Weg met die Hollandse gracht!

De liefhebbers van deze site hoef ik niet uit te leggen hoe het moderne voetbal ons meer en meer beperkt. Maar er zijn echter zeker ook positieve ontwikkelingen gaande in voetballand. Ajax berichtte afgelopen dinsdag in de winterstop de gracht te dempen, door de Westtribune naar het veld door te trekken. En, het wordt nog mooier aangezien de dug-outs, volgens Engelse stijl in de tribune worden geïntegreerd. De afstand tussen speler en publiek verdwijnt: “Met de uitbreiding worden bijzondere zitplaatsen gecreëerd aan de rand van het veld, waardoor een intensere beleving van het voetbal ontstaat”, aldus Henk Markerink, directeur van de ArenA.

Impressie nieuwe westzijde Arena, foto via AjaxLife.nl

Het dempen van ‘de betonnen gracht’ is een interessante gebeurtenis. In de jaren negentig werd de gracht immers hét kenmerk van het veilige moderne stadion. In deze tijd werden Nederlandse clubs geplaagd door hooliganisme in en rond de stadions. De snelle toename en vooral de verharding van het geweld werden mede verklaard door de opkomst van de Housecultuur. Zaterdagnacht lekker uit je bol, je neus nog eens voldouwen en door naar de wedstrijd, Topweekend!

Als reactie op het geweld, werden diverse maatregels genomen. Het voetbal moest: strakker, strenger en bovenal veiliger. De oude, krakkemikkige, maar sfeervolle stadionnetjes, welke nog het meest weghadden van een afgetrapte fietsenstalling, werden in rap tempo vervangen. In de jaren negentig kregen zeven huidige eredivisieclubs een splinternieuw onderkomen en werden vele andere stadions gemoderniseerd. Het eindresultaat is samengevat in het “Stadion Neder” uit FIFA 13. Veel beton, veel hekken, veel camera’s, veel plastic stoeltjes en diepe grachten. Dat laatste werd een ware Nederlandse modegril. Ons kikkerlandje werd gidsland in veilige, maar ook sfeerloze stadions.

Daar komt nu dus verandering in! Anno 2012 is de gracht uit de mode geraakt en het creëren van de Engelse sfeer lijkt de nieuwe rage nu ook FC Twente en SC Heerenveen hebben aangekondigd de verafschuwde grachten te willen dempen. (Niet dat de Engelse sfeer per definitie beter is dan de Nederlandse, maar we zullen het eens zijn dat deze maatregels goed zijn voor de ambiance). De fans komen dichter op het veld, maar misschien relevanter, het is iets minder ‘de voetbalfan tegen de rest’.

Er wordt namelijk anders gekeken naar de voetbalfan dan pakweg tien jaar geleden. Clubs lijken zich meer te realiseren dat er (zo nu en dan) geluisterd moet worden naar de fans: “De supporters zijn heel belangrijk, zij maken de sfeer” aldus Markerink. Mensen opsluiten in ‘stadiongevangenissen’ was in de rumoerige jaren negentig een logische zet. Echter ruim tien jaar kennis en ervaring rijker weten we dat deze ‘dierentuin architectuur’ ook een averechts effect kan hebben op de supporters.

Het dempen van grachten en weghalen van hekken, is een stukje vertrouwen in de fan. Jan van Halst zei hierover: “Er zijn al enkele clubs in Nederland waar het publiek vlak langs de lijn zit zonder dat er sprake is van hekken of een gracht. In Engeland kan het ook”. De Groningse Euroborg is zelfs nieuw opgeleverd zonder gracht en buiten dat ene ‘akkefietje’ tegen Ajax, hebben daar geen grote ongeregeldheden plaatsgevonden.

In hetzelfde kader is ook de terugkeer van roemruchte Sta-vak te verklaren. Iets dat mijn voetbalhart sneller doet kloppen. Een korte zoektocht op Google leert dat diverse Nederlandse clubs (VVV, Feyenoord, Zwolle, Twente) het sta-vak willen herintroduceren voor de thuisfans. Fantastisch nieuws, gedempte grachten, zij aan zij, staand langs de groene mat! De fan krijgt eindelijk zijn zin, iedereen blij! Het klinkt te mooi om waar te zijn, en ja, ook aan dit verhaal kleeft een ‘maar’.

Het armlastige NAC Breda was in de zomer van 2010 de eerste club in Nederland welke de grachten aan de korte zijdes dichtgooide. Het werd de club bijna fataal en ligt sindsdien op de Intensive Care. Afgelopen week werd bekend dat de 18 BVO’s van de eredivisie een gezamenlijk verlies van een slordige 15,1 miljoen euro hebben geleden. Vandaag de dag worden voetbalclubs als ‘commercial brands’ gerund door vlotte marketingboys en wordt gedacht vanuit effectmetingen en ‘profit maximization’. Het spreekt vanzelf dat deze gladde stropdassen cosmetische wijzigingen als sta-vakken en gedempte grachten toejuichen. Een zakelijke kosten-batenanalyse leert immers dat deze wijzigingen meer opleveren, dan een compleet stadiondak af te schroeven om er een tweede ring onder te schuiven. In deze crisistijd niet bepaald wenselijk.

En juist hier ontstaat bij mij een knagend gevoel. De persberichten van de verschillende clubs hebben allemaal dezelfde inhoud: “We doen het voor de fans en blabla Engelse sfeer et cetera”. Maar ik vraag mijzelf oprecht af in hoeverre dat echt zo is? Is de oorzaak dat clubs voor goedkope wijzigingen kiezen niet vooral de lege spaarkas. Is het halen van een wit voetje bij de fans niet enkel een leuke bonus, verzonnen door een ‘customer relationship manager’?

Hoe dan ook ik lig er niet wakker van. Want wat de ware oorzaak ook moge zijn, die grachten worden gedempt, en de sta-vakken komen er ook en dat is iets wat wij als voetballiefhebbers alleen maar kunnen toejuichen. Toch?

Dit artikel is geschreven door Daan Goos.