen de belangrijkste geldstromen tot stand.

Mensen over de hele wereld kennen de term ‘big five’ als de grootste, meest charismatische en bekendste dieren in Afrika. De term ‘big five’ gaat echter ook uitstekend op voor de reuzen van het mondiale voetbal. Iedereen kent deze grote clubs. De namen die de Big Five vormen op basis van de publicatie ‘Deloitte Football Money League 2023’ van accountants- en onderzoeksbureau Deloitte vormen dan ook geen verrassing. Of toch?

Opvallend is dat de club met misschien wel de allergrootste naam, FC Barcelona, voor het eerst ontbreekt in de top 5. De Spanjaarden zijn ver weggezakt. In het seizoen 2018/2019 namen de Catalanen nog de koppositie in. FC Barcelona komt in het seizoen 2021/2022 niet verder dan een 7e plek. Daar gaan we nu geen aandacht aan schenken, maar komen we in een latere special in deze serie uitgebreid op terug.

(Noord) Engeland is de baas

De top 5 van het mondiale voetbal wordt structureel gedomineerd door het Britse voetbal. In Engeland wordt al jaren het grote geld verdiend. Sterker nog met name de regio Noord Engeland doet het extreem goed. Binnen een straal van 50 kilometer liggen maar liefst 3 van de 5 clubs die de ‘big five’ vormen in het seizoen 2021-2022.

Koploper Manchester City (€ 731 miljoen omzet), nummer drie en snelste stijger Liverpool FC (€ 702 miljoen) en het in financieel opzicht uiterst stabiele Manchester United (€ 689 miljoen) zijn samen goed voor € 2,1 miljard aan omzet. Daar gaat de discussie niet meer over wel of geen broodje kroket voor een speler in de rust van een wedstrijd. Dit is keiharde (sport)business.

Trekken we de lijn wat verder door dan zien we in het genoemde onderzoeksrapport dat ook de posities 8, 9 en 10 worden ingevuld door Engelse clubs. Chelsea FC, Tottenham Hotspur en Arsenal, dat bezig is aan een sterk seizoen in de Premier League, complementeren de top tien. Deze drie Londense clubs maken de Engelse dominantie daarmee compleet.

Madrileense stabiliteit

Uitzondering tussen het Engels geweld vormt Real Madrid. De Spaanse koninklijken staan al jaren op een tweede plaats en weten zich goed staande te houden tussen de Engelse grootmachten. Met een omzet van € 714 miljoen in 2021/2022 en een groei van 11,4% ten opzichte van het voorgaand jaar is sprake van een uitstekende uitgangspositie.

De voorsprong op nummer drie Liverpool FC bedraagt echter slechts € 12 miljoen en is daarmee minder groot dan de onderlinge verschillen op het veld. De laatste jaren weet Real Madrid sportief de aanval van Liverpool FC van zich af te houden en de onderlinge tweestrijd steeds weer te winnen. Recent liet Real Madrid nog maar eens zien dat ze Liverpool FC op geruime afstand houden door met 2-5 te winnen op Anfield in de achtste finale van de Champions League. Maar lukt het Real ook om runner-up Liverpool FC in de financiële monitor achter zich te houden?

Niet alleen de Engelse aanval van Liverpool FC en Manchester United is afgeslagen, ook de Spaanse concurrenten blijven ruim achter. FC Barcelona staat op ruime afstand. Maar het is vooral Atletico Madrid dat nog een flink gat heeft te dichten. De stadgenoot van de koninklijken staat op de 12e plek en het verschil in omzet bedraagt maar liefst € 320 miljoen. Daarmee is de omzet van Real Madrid in het seizoen 2021 – 2022 bijna het dubbele van die van Atletico Madrid (€ 394 miljoen).

Dat Real Madrid financieel gezond is blijkt wel uit het feit dat ‘slechts’ 43% van de omzet wordt gegenereerd uit de opbrengsten van televisiegelden. Al jaren achter elkaar weten de Madrilenen om bijna 60% van de omzet te genereren uit commerciële opbrengsten en opbrengsten op wedstrijddagen.

Het ‘Messi-effect’

Paris Saint Germain is de sterkste op het speelveld als het aankomt op commercie. In het seizoen 2021-2022 laat het sterrenensemble uit Parijs alle clubs achter zich en laten de cijfers zien dat de commercie een enorme vlucht heeft genomen in de laatste twee jaar.

Is dit het ‘Messi-effect’? Het is niet keihard aangetoond. Maar sinds de komst van Lionel Messi naar Parijs is de commerciële omzet met ruim € 45 miljoen (13,5%) toegenomen. Zet daar tegenover de afvlakking van de commerciële omzet van FC Barcelona in dat jaar en de impact van de transfer van de eeuw wordt al snel zichtbaar.

