Eigenaar bouwt zelf stadion met staatsgeld: Zalaegerszeg
De eigenaar van je club die met zijn bedrijf zelf het stadion (af)bouwt, met staatsgeld. In Hongarije kan dat. We zijn een paar dagen in Zalaegerszeg voor de wedstrijd tegen Ferencváros.
Kampioen ZTE
Zalaegerszegi TE is opgericht in 1920 en zo’n vijftig jaar later kwam het terecht op het hoogste niveau. De club wist nooit prijzen te pakken tot het seizoen 2001/02, waarin het plotseling de landstitel pakte. Niemand zag deze aanval op de top aankomen. Normaliter eindigt ZTE zo rond de tiende plek en des te knapper is het dus om voor op Ferencváros en MTK Budapest te blijven. Het jaar erop weet het team opnieuw vriend en vijand te verrassen. De blauw-witten verslaan het sterrenensemble van Manchester United in de kwalificatie voor de Champions League met 1-0. Giggs, Beckham, Keane en van Nistelrooij waren met stomheid geslagen in het Ferenc Puskás Stadion, maar zorgden in de return wel voor een simpele 5-0 thuisoverwinning.
Het seizoen 2001/02 met Zalaegerszeg als kampioen werd overschaduwt door de dood van Simon Tibor. Deze ex-international die onder meer tien jaar uitkwam voor Ferencváros was de hoofdcoach van FC Sopron, waarmee hij medio april tegen degradatie vocht. Tibor besloot na een uitwedstrijd in Budapest niet met het team terug te reizen naar Sopron in verband met een verjaardag. Daarna eindigde hij in een pub en brak er een gevecht uit, Tibor werd door de bewaking op straat gegooid en kapot geslagen met een wapenstok. Door de heftige verwondingen stierf de hoofdcoach van FC Sopron twee dagen later in het ziekenhuis. Een donkere bladzijde in de geschiedenis van het Hongaarse voetbal.
Betwiste eigenaar
De landstitel van ZTE was het startschot voor een nieuw stadion, gefinancierd door de overheid. Op de planning stond dat drie zijden geheel gerenoveerd zouden worden en de tribunes elk een dak kregen. De noordelijke tribune bleef behouden tot de vergunning in 2008 afliep, vervolgens werd de tribune gevaarlijk verklaard en gesloten. De bouw van het stadion kon niet worden voltooid omdat de steun van de overheid stopte, ZTE moest seizoen op seizoen spelen in een onafgemaakt stadion. Pas later toen Gábor Végh de club overnam en de landelijke stadion drift van premier Viktor Orbán startte kon de bouw worden hervat. Végh noemde het stadion zelfs levensgevaarlijk bij zijn aantreden, praktisch alleen een vaas stond nog overeind. In 2017, vijftien jaar na de oorspronkelijke start, had Zalaegerszeg eindelijk een stadion naar behoren.
Gábor Végh nam in 2014 Zalaegerszegi TE over als eigenaar. Zijn bedrijf Pharos 95 Kft houdt zich bezig met de aanleg van gras- en kunstgrasvelden en de bouw van stadions. Zo is Pharos onder meer verantwoordelijk voor de stadions van Paksi SE en Honvéd Budapest. Door de jaren heen versterkte Végh’s zakenrelatie met premier Orbán. Pharos kreeg de klus om de velden van Puskás Akademia aan te leggen, zijn oude amateurclub. Hiervoor kreeg Pharos liefst 3,8 miljard Forint van de staat. Bij de opening van de Pancho Aréna schonk Végh een standbeeld van Ferenc Puskás aan de club en regelmatig zit hij op zijn gereserveerde plek in de VIP-box. Dat het veld in de peperdure Pancho Aréna een maand later niet bestand blijkt tegen de heftige regenval werd afgedaan als een ‘foutje’.
Staatssteun
In Hongarije zijn in de laatste negen jaar liefst 11(!) moderne stadions gebouwd, voornamelijk gefinancierd vanuit de staat. Van deze stadion koorts hebben de bedrijven ZÁÉV en Pharos 95 flink geprofiteerd. Uit de bekendmaking van de openbare aanbestedingen is gebleken dat ZÁÉV en Pharos samen de klus wonnen om de ZTE Aréna te bouwen. Zoals Végh zelf bij binnenkomst zei, was het stadion levensgevaarlijk en moest alles aangepakt worden. Gábor Végh, eigenaar van Pharos én Zalaegerszegi TE, bouwde dus in essentie een stadion voor zichzelf – met staatsgeld.
Dan zijn er nog meer bijzonderheden die in het voordeel van Pharos werken. Zo verplichtte de bond dat alle clubs in de tweede divisie veldverwarming moeten hebben, hetgeen waar het bedrijf in is gespecialiseerd. Daarbij wees het Ministerie van Innovatie en Technologie Pharos aan om staatssteun te ontvangen als investering voor de bouwsector. Er mocht 121 miljoen Forint worden bijgeschreven. Het bedrijf Homlok Építő van de schoonzoon van Lőrinc Mészáros, de voorzitter van Puskás Akadémia, kreeg het meeste geld: 224 miljoen Forint staatssteun.
