Het klinkt voor de gemiddelde toerist niet als de meest aanlokkelijke plaats voor een vakantie. Plovdiv. De naam van de stad rolt niet bepaald lekker van de tong en Bulgarije is voor veel Nederlands (op Sunny Beach na dan) sowieso niet een geliefd vakantieland. Compleet onterecht dus. Plovdiv is een schitterende en historische stad. Daarnaast kent het op voetbalgebied een vurige derby tussen de lokale clubs Lokomotiv Plovdiv en Botev Plovdiv. Waar de Sofia derby de meest bekende van het land is, is Plovdiv misschien wel de meest rauwe burenruzie van Bulgarije!
Lopend door de stad Plovdiv kan je niet anders dan denken aan de Italiaanse hoofdstad Rome. Niet gek ook, de stad is een van de meest culture steden van Europa en is omgeven door historie. Het motto van de stad is “antiek en eeuwig”, wat niet vreemd is gezien de stad met haar 8000-jarige geschiedenis een van de oudste van Europa is. Veel van die historie is door de jaren heen bewaard gebleven. Het oude centrum van de stad is volledig autovrij en heeft de status van een openluchtmuseum. Plovdiv kent meer dan 200 archeologische sites, waarvan het oude Romeinse amfitheater de meest bekende is. Al met al is de stad, gelegen in de Thracische vlakte, simpelweg schitterend.
Voetbalcultuur
Maar goed, we blijven een bepaald soort toeristen en een mooie stad alleen is niet genoeg om ons het vliegtuig in te lokken. Er moet voetbal zijn! Plovdiv kent met Botev Plovdiv en Lokomotiv Plovdiv twee clubs die beiden standaard uitkomen in de Parva Liga, het hoogste niveau van Bulgarije. Ook hebben beide wel eens beslag gelegd op het kampioenschap en de beker. De Plovdiv derby staat bekend als de op een-na-grootste derby van het land, na de bekendere Sofia derby. Qua haat en passie doet de strijd om Plovdiv echter niks onder voor deze wedstrijd.
De stad zelf is redelijk voetbalgek. Dat merk je wel als je door het centrum loopt. Botev Plovdiv viert in de week rondom ons bezoek haar 110-jarig bestaan en daarom is midden in het centrum een galerij van het hogere segment ingericht met een tentoonstelling over de club. Schitterend om te zien. De culture sector gemengd met voetbalcultuur. Wat daarbij ook gelijk opvalt is dat naast de foto’s van historische wedstrijden tegen grootmachten als Barcelona en Bayern München, veel ruimte is ingeruimd voor supportersfoto’s. Pyro, sfeeracties en tattoos zijn allemaal te zien. Het zegt al weer veel over de manier waarop voetbal in Bulgarije beleefd wordt. De tentoonstelling is een mooi voorproefje voor de derby die we vanavond gaan bezoeken.
Krakkemikkig complex
De bijna-jarigen van Botev hebben deze editie de eer om de derby in eigen huis te spelen. Of ja, over eigen huis kan niet bepaald gesproken worden. De voormalig president van de club, Cvetan Vasilev, kwam enkele jaren geleden namelijk met het ambitieuze idee om met de club naar een nieuw en modern stadion te verhuizen. Terwijl de plannen werden uitgewerkt, werd het huidige stadion alvast gesloopt en moest Botev tijdelijk uitwerken naar het veel kleinere trainingscomplex. Lang verhaal kort; Vasilev bleek een ordinaire oplichter die de club leegzoog voor geld en vervolgens naar Servië vluchtte.
Botev Plovdiv zit dus zonder uitzicht op een nieuw stadion en moet al haar wedstrijden spelen in het ‘B-stadion’. Dit betekent dat er ook bij de derby maar plek is voor zo’n 3.500 supporters, waarvan slechts een paar honderd uitsupporters. Wij hebben het geluk dat de club twee perskaarten apart heeft gelegd, anders was het binnenkomen nog een lastig verhaal geworden. Wel geeft de locatie de wedstrijd meteen een unieke twist. Alleen de echt fanatieke supporters zijn aanwezig, wat de sfeer ten goede komt. Ook de krakkemikkige staat van het complex geeft de wedstrijd meteen een rauwere uitstraling. Een derby onder hoogspanning die gespeeld wordt op een oud trainingscomplex. Alleen in Bulgarije!
