FC Prishtina: Europees in Kosovo

Een bezoek aan FC Prishtina in Kosovo. Eén van de leukste en meest interessante fases van het Europese clubvoetbal is voor mij de ‘preliminaire’ ronde. Ofwel, de voorronde van de voorrondes van de Europa League. Nog voor dat daadwerkelijk begonnen wordt met het hoofdtoernooi, rolt de bal alweer in minder aansprekende landen van dit werelddeel. Dwergen op voetbalgebied leggen elkaar het vuur aan de schenen tijdens deze bijzondere krachtmetingkjes.

Topografieles

Mysterieuze clubnamen als Europa FC, Tre Fiori en Kí Klaksvík dwingen je met regelmaat Wikipedia of Google te raadplegen, om vervolgens landen te ontdekken waarvan je nooit of zelden hebt gehoord. De Europese ronde waarin semi-professionals hun functie als brandweerman of postbode kortstondig onderbreken om een potje international voetbal te spelen.

Aan het einde van het toernooi, wanneer het kapitaalkrachtige Chelsea met de begeerde beker aan de haal gaat, is het misschien moeilijk voor te stellen dat teams als FC Prishtina en St. Josephs zo’n tien maanden eerder mee hebben gestreden om diezelfde titel. Daarom is er in dit stuk volle aandacht voor een wedstrijd tussen twee kleinere namen, aan het andere uiteinde van het toernooi. En daarmee het begin van de Europa League 2019/2020.

Het is gecompliceerd

Het zal de gemiddelde liefhebber van onconventionele (voetbal)culturen niet verrassen; het ritueel waarbij een veelvoud aan speelschema’s wordt afgespeurd om zo een opmerkelijke wedstrijd bij te kunnen wonen, niet zelden omgeven door een evenzeer ongebruikelijk land. Deze drang overviel me tijdens een bezoek aan het Balkangebied.

Slechts elf jaar na de zelf uitgeroepen onafhankelijkheid van Kosovo, begeef ik me in een derdehands bus richting de grens. Bij een geïmproviseerde controlepost worden we tegengehouden. Een vriendelijke man in splinternieuw uniform vraagt ons naar documenten. Na een moment van spanning klinkt het geluid van een stempel, en rollen we het omstreden territorium van Kosovo binnen.

Dit is de regio waar etnische Albanezen en het huidige Servië gedurende eind jaren negentig een burgeroorlog uitvochten. Uiteindelijk is het bloedvergieten beëindigd door stevig ingrijpen van de NAVO. Zelfs Nederland schijnt een straaljager te hebben gestuurd. Dat zegt wat.

In korte bewoordingen komt het erop neer dat de situatie in Kosovo gecompliceerd is. Het ligt op een etnisch, religieus en geografisch kruispunt, waardoor verschillende bevolkingsgroepen met verschillende religies het recht claimen te hebben op dit stukje Balkan. De duizelingwekkende complexiteit is wellicht zelfs te ingewikkeld voor de beste anthropologen.

Polarisatie en eenheid

Vanuit de bus observeren we het landschap van deze dichtbevolkte regio met veel sociale ongelijkheid. De inkomenskloof is duidelijk zichtbaar. Peperdure wagens paraderen door de straten, terwijl minder bedeelden plastic oude flessen verzamelen. Desondanks heerst er een gevoel van eenheid en dankbaarheid. Overal is merkbaar dat het door bommen en raketten verscheurde Kosovo nog aan het opkrabbelen is.

Ook wanneer we aankomen in hoofdstad Pristina. Temidden van gehavende appartementencomplexen wordt gewerkt aan nieuwbouw, wat voor een sterk contrast zorgt. Multinationals hebben hun weg naar de Kosovaarse hoofdstad gevonden. De merknamen van bekende hamburgerketens prijken groots op de facade van nieuwe winkelcentra. Tien meter verderop graaien mensen uit overvolle vuilniscontainers.

Kenmerkend voor het straatbeeld zijn de vele militairen uit verschillende NAVO landen, die er gestationeerd zijn om de krachtsverhouding met Servië evenwichtig te houden. En dat is nodig. Dat de relatie tussen Albanese Kosovaren en Serviërs niet uitmuntend is, is ook na de oorlogsjaren meerdere keren tot uiting gekomen. Bijvoorbeeld toen tijdens een wedstrijd tussen Servië en Albanië plotseling een drone het stadion binnen vloog. Er was een grote Albanese vlag aan de drone gemonteerd, tot razernij van de Serviërs. Na hevige vechtpartijen tussen spelers werd de wedstrijd gestaakt.

De stad Pristina

Schoonheid is in de Balkan voldoende te vinden, behalve in de hoofdsteden. Pristina is hier helaas geen uitzondering op. Het is een stad die het meer moet hebben van haar hartelijke en gastvrije bewoners dan van oogstrelende architectuur. De meest noemenswaardige toeristische trekpleister is een gebouw dat meerdere keren is uitgeroepen tot lelijkste gebouw ter wereld. Maar wellicht is het zijn tijd ver vooruit, en is de mensheid nog niet toe aan zulke gewaagde kunstvormen. Wie weet. Nee, de echte waarde van Pristina is te vinden in de eindeloze vriendelijkheid van haar inwoners. En dat is naar mijn mening een belangrijkere maatstaaf voor het gevoel dat je aan een stad overhoudt.

Het lelijkste gebouw van Pristina of de tijd ver vooruit?

FC Prishtina – Een Kosovaars welkom

Wanneer het begint te schemeren in Pristina nadert de wedstrijd. In de verte zien we felle stadionlichten. Een enkeling draagt het wit-blauw van de lokale voetbalclub FC Prishtina, in het centrum van de stad. Supporters van de bezoekers schitteren door afwezigheid, wat begrijpelijk is. De naam van de tegenstander St. Josephs, doet wellicht vermoeden dat het een Schotse of Ierse middenmoter betreft.

Maar deze fase van het toernooi is weggelegd voor landen met vreemde vlaggen, die niet zouden misstaan als vraag tijdens een pittige pubquiz. Maar je wist het waarschijnlijk al. St. Josephs is een Gibraltarese club. Dit nietige stukje Verenigd Koninkrijk ligt onderin Spanje, en bestaat uit niet veel meer dan een rots en een vliegveldje. Voor mensen met de wollige interesse voor topografie zoals ik, moet deze ronde er een om van te smullen zijn.

Rond aanvang van de wedstrijd verzamelen zich meer en meer mensen rondom het stadion. Wij volgen de menigte. Onderweg naar de ingang ontlopen we enkele dubieuze figuren, pronkend met enorme stapels wedstrijdkaarten, tegen twjfelachtige prijzen. Eenmaal bij de ingang benaderen we ‘officiële’ medewerkers van de club met de vraag waar we legaal kaarten kunnen bemachtigen. Met een norse blik van verontwaardiging over deze naïeve vraag worden we het stadion binnen geduwd door de twee potige heren; Kosovaarse gastvrijheid. Het bleek achteraf onze eigen schuld. We hadden de prijslijst niet goed bekeken.

De prijzen variëren van € 3,- tot € 15,- voor de VIP, maar als toerist betaal je niets.

Biertje?

Het proces van het verkrijgen van een consumptie is overigens een interessant tafereel in het stadion. Het assortiment is beperkt tot het hoogst noodzakelijke. Bier. Nog voordat het rustsignaal klinkt, verzamelt een joelende menigte zich al schreeuwend rondom een fust pils. De tap wordt beheerd door twee angstwekkend brede medewerkers.

Tijdens het schenken vliegt het witte schuim in de rondte. Er wordt geduwd en getrokken. Hier en daar verschijnt een arm, hulpeloos wapperend met briefgeld. Ironisch genoeg moeten de meesten door alle chaos genoegen nemen met een halfvol bekertje, voordat ze verdrongen en vertrapt worden door andere dorstigen. Al met al is de rust een vermakelijk moment met hoge amusementswaarde.

Betalen voor dingen in Kosovo is een hele opgave, zoals bij de gratis entree al bleek. Iets in diezelfde categorie overkwam ons toen we de massa volgden met de intentie om twee biertjes te gaan halen. Ook nu werd vol verwondering gereageerd toen ik aanstalten maakte om te gaan betalen. Zonder aarzeling riep iemand iets onverstaanbaars naar de barman, en legde daarmee de joelende menigte het zwijgen op. Het bleef even angstvallig stil. Vervolgens greep hij naar zijn portemonnee, betaalde en overhandigde ons twee vakkundig getapte bekers bier. Als je geld kwijt wilt, kom dan niet naar Kosovo.

