You can’t write Cluj without the “U”!

Het was augustus 2021 en ik deed voor het eerst de sleutel in het slot van mijn appartement aan de rand van het centrum van Cluj. Na een tijdje in București te hebben gewoond was Cluj wel even wennen: een schone stad, met een relaxte sfeer en zeer vriendelijke mensen. Het enige echt hectische in de stad was het verkeer.

In de eerste dagen leerde ik de stad steeds beter kennen en na een wandeling door het centrale park stuitte ik op een groot stadion: de Cluj Arena. Dit was niet dat bordeauxrode stadion dat ik kende van het Europees voetbal. Dit was geen CFR. Maar wie was het dan wel?

Populair, maar niet succesvol

Na wat bordjes om het stadion te hebben bekeken zag ik dat ik voor het stadion van Universitatea Cluj (kort: “U”) stond. Ik vond het wel raar dat ik nog nooit van ze had gehoord, zelfs niet in București. Een club met zo’n stadion moest wel aanhang en historie hebben, zo meende ik.

Na wat internetspeurwerk kwam ik erachter dat de club inderdaad populair is, maar niet zo bijzonder succesvol. In de 103 jaar dat de club bestaat won ze één keer de Roemeense beker (1963) en eindigde ze één keer tweede op het hoogste niveau (1933).

Het is tevens een behoorlijke heen-en-weerclub, want de club promoveerde maar liefst negen keer van de Liga II-a naar de Liga I, waar het in totaal 56 seizoenen heeft gespeeld. 

Afgelopen seizoen werd de bekerfinale bereikt. “U” eindigde tweede in de poule en vervolgens werden FC Hermannstadt (1-2) en UTA Arad (0-1) verslagen, waarna Sepsi in de finale na penalty’s te sterk was en daarmee back-to-back de beker won. 

Hoewel niet succesvol, merkte ik al snel op dat de club mateloos populair is in de stad. Elke dag kwam ik shirtjes, vaantjes, vlaggen en petjes tegen waarop het simpele, doch mooie zwart-witte logo met de grote “U” prijkten.  Maar CFR heeft al die titels, al die volgers op sociale media en die prachtige overwinningen in Europa (Roma, Manchester United, Lazio), wat heeft “U” dan wat CFR niet heeft?

“U” ís de historie van Transilvania

Sommige clubs hebben iets unieks. Ze representeren de ziel van hun stad of hun regio. De club is de echte belichaming van de volksaard, de geschiedenis en de dromen van een volk. Ze heeft niks te maken met bedrijven, met de overheid, met sociale klasse. Nee, ze ís een hele stad.

Roemeens nationalisme voor de Metropolitane Kathedraal.

“U” is zo’n club. Met groot plezier heb ik gelezen en gehoord over de geschiedenis van deze club en al heel snel werd duidelijk dat haar geschiedenis tot de meest unieke van Zuidoost-Europa behoort.

Hoe zit het dan? Op 23 november 1919 zag “U” het levenslicht en is daarmee een van de oudste Roemeense voetbalclubs. Bij de oprichting was het belangrijkste doel van de club om sportieve studenten van de universiteit een podium te bieden om te kunnen voetballen.

Doordat Cluj al decennia lang een echte studentenstad was en de universiteit tot op de dag van vandaag een zeer centrale rol speelt in de stad, werd “U” al snel een populaire club. Hoewel er nog geen nationale kampioenschappen waren in de eerste jaren van het bestaan, kwamen er veel mensen kijken naar de jongens in het zwart-wit en toen in de jaren ‘30 de eerste nationale kampioenschappen kwamen deed “U” al snel bovenin mee. 

In 1932 verloor het de finale om het landskampioenschap van Ripensia Timișoara en in 1934 verloor het de finale van de Roemeense beker tegen dezelfde club.

Transsylvanië – Een lastig gebied

Sportief ging het dus redelijk met “U” en hoewel er geen prijzen werden gepakt streed de club er in elk geval om mee. Dit alles veranderde toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak en Cluj binnen de regio een cruciale rol vervulde.

Dit heeft alles te maken met de regio waar Cluj in ligt. Cluj is de officieuze hoofdstad van Transsylvanië, een bergachtig gebied dat het midden en westen van hedendaags Roemenië beslaat. Eeuwenlang werd Transsylvanië overheerst en bevolkt door verschillende bevolkingsgroepen.

De Daciërs (de voorgangers van de huidige Roemenen) bevolkten het gebied tot aan de 12e eeuw, waarna de Hongaren het gebied overnamen en veel Hongaren naar Transsylvanië stuurden om de grenzen te bewaken. In dezelfde tijd begonnen ook de Saksen (een Germaans volk) het gebied te bewonen.

Cluj.

Hoewel er steeds meer Hongaren en Saksen in het gebied kwamen te wonen, bleven Roemenen altijd in de meerderheid, maar werden door de Hongaarse machthebbers van alle vormen van autonomie onthouden.

Na jarenlang van Hongaars beleid, dat zich stug voortzette in de tijd van Oostenrijk-Hongarije, grepen de verenigde Roemeense troepen aan het einde van de Eerste Wereldoorlog hun kans en veroverden Transsylvanië op de verzwakte Hongaarse troepen. Na 600 jaar was Transsylvanië thuis. De Roemenen, die altijd de meerderheid vormden, hadden niet meer te maken met discriminatie en onderdrukking van de Hongaarse machthebbers en op 1 december 1918, de dag van de grote hereniging, werd het Koninkrijk Roemenië, mét Transsylvanië, een feit. 