Good boys, bad habits
De rauwe uitstraling wordt alleen maar bevestigd door de aanwezige supporters. In de bus op weg naar het trainingscomplex voelen wij, als drie Nederlandse jongens van midden 20, al de priemende ogen van de ultras op ons gericht. Het trainingscomplex ligt een stuk buiten de stad en iedereen die deze bus pakt is duidelijk supporter. Wij vallen dus nog al op en buitenstaanders zijn hier niet heel welkom. Rondom het stadion staan ook bijna alleen maar supporters in het zwart gekleed. Er heerst hier in Bulgarije zeker een kledingcultuur onder de supporters. Er zijn veel verschillende ontwerpen te zien en bijna iedereen draagt een vorm van ultra-gerelateerde kleding.
In het stadion hangt het vol met spandoeken van de ultras en de hooligans. ‘Good boys, bad habits’ en ‘Northern Criminals’ hangen de hooligans van de thuisploeg onder meer op. Voor het vak met de ultras hangt het grote groepsdoek van de Bultras en een afbeelding van Tosko Bozadzhiyski. Deze fanatieke supporter van Botev Plovdiv stierf in 2020 na een bezoekje aan de derby tussen PAOK en Aris. Door zijn geel-zwarte Botev-kleren werd hij ten onrechte voor een Aris-supporter aangezien en tijdens rellen na de wedstrijd werd hij door een PAOK-supporter doodgereden.
Bij het uitvak hangt natuurlijk het groepsdoek van de Lauta Army, de bekendste groep van Lokomotiv. Ernaast hangt ook een doekje van de Napoletani Ultras. De supporters van Lokomotiv Plovdiv zijn namelijk bevriend met de ultras van Napoli. Ook hangt er onder meer nog een doek tegen linkse ideologieën en een doekje met 6:0. Een verwijzing naar de overweldigende derby-overwinning die de club vorig seizoen boekte. Ook de politie is in grote getale aanwezig bij de wedstrijd en is goed bewapend voor eventuele rellen. Alle ingrediënten voor een mooie derby zijn vandaag aanwezig!
Passie & haat
De uitsupporters zijn nog geen 5 minuten binnen of het is al duidelijk waarom er zoveel politie aanwezig is. Het duurt niet lang of het eerste hek wordt met grof geweld geforceerd. De supporters trappen het ding open en hebben vanaf dat moment voor altijd eventueel toegang tot het veld. Je weet maar nooit wanneer je het nodig hebt. Verder blijft het voor de wedstrijd nog rustig, maar de supporters hebben even duidelijk gemaakt wat er vandaag te verwachten valt.
Voor de wedstrijd is er een mooie sfeeractie van de thuissupporters met onder meer de Bulgaarse vlag door middel van vellen. De uitsupporters hebben niks voorbereid, wat ook lastig zou zijn in de beperkte ruimte die ze op dit trainingscomplex hebben. Tijdens de wedstrijd ontstaat er al snel een vocale strijd tussen beide supportersgroepen die de hele wedstrijd zal aanhouden. De sfeer is hierdoor heerlijk, de passie spat van de tribunes af.
Maar behalve passie is vandaag ook de haat in overvloed aanwezig. Midden in de eerste helft gaat het compleet los. De bezoekers breken stoeltjes af om deze vervolgens op het veld te gooien. Ook wordt nogmaals geprobeerd om hekken te forceren. Vanuit de thuissupporters wordt vervolgens vuurwerk afgestoken in de richting van het uitvak. Dit zorgt voor volkswoede. Binnen een minuut zijn uit voorzorg alle spandoeken naar beneden gehaald en gaat de focus op iets anders. De bezoekers proberen zowel aan de zijkant als aan de achterkant uit het vak te breken, iets wat voor korte tijd zelfs even lukt. Op het hek hangen supporters middelvingers naar het thuisvak te gooien. De politie neemt massaal plaats voor het vak van de bezoekers om verdere rellen te voorkomen.
110 jaar Botev
Dit alles is een redelijke afleiding van het daadwerkelijke voetbal. Het spelniveau in Bulgarije is niet heel hoog en als we daar nog eens de derbyzenuwen bij optellen valt er op het veld weinig te genieten. Bij Botev Plovdiv speelt trouwens nog een Nederlander mee: middenvelder Dylan Mertens. Dit ontdekken we overigens ook pas als we achter ons tot onze verrassing opeens Nederlands horen. Dan blijkt dat we vlak naast zijn hele familie staan. Hoogtepunt in de eerste helft is het doelpunt va Botev Plovdiv, wat vervolgens tot groot plezier van het uitvak wordt afgekeurd vanwege buitenspel. We hebben toch maar mