Vergane Glorie: Zentralstadion Leipzig
“Hij kneep in mijn rug en toen gaf ik hem maar een beuk”, zegt een gefrustreerde Tscheu la Ling op een koude november avond in 1979 na afloop van DDR-Nederland. De uitspraak van de verdediger, die voor deze actie de rode kaart kreeg, kenmerkte de sfeer. 92.000 Oost-Duitsers steunden de DDR fanatiek en stuwden hun landgenoten op het veld tot grote hoogte. Oranje had in de eerste helft totaal geen antwoord op deze hel en het furieuze spel van de DDR. De DDR kwam al snel op een 2-0 voorsprong, Oranje speelde tegen zichzelf en de rode kaart van Tscheu la Ling kenmerkte eigenlijk de frustratie. Toch kopten de kranten exact 32 jaar geleden over Het Mirakel van Leipzig. Op miraculeuze wijze won Oranje met 2-3 en plaatste zich daarmee voor het EK1980. De plaats van handelen: Het Zentralstadion in Leipzig, dat de mythische bijnaam “Das Stadion der Hunderttausend” had.
Het Nederlands elftal voerde op die novemberavond een huzarenstuk op. Als je als (Westerse) speler tegen de DDR of tegen 1. FC Lok in Leipzig moest spelen, dan wist je het al van te voren: Het gaat een zware avond worden, met hoogstwaarschijnlijk een verlies. Het was waarschijnlijk een combinatie het voetbal, de Communistische sfeer, de kracht van de tienduizenden fans en het stadion zelf, dat de welbekende knikkende knieën veroorzaakte. Vooral die laatste twee zijn van belang voor dit artikel. Het Zentralstadion was een van de grootste stadions ter wereld en de steile en hoge tribunes met de typisch Oost-Europese floodlights waren een lust voor het oog.
Maar het Zentralstadion kent ook een bewogen geschiedenis. Al sinds de jaren ’20 liep men in Leipzig met het plan om een megacomplex aan de rivier de Elsterbecken te bouwen. In 1939 stelde de Duitse architect Werner March, de ontwerper van het Olympisch Stadion in Berlijn, voor om op het terrein een “Großstadion” te bouwen, dat zijn gelijkenis in Europa niet kende. Het complex zou een multifunctioneel sportcomplex worden, met diverse sporthallen, zwembaden en wielerbanen en een centraal stadion dat aan 115.000 tot 130.000 mensen plaats zou bieden. Ter ere van Adolf Hitler, zou het nieuwe stadion de naam Adolf Hitler Stadion dragen. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog gooide roet in het eten van de plannen van March. De benodigde materialen en mankracht dienden voor de oorlogsmachine gebruikt te worden en de plannen leken aan een stille dood te sterven.
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was Leipzig, door bombardementen en een guerrillaoorlog, letterlijk tot een grote puinzooi geworden. Die puinzooi is, hoe cynisch, de basis van het oude Zentralstadion. De Communistische machthebbers vonden dat sport een centrale plaats in de maatschappij moest innemen en maakten plannen om periodiek het “Turn- und Sportfest der DDR” te houden. De plannen voor een megacomplex werden weer uit de kast gehaald en waren zelfs bedoeld om de Olympische Spelen op termijn naar Leipzig te halen. Men begon voortvarend aan de bouw en halverwege de jaren ’50 werd het sportcomplex opgeleverd. Centraal in het sportcomplex lag een stadion, dat 100.000 mensen kon herbergen. De bijnaam “Das Stadion der Hunderttausend” was dus een logisch gevolg.
Het is een mythische bijnaam, die het oude Zentralstadion eer aandoet. De opening was al gelijk een klapper, doordat de Oost-Duitse topclub Karl-Marx-Stadt de openingswedstrijd in een uitverkocht huis tegen Hondved Boedapest mocht spelen. Enkele maanden later vond de Leipzigse derby tussen SC Rotation Leipzig en Lokomotive Leipzig (het befaamde 1. FC Lok) plaats. Het stadion was weken voor de wedstrijddag op 9 september 1956 uitverkocht en de hele stad keek uit naar de burenruzie. 100.000 mensen zagen in een spannende wedstrijd dat Lokomotive met 1-2 van haar stadsgenoot won. De klapper was echter de wedstrijd tussen Oost Duitsland en Tsjechoslowakije. De Oost Duitse voetbalbond kreeg in de maanden voor deze wedstrijd maar liefst 640.000 aanvragen voor kaartjes voor deze wedstrijd. De Tsjecho-Slovaken wonnen voor 120.000 mensen de wedstrijd met 1-4. Het toeschouwersaantal is nog steeds een record in het Duitse voetbal. De internationale wedstrijden van Oost-Duitse elftallen werden door de Oost Duitsers fanatiek gevolgd en al snel werd “De Hel van Leipzig” een beruchte bijnaam in het internationale voetbal.
Maar na de val van de muur, raakte het voetbal in Leipzig ook in verval. 1. FC Lok Leipzig wilde de Bundesliga bestormen, nam haar oude naam VfB Leipzig weer aan, maar faalde. Mismanagement en grote financiële problemen zorgden ervoor dat de eerste kampioen van Duitsland failliet werd verklaard. De fans besloten het er niet bij te laten en maakten een doorstart, onder de naam 1. FC Lokomotive Leipzig.
Doordat er geen geld was om het stadion te onderhouden, werd het stadion in de jaren ’90 onveilig verklaard en mocht er geen voetbal meer in gespeeld worden. De indrukwekkende tribunes, de hoge floodlights en het prachtige voorgebouw verraadden dat het stadion ooit een prachtig juweel was; Een juweel dat de verloedering absoluut niet waard was. Geen wonder dat de stad Leipzig in 1997 besloot om het stadion flink op te knappen. De plannen waren gewaagd. Er werd een nieuw stadion IN het oude stadion gebouwd. In 2004 werd het nieuwe stadion opgeleverd en twee jaar later was Leipzig een van de speelsteden van het WK voetbal. Leipzig had ook plannen om de Olympische Spelen van 2012 naar zich toe te halen, maar besloot na het WK om van die plannen af te zien.
De architect van het stadion heeft zijn huiswerk gedaan en heeft een prachtig eerbetoon gegeven aan het verleden van het Zentralstadion. Het enige jammere is, dat het stadion geen bespeler op een hoog niveau heeft. Er waren enkele clubs die de top probeerden te bestormen, maar faalden jammerlijk in het stadion. Helaas besloot Red Bull om het stadion enige tijd geleden op te kopen en er een club uit eigen stal in te vestigen. Het stadion heeft nu de afgrijselijke naam Red Bull Arena; Een naam die prijkt als commercieel gedrocht en absoluut niet past bij de historie van dit stadion. Hopelijk dat de jongens van 1. FC Lok Leipzig die top wel kunnen bestormen en dat het RB Leipzig niet voor de wind gaat. Een terugkeer van 1. FC Lok naar de oude thuisbasis zou een prachtig iets zijn.
Een uitgebreider verhaal van dit stadion tref je hier aan. Meer foto’s kun je via deze link vinden.
Bouw van het stadion in de jaren ’50
De verbouwing van het stadion in 2001
Het stadion tijdens het WK2006. De aarden wallen zijn de oude tribunes