Het feest en de stabiliteit waren echter niet van lange duur. In 1939 brak de Tweede Wereldoorlog uit en in 1940 dwong Nazi-Duitsland Roemenië grote delen van Transsylvanië (waaronder Cluj) af te staan aan Hongarije, met als doel sympathie bij de Hongaren te winnen.  Na 22 jaar wapperde de Hongaarse vlag weer in Cluj en dit betekende ook het einde van het huis van Universitatea Cluj.

“U” verhuist naar Sibiu

“U” werd gedwongen zich terug te trekken uit de thuisstad Cluj en vond onderkomen in het zuidelijker gelegen Sibiu, dat gespaard bleef van de bezetting. In deze roerige tijd wist “U” in 1942 nog de finale van de Roemeense beker te bereiken, maar deze ging kansloos verloren tegen een ijzersterk Rapid București, dat na een vernietigende 7-1 zege de beker omhoog hield.

“U” had nog steeds geen enkele prijs in de kast, maar na vijf jaar ballingschap in Sibiu had de club in 1945 wel weer een echte thuishaven. Roemenië heroverde Transsylvanië met hulp van de Sovjet-Unie en Cluj werd weer een Roemeense stad. 

“U” wint geen prijzen, wél sympathie

Gedurende communistisch Roemenië (1946-1989) wordt al snel duidelijk dat “U” geen club is die meedoet om de prijzen. In 1949 werd wederom de bekerfinale behaald, maar Steaua was met 2-1 te sterk.

Na drie mislukte pogingen kon in 1965 eindelijk de beker omhoog gehouden worden en dit was ook meteen de eerste en laatste nationale prijs die “U” behaalde. 1972 was het jaar waarin de club derde in de competitie eindigde en daarmee hebben we ook eigenlijk alle successen wel behandeld.

“U” wint geen prijzen, maar is wel mateloos populair. Hoe komt dit? Om de populariteit van Universitatea Cluj te bekijken moeten vier dingen in acht worden genomen:

1. De oprichting.
2. De Tweede Wereldoorlog.
3. De roemenisering van Cluj na de Tweede Wereldoorlog.
4. De status van de Babeș-Bolyaiuniversiteit.

We gaan er kort doorheen.

1. Universitatea Cluj werd opgericht met een duidelijk nationalistisch doel. De Babeș-Bolyaiuniversiteit was en is de Roemeense tegenhanger van de Hongaarstalige Sapientia-Universiteit en heeft zich altijd al Roemeens-nationalistisch geprofileerd. Het spelen voor en het aanhangen van de club was al sinds de oprichting een blijk van Roemeens patriottisme en een verzet tegen de Hongaarse machthebbers.
   
2. Transsylvanië kwam wederom onder Hongaars bestuur en de club moest verhuizen naar Sibiu. Het was echter niet alleen de club die weg moest uit Cluj. De Hongaarse machthebbers waren uit op wraak en massaverhuizingen van Roemenen naar onbezet Transsylvanië, Walachije en Moldavië volgden. De gedwongen verhuizing van “U” representeerde de gedwongen verhuizing van etnische Roemenen naar andere landsdelen.
   
3. Om het zacht te zeggen: Roemenië was na de Tweede Wereldoorlog finaal klaar met de Hongaren. Onder de zeer nationalistische bewinden van Gheorghe Gheorghiu-Dej en Nicolae Ceaușescu werd Cluj schoongeveegd van Hongaarse invloeden. Het ging zelfs zo ver dat Ceaușescu door middel van een historische mythe de stad omdoopte tot Cluj-Napoca, omdat gemeend werd dat er ergens in de krochten van de geschiedenis een Dacisch dorp genaamd Napoca lag, waar nu Cluj ligt. Arbeiders uit het hele land werden gerepatrieerd in Cluj, waardoor Roemenen een definitieve meerderheid in de stad zouden vormen.Hongaren verloren het recht op overheidsinformatie, cultuur en educatie in de eigen taal. Overal verrezen Roemeens-Orthodoxe kathedralen en pas tegen het einde van de jaren 2000 zouden Hongaren, onder leiding van – mateloos populaire – burgemeester Emil Boc hun universiteit en culturele instellingen terugkrijgen.
4. Je zou kunnen stellen dat de universiteit van Cluj de stad écht bestaansrecht heeft gegeven. Cluj leeft rondom de universiteit en ze heeft veel te zeggen in het bestuur van de stad. Ze trekt studenten uit binnen- en buitenland aan en draagt veel bij aan de economie en levenskwaliteit van de stad.

Conclusie

Tel deze dingen bij elkaar op: Universitatea Cluj is het lijden, het overwinning, de vooruitgang en de ziel van de stad. De club die met het volk mee moest verhuizen toen Cluj van Roemenië afgescheurd werd én de club die samen met het volk terugkeerde in een nieuw, soeverein Roemenië. De club die in deze dagen onderdeel is van een geweldig mechanisme dat Cluj een cruciale stad in Europa heeft gemaakt.

Cluj is dé IT-stad van Europa geworden in de laatste jaren. Steeds meer internationale studenten weten de stad te vinden en ze blijft groeien. De salarissen zijn hoog, de levenskwaliteit behoort tot de beste van Oost-Europa en de geschiedenis en cultuur zijn alom aanwezig. 

Als ik met een antwoord op de vraag “Waarom is “U” zo populair?” moest komen, zou het antwoord niet zo moeilijk te geven zijn:

You can’t write Cluj without the “U”!

Deze club ís de stad.