Eigenaardige erelijstjes

FC Prishtina is een oude club. Bijna honderd jaar. Dit geldt trouwens ook voor de tegenstander van vandaag, St. Josephs. Beide clubs zijn opgericht begin twintigste eeuw. Toch zijn de verschillen groot. Opmerkelijke prestaties van Prishtina zijn vooral te vinden tijdens de vooroorlogse jaren in het toenmalige Joegoslavië.

Vorig jaar is tussen de toegetakelde flats een nieuw stadion verrezen, goed voor zo’n dertienduizend plaatsen. Maar opvallender is de historie van St. Josephs. De voetbaldwerg uit Gibraltar kende op zijn zachtst gezegd een stroef Europees debuut, want over twee wedstrijden bleek AEL Limassol met 10-0 te sterk. Het zegt wat over de status van deze grote Europese onbekenden.

In het knusse stadion is de ambiance tijdens deze wedstrijd beter dan in Bakoe, zo’n twee maanden geleden. De opkomst waarschijnlijk ook. Luidrichtige ultras zorgen voor een opgewekte sfeer en vormen tezamen bijna de helft van het publiek. De harde kern van FC Prishtina neemt haar vak serieus. Enkelen hebben de naam van hun club bloederig in hun arm gegraveerd. Een geheel nieuw niveau van toewijding.

Ook aan de toekomst wordt bij FC Prishtina gedacht. Alsof het banners zijn, worden peuters en baby’s in de lucht gehouden. Maar die lijken het niet erg te vinden. Aan beide kanten spelen de niet geheel afgetrainde spelers met een gedrevenheid die hun technische tekortkomingen ruimschoots compenseert. En dat is te begrijpen. In de volgende ronde wacht namelijk het schotse Rangers FC. Voor de ploegen van vanavond geeft een reisje naar Glasgow waarschijnlijk meer voldoening dan alle miljoenen die Chelsea vorig jaar heeft binnengeharkt.

Die enorme strijdlust leidt niet zelden tot hele creatieve tackles. Sommige interventies zouden zelfs niet misstaan op een vooraanstaand kickboksgala. Scheenbeschermers zijn geen overbodige luxe in deze ronde. De scheidsrechter (met knalroze sokken) moet daarom met regelmaat ingrijpen. Met meerdere kaarten tot gevolg en uiteindelijk een strafschop voor de thuisploeg. Die wordt gemakkelijk verzilverd.

Maar St. Josephs FC, dat mondiaal bekend staat om haar uitstekende positiespel, is niet onder de indruk. Het feestje in Pristina mocht zo’n vier minuten duren, totdat een vloeiende Gibraltarese tegenaanval voor de gelijkmaker zorgt. Na de rust begint de afnemende conditie een rol te spelen. Het is immers nog vroeg in het seizoen, en sommige spelers bekleden een nevenfunctie als brandweerman of politieagent. Het eindsignaal nadert. Tenzij artistieke karatetrappen ineens meetellen voor het eindresultaat, blijft het bij deze stand.

Een week later zijn we in Sofia, op ongeveer 500 kilometer van Pristina. Kosovo lijkt ineens heel ver weg. Ik open mijn laptop en zie tot mijn schrik dat laatstgenoemde is uitgeschakeld door de tegenstander uit Gibraltar. Opnieuw realiseer ik me mijn waardering voor het sympathieke Prishtina FC, met haar hartverwarmende supporters. En deze waardering reikt tot ver voorbij het voetbal. Ongeacht politieke of geografische voorkeuren, Kosovo verdient het om bezocht te worden. Liefde voor voetbal, maar ook voor het leven, familie en vrienden, is niet beperkt tot een afgebakende regio. Dat is wat Kosovo ons heeft geleerd.

Ook Joris van de Wier bracht een bezoek aan Kosovo en beschreef dat in zijn boek Pot 6: De Grote Schoonheid van de Kleintjes

Ingezonden door: Stefan Hoekstra – Headerfoto via Ultra-style archief 2013