Een kijkje in de Brasileirão

Zuid-Amerikaans voetbal heeft me altijd getrokken en ik vind het heerlijk om na een lange dag thuis te komen, in de wetenschap dat ik tegen middernacht nog een potje voetbal kan opzetten. De TV gaat standaard iets harder dan wenselijk is, want het enthousiasme van de commentatoren en de geweldige supporters wil ik graag optimaal beleven.

Gelukkig voor mij – en miljoenen voetbal-adorerende mensen – begon verleden week dé topcompetitie van het continent en dat mag heel Zuid-Amerika weten: De Brasileirão Série A is terug voor weer een jaar lang vlammende potjes, geweldige sfeeracties, goaljingles, raça en derby, na derby, na derby, na… derby! Op wie moeten we letten dit seizoen? In dit artikel neem ik je mee door de Brasileirão 2023.

Hoe zat het ook alweer?

De Brasileirão is het hoogste niveau clubvoetbal van Brazilië en de competitie bestaat uit 20 clubs, waarvan er elk jaar vier degraderen naar de Série B. De nummers 1 tot en met 4 kwalificeren zich direct voor de Copa Libertadores, de nummers 5 en 6 spelen voorrondes. Eindig je op plek 7 tot en met 12, ga je de Sud-Americana in. Voor plaatsen 13 tot en met 16 is het vaak jammer, maar ook geruststellend: geen degradatie, maar ook geen continentaal voetbal.

In bijna elk seizoen zitten er flinterdunne haartjes tussen eeuwige glorie in de Libertadores en de “hel van de B”. Ik heb een kleine berekening gedaan en in de afgelopen 7 seizoenen was het gemiddeld puntenverschil tussen de laatste kwalificatieplaats voor de Libertadores en de eerste degradatieplaats slechts 14 punten. Het is dus een understatement om te zeggen dat de verschillen in de Brasileirão erg klein zijn. Een gelukkige stunt brengt een kleine club continentaal voetbal, een ongelukkig slippertje brengt een grootmacht een jaar lang voetballen in de B.

G12

Hoe klein die verschillen zijn valt heel mooi uit te leggen door het concept “G12”. De meeste landen hebben een traditionele top-3, die zo goed als elk jaar meedoet om de prijzen. Ook in de buurlanden van Brazilië is er een kleine elite die elk jaar de grootste kans maakt: denk aan de Argentijnse top-5, die onderling 121 van de 192 nationale titels heeft verdeeld. Of neem Uruguay, waar Peñarol en Nacional 100 van de 119 titels hebben verdeeld. 

In Brazilië zit dat net ietsjes anders, want Brazilië heeft haar G12. Twaalf clubs waarvan elk jaar wordt verwacht dat ze meedoen om de bovenste plaatsen en verspreid over 5 seizoenen steeds 1 daarvan serieus hebben meegedaan om de titel in een continentale competitie. De G12 geniet gigantische support en Fluminense is echt geen grotere of kleinere club dan Grêmio of Palmeiras.

Dit is een gigantisch verschil met Argentinië, waar River en Boca samen het overgrote deel van de supporters in het land hebben gebonden. In Brazilië support men simpelweg een club uit je eigen stad of regio en aangezien dat vaak gigantische clubs zijn, ben je altijd onderdeel van een machine die strijdt om de prijzen. Maar op wie moeten we dit seizoen letten? Ik neem je mee langs de velden van de grootste kandidaten voor de felbegeerde prijs.

Fluminense

Volgens de analisten is Flu dé kandidaat voor de titel. Ze domineerden in de Carioca Cup (een regionaal toernooi dat altijd vóór de start van de Brasileirão wordt georganiseerd) en versloegen aartsrivaal Flamengo met 3-4 in een zinderende finale over twee wedstrijden. De samenvatting kijken wordt aangeraden.

Flu is een club met een imposante geschiedenis: de club is de geboorteplaats van het Braziliaans nationaal elftal en werd vier keer kampioen van Brazilië, voor het laatst in 2012. Vier keer klinkt niet bepaald als veel, maar kijkend naar het feit dat recordkampioen Palmeiras er “slechts” 11 in de kast heeft staan, is vier ineens niet meer zo weinig.

Bij In de Hekken vinden we het natuurlijk vooral belangrijk wat er om het veld gebeurt en dat brengt ons bij het supportersprofiel van een Flumenista:  Fluminense is een club uit Rio de Janeiro die vooral geliefd is bij de hogere sociale klasse van de stad. Een imago waar de club ook trots op is. Grote Braziliaanse zangers, dichters en acteurs hebben hun liefde aan Flu gegeven en ook buiten Rio is de club geliefd om haar ietwat klassieke karakter.

