Voetbalpiramide met rotte stenen

Vol trots presenteerde de KNVB dinsdag de nieuwe voetbalpiramide, waarin de vastgeroeste sluis tussen prof- en amateurvoetbal met ingang van seizoen 2016-2017 eindelijk wordt opengezet. Een essentiële verandering waar de gehele Nederlandse voetbalwereld de noodzaak van inzag. Omdat de licentie-eisen werden verlicht en nu per niveau stapsgewijs op worden gebouwd van de vijfde klasse tot de eredivisie kunnen clubs zich geleidelijk aan een hoger – of lager – niveau aanpassen. Nederland wordt een serieus voetballand. Tot zover het goede nieuws.

In het plan dat de KNVB opvallend genoeg nagenoeg ongeschonden door de vergaderingen met de amateurs en profs loodste, bevindt zich echter een essentieel onderdeel dat zich de komende jaren zal bewijzen als bron van problemen die de rentree van Nederland als daadwerkelijk serieus voetballand in de weg staat: reserveteams. Het publiek wijst de identiteitsloze reserveploegen al anderhalf jaar massaal af nu ze bij wijze van noodverband aan de eerste divisie zijn toegevoegd. Slechts enkele honderden of zelfs tientallen toeschouwers vinden het de moeite waard te kijken naar spelers die niet goed genoeg zijn voor het eerste elftal. Er komen vaak nog minder toeschouwers dan in de beloftencompetitie op maandag of een doorsnee amateurwedstrijd in de vierde klasse diep in de provincie. Toch mogen dit soort teams op Nederlands tweede niveau acteren. De competitievervalsing die de steeds van samenstelling wisselende elftallen veroorzaken is hierin nog niet eens het grootste probleem. De lege stadions of zelfs sportcomplexen doen publiek en sponsoren huiverend wegrennen van de clubs die het vaak toch al financieel lastig hebben.

Spelers verhuren is beter voor spelers, supporters en clubs

De KNVB en een handvol clubs vinden het sportieve argument doorslaggevend. De spelers van deze tweede elftallen zouden in de reguliere voetbalpiramide meer ‘weerbaarheid’ opbouwen dan in de maandagse ‘frustratieliga’ van gepasseerde spelers en net-niet-voetballers. Hier is wat voor te zeggen, maar feit blijft dat bij reserveploegen de medespelers wekelijks wisselen, er geen aanhang dus ook geen druk of kritiek is en het dus allemaal een slap aftreksel blijft dat nog niet in de schaduw staat van de ‘echte’ voetbalwereld. Een speler die niet aan de bak komt verhuren aan pakweg Helmond Sport om hem ervaring op te laten doen in een echt elftal, bij een echte club, met een echte aanhang en echte belangstelling en druk van publiek en pers is nog altijd vele malen nuttiger dan hem met een reserveploeg te laten spelen tegen datzelfde Helmond Sport.

Ruud Boymans kwam bij AZ1 niet aan de bak, werd verhuurd aan Willem II, schoot die ploeg naar de eredivisie, werd de held van Tilburg en verdiende een transfer naar FC Utrecht. Veel leuker voor supporters én de speler zelf en vele malen nuttiger dan iemand als Richairo Zivkovic, die tussen de schorsingen door over sportcomplexen doolt en tegen veelal matiger spelers speelt dan vorig seizoen bij FC Groningen. Bovendien zou AZ Boymans niet hebben verhuurd als Jong AZ in de eerste divisie speelde. De grote clubs krijgen steeds bredere selecties en voor kleine clubs blijven zelfs geen huurlingen meer over.

Symptoombestrijding van systeemfout

Reserveteams staan in dienst van het eerste elftal en hebben als doel de individuele spelers beter te maken. Wedstrijden winnen is van secundair belang, zeker als ze niet kunnen promoveren of degraderen. Het samenvoegen van elftallen met verschillende doelstellingen is een systeemfout die alleen hersteld kan worden door de fout op te lossen en de reserveteams te verwijderen. Vooralsnog wordt alleen aan symptoombestrijding gedaan door allerlei rare regeltjes en uitzonderingen te bedenken voor spelers die wel en niet in aanmerking zouden mogen komen voor de reserves. En dit is nog maar het begin.

Met reserveteams in alle lagen van het voetbal krijgen we straks wedstrijden als SV Spakenburg-Jong Heracles en Jong Willem II-AFC. Geen affiches waar de supporters van deze clubs, laat staan het grote publiek, op zitten te wachten. Zelfs de fans van de grootste clubs laten nu al zien zich totaal niet te interesseren voor de wedstrijden van hun reserveteams in de eerste divisie. Ook supporters van de tegenstanders laten zich nauwelijks zien, vooral bij uitwedstrijden tegen de reserves. Een club als Rijnsburgse Boys zal toch liever een paar honderd supporters van SV Spakenburg zien komen dan twee minibusjes met alleen de selectie en een trainer van Jong Almere City.

Onafhankelijke mening van publiek genegeerd

Onduidelijk is bovendien nog wat er gebeurt als reserves gaan promoveren en degraderen. Met een beetje pech kom je als keurige amateurclub terecht in een competitie die na een paar jaar voor ruim de helft uit zielloze reserves bestaat. Weg aanhang en sponsors. Dit kan alleen voorkomen worden door de aantallen reserves per competitie te beperken, maar dat zou betekenen dat in alle competities een ondoorgrondelijk rekenwerk ontstaat over welke ploegen wanneer wel en niet zouden mogen promoveren of degraderen aangezien bepaalde tegenstanders daar wel en niet voor in aanmerking komen. Competitievervalsing in optima forma.

De KNVB en clubs hebben de protesten van supporters aangehoord, maar er niets mee gedaan. De KNVB stelt zelfs dat ‘de fanbeleving’ vooruit gaat in de nieuwe opzet, maar vond het blijkbaar niet belangrijk om de breed gedragen mening van datzelfde publiek serieus te nemen. De bond weet met een op kantoor bedacht plan blijkbaar wel wat goed is voor het gepeupel in het stadion. Omdat niet is geluisterd naar onafhankelijke kritiek hebben ook andere op belangen en korte termijn gebaseerde ideeën de eindstreep gehaald. Zo bestaat de eerste divisie als enige competitie uit twintig en niet achttien clubs omdat de huidige reserves hun plaats wilden behouden. Dat er daardoor ook over tien jaar nog geen spanning is in de middenmoot met nog altijd slechts één plek voor directe promotie en degradatie moet het publiek dan maar accepteren.

Doodlopende weg

Waar reserveteams in onder meer Duitsland en Spanje al wekelijks protesten, problemen en lege stadions veroorzaken slaat Nederland nu doodleuk dolenthousiast deze doodlopende weg in. Het toevoegen van de tweede elftallen maakt de in essentie goede en zorgvuldig opgebouwde voetbalpiramide tot een onstabiel bouwwerk met tientallen verrotte stenen dat gedoemd is om in te storten – of in elk geval de geur van verrotting te verspreiden tot een volgende verbouwing.

(afbeelding via KNVB.nl)