Bayern München, een sterk merk

PSG en Bayern München doorbreken de top drie van rijkste clubs op commercieel vlak en dat is een knappe prestatie. Met name de positie van de Duitsers is opvallend. Bayern München staat in de eindstand van grootste mondiale clubs pas op een zesde plek.

Bayern München is een sterk merk en dat laten ze al een aantal jaar zien. Van de onderzochte periode van 5 jaar presteert Bayern München alle jaren in de top drie en in het seizoen 2020/2021 is Bayern München zelfs de meest succesvolle commerciële club. De winst van de Champions League editie 2019/2020 heeft een zichtbaar positief effect gehad op de omzet van merchandise, die verder al jaren stabiel hoog is en boven de € 350 miljoen uitkomt.

Ook in verhouding tot de totale omzet is de commerciële afdeling van Bayern München sterk bezig. Maar liefst 58% van de omzet is afkomstig uit de verkoop van shirtjes en merchandise.

Daarmee is Bayern München een echte ‘challenger’ als het gaat om het aandeel van commercie in de totale omzet.

City verzilvert de koppositie

Manchester City neemt de derde positie in op het podium. De Citizens laten ook op dat vlak zien dat zij hun financiële koppositie weten te verzilveren. Met een commerciële omzet van € 373 miljoen houden zij grote concurrenten als stadgenoot United, Liverpool FC en de Spaanse grootmachten Real Madrid en FC Barcelona op hele ruime afstand.

Alles moet wijken voor de macht van de televisie

De media, en dan met name de televisie, vormen een cruciale factor in het financiële succes van de grootste clubs ter wereld. Televisiebazen hebben de macht en voor deze televisiegelden moet veel zo niet alles wijken.

We nemen de meest recente editie van de Merseyside Derby als voorbeeld. Dit is de grootste derby van Engeland tussen eeuwige rivalen Liverpool FC en Everton. Een derby die de stad verdeelt in blauw en rood, maar ondanks alles ook weer de beide kampen verbroedert. Deze derby wordt niet voor niets de ‘friendly derby’ genoemd en zou eraan moeten bijdragen dat de hele stad bruist door het voetbalpubliek. Voor voetballiefhebbers de ultieme invulling van de zaterdagmiddag toch?

De laatste editie van de Merseyside Derby is echter op een troosteloze maandagavond gespeeld. Niet omdat beide clubs dat zo graag willen of omdat supporters van beide teams hier nu zo blij van worden.

Diezelfde speelronde werden op zaterdagmiddag een tweetal klassieke Londense derby’s gespeeld. Reden voor de Engelse voetbalbond (FA) om de keuze te maken de Merseyside Derby naar de maandag te verplaatsen. Om hiermee het maximale aantal televisiekijkers te bereiken en zoveel mogelijk gelden te genereren. Het grote (televisie)geld eerst en dan een hele tijd niets.

De magie van de Merseyside Derby en het belang van de supporters in het stadion moeten wijken voor de macht van de mediabazen.

1,5 miljard euro aan televisiegelden

Televisiegelden vormen voor de grootste clubs misschien wel de belangrijkste bron van inkomen. De zes Engelse clubs in de top 10 hebben gezamenlijk een astronomische omzet uit televisiegelden van € 1,5 miljard!

Onderstaande grafiek laat zien hoe de omzet uit televisiegelden is toegenomen de aflopen jaren.

Liverpool FC maakt met deze bron van inkomsten een verschil ten opzichte van de concurrenten. De omzet uit televisiegelden bedraagt € 314 miljoen in het seizoen 2021/2022. Daarmee hebben de Reds een bescheiden voorsprong op hun belagers Manchester City en Real Madrid. In één van de volgende artikelen in deze reeks gaan wij nader inzoomen op Liverpool FC. Daarbij kan een analyse van de omzet op televisiegelden natuurlijk niet ontbreken.

Follow the Money in een reeks artikelen

Dit eerste artikel is het begin van een reeks artikelen over Financial Fair Play in het voetbal. Wij nemen jullie de komende tijd in meerdere artikelen mee achter de schermen bij de grootste clubs en hun financiën. In het volgende artikel besteden wij uitgebreid aandacht aan wat Financial Fair Play nu precies inhoudt. Daarna zoomen wij verder in de op de grote clubs.

Willem Schuitemaker
Van de krochten in het amateurvoetbal tot het betaald voetbal (als assistent scheidsrechter) en net zo snel weer terug, mijn sportcarrière in een vogelvlucht. Mijn hart gaat sneller kloppen van het schrijven over Engels voetbal en de magie van Liverpool en Engelse stadions in het bijzonder. Daarnaast heb ik een gezonde interesse in de (financiële) achtergronden van de grootste clubs en competities. Doe ik daar graag onderzoek naar om vervolgens een mooi artikel over te schrijven.

    Reageren is niet mogelijk.

    0 %