Flamengo

Van Rio’s eliteclub, naar haar echte volksclub: Flamengo is een club van het “echte” Rio. Multicultureel met een echte straatvoetbalmentaliteit, gecombineerd met een alom aanwezige wil om mooi voetbal te laten zien. De club is populair bij de arbeidersklasse van de stad, alsmede in de favela’s. De club werd 7 keer kampioen van Brazilië (laatste keer in 2020) en heeft drie Libertadores-bekers in de kast staan, dat zijn er drie meer dan Flu. Analisten zijn positief over de club en net als vorig jaar zullen ze meedoen om de titel in de Brasileirão. Maar Flamengo heeft een behoorlijke rivaal, gehuld in het zwart-wit, die dit seizoen ook volop zal meedoen in de titelrace…

Athletico-MG

Athletico Minas Gerais is een club uit Belo Horizonte, niet al te ver van Rio de Janeiro en São Paulo. Net als Rio en SP is ook Belo Horizonte een voetbalgekke stad die veel grote clubs heeft voortgebracht, denk naast Athletico Mineiro ook aan Cruzeiro.

Athletico-MG is net als Fluminense een club die vooral in verband wordt gebracht met de hogere sociale klasse van de stad, al is de club altijd erg open geweest naar alle lagen van de bevolking en werd de club langzaamaan een volksclub, waar stadsrivaal América-MG de titel eliteclub verwierf.

Athletico-MG werd in 2021 voor de tweede keer kampioen van Brazilië en won in 2013 haar eerste Libertadores. Dit seizoen is de club wederom een grote kandidaat voor beide prijzen en met sterspeler Hulk lijkt het erop dat de zwart-witten uit Belo Horizonte tot het einde de competitie spannend zullen houden.

Palmeiras

De laatste club die we analyseren is een absolute grootmacht op het continent. Ze zijn groen, ze zijn wit, ze zijn trots op het Italiaanse karakter en ze zijn financieel en bestuurlijk de stabielste club van het land: Palmeiras.

Veel Brazilianen en Zuid-Amerikanen hebben een beetje een haat-liefdeverhouding met Palmeiras. Aan de ene kant wordt het ijzersterke beleid, met goede investeringen en het prachtige en moderne stadion “Allianz Parque” bejubeld, waar aan de andere kant men ook met lede ogen toekijkt hoe Palmeiras wel heel erg “Europees” aan het worden is. 

Geen ongelijk, want Palmeiras is nu eenmaal een moderne club die aan Europese standaarden voldoet en daarmee een beetje de charme van het Zuid-Amerikaanse voetbal wegneemt. Palmeiras zet zichzelf graag neer als gidsclub die de toon zet voor modernisering van de competitie. Brazilië had namelijk lang te maken met oude, onveilige stadions en zeer veel supportersgeweld.

De ommekeer werd gemaakt en clubs als Palmeiras, Grêmio, Inter, Corinthians en Athletico Paranaense zijn fanatiek begonnen met het moderniseren en veiliger maken van de stadions, zonder daarbij de sfeer omlaag te brengen.

Maar deze verandering heeft ook een probleem binnen Brazilië aan het licht gebracht: de noord-zuidtegenstelling van het land. Waar het noorden van het land traditioneel achtergesteld was, met een grote gemengde bevolking met veel Afrikaanse, inheemse en gemengde etnische groepen, is het zuiden vooral wit en rijk. 

Geld wordt verdiend in São Paulo en Europese immigranten settelden zich in Porto Alegre, Curitiba en andere plaatsen in het uiterste zuiden van het land. Het verschil tussen Salvador de Bahía en Porto Alegre is het verschil tussen Afrikaanse invloeden en Europese invloeden, het verschil tussen collectivisme en individualisme, spontaniteit en strak plannen en helaas ook het verschil tussen arm en rijk.

Palmeiras is als grootmacht uit São Paulo niet veel anders: opgericht en groot gemaakt door Italiaanse immigranten en altijd een belangrijke en economisch stabiele club geweest. En nu in het seizoen 2023 is Palmeiras wederom een zeer belangrijke kandidaat voor de Braziliaanse titel.

Het belooft een prachtig voetbalseizoen te worden in de Brasileirão en over elke club vallen zeer interessante dingen te vertellen en wie weet gaan we dat ook nog doen. Deze vier clubs moeten het gaan doen, maar het blijft de Brasileirão en zonder twijfel gaan we nog heel veel verrassingen zien!

Lees ook: Een unieke kijk op Braziliaanse voetbalcultuur.