Paar dagen in Zala
Zalaegerszeg is een rustige, kleine stad gelegen in de provincie Zala nabij het populaire Balatonmeer. Met een dagje kun je alles wat de stad te bieden heeft wel zien. Een van de hoogtepunten is het Göcseji Falumúzeum, een typisch nagebouwd Hongaars dorpje. Deze openlucht collectie bestaat uit allerlei historische bouwwerken uit de regio die zijn ontmantelt, getransporteerd en herbouwd. Van woonhuizen en meubels tot stallen en zelfs een houten kerk. Het is een interessant kijkje hoe het leven er vroeger aan toe ging in de Zala-provincie.
Op het hoofdplein zien we het gemeentehuis, een fontein en de lange rij aan logo’s waarmee de stad stedenbanden heeft. Er staan ook een aantal anti-Orbán borden van de liberale partij Momentum uitgestald. We zien een grafiek die toont dat de inflatie op eten hier in september verreweg het hoogst is van heel Europa. Op de andere borden wordt de regering aangepakt op leugens, waanideeën en het profiteren van de burgers. Momentum claimt dat de overheid te hoge gas- en elektriciteitsprijzen hanteert en het verdiende geld laat verdwijnen. Hoe lang de borden worden getolereerd is nog maar de vraag.
In de stad zijn er een aantal uitstekende plekken om te eten. Aanraders zijn Contrast Bisztró (top keuken), Vegán Bázis Étterem (variërend dagmenu) en Díszpinty Gasztro Bár (drinken). Bij die laatste tent lopen we de voormalige topverdediger William Gallas tegen het lijf. De 83-voudig ex-international van Frankrijk is sinds anderhalf jaar jeugdtrainer bij ZTE en leeft een rustig leven in West-Hongarije.
Vriendschap
De wedstrijd tegen Ferencváros is op een dinsdagavond en daarom is het niet zo druk. Het is een inhaalwedstrijd door de Europese verplichten van Fradi en voor de hoofdcoach van Zalaegerszeg is de wedstrijd extra speciaal. De gepassioneerde Nederlander Ricardo Moniz kende een mooie tijd bij de recordkampioen en is nog altijd erg geliefd bij de supporters. Moniz is vandaag terug van een lange schorsing die de bond hem had opgelegd in november. Toen hij zijn ploeg van het veld wilde halen vanwege racisme in het uitvak met Honvéd supporters, kreeg hij zelf een rode kaart.
Naast de hoofdcoach hebben de supporters van Zalaegerszeg ook een speciale band met Ferencváros. De clubs hebben een vriendschapsband die voor het eerst tot uiting kwam toen Fradi een paar Europese wedstrijden in Zalaegerszeg moest spelen. Tot op heden is ZTE de enige Hongaarse vriend die Ferencváros erkent, verder heeft de topclub vooral vijanden in heel het land. Bij deze wedstrijd is het uitvak dus goed vertegenwoordigd, zeker als je bedenkt dat het dinsdagavond is en ze een reis van bijna drie uur afleggen.
Vermakelijk duel
De sfeer zit er vandaag lekker in bij de supportersgroepen, Green Monsters en Armada zingen elkaar toe en vieren de vriendschap. De ultras van Armada hebben in het midden van het vak een mooi staan gedeelte wat je zelden ziet in Hongarije. Op de karig gevulde tribunes zien 5.514 toeschouwers een leuke wedstrijd die alle kanten op gaat. De extreem druk gebarende Moniz heeft ZTE dit seizoen goed op dreef en kan zelfs de derde plek pakken bij een overwinning. Echter gaat dat feest niet door. Op aangeven van Mats Knoester krijgt Adama Traoré in de slotfase de bal in het net en pakt Ferencváros de drie punten. Toch mag de thuisclub tevreden zijn over de getoonde vechtlust en het attractieve spel.
De volgende dag gaan we nog even langs de fanshop en daar liggen zo’n veertig wedstrijd gedragen shirts van het vorige seizoen – allemaal in de uitverkoop. Voor 25 euro heb je een shirtje inclusief de bedrukking. Daarnaast hangen de unieke shirts van dit seizoen, er is ervoor gekozen de map van de stad erop te drukken. Verder is er veel merchandise van een oefenwedstrijd tegen de Italiaans kampioen AC Milan. Een medewerker vertelt ons dat ZTE altijd een buitenlandse club uitnodigt om zo het nieuwe seizoen op spectaculaire wijze te openen. Eerdere seizoenen kwamen ook Getafe en Napoli naar de ZTE Aréna.
Stabiliteit
Eigenaar Gábor Végh heeft het goed voor elkaar met Zalaegerszegi TE en Pharos 95. De club heeft een prima stadion van hem gekregen met geld van de overheid. Zalaegerszeg lijkt een stabiele toekomst tegemoet te gaan en de supporters mogen dromen van een Europese ticket. Toch geeft de loop van omstandigheden maar weer al te goed aan hoe ver je kunt komen met connecties bij de huidige overheid. Bereik je de kring van Orbán, is alles mogelijk. Zelfs je eigen stadion bouwen met geld van de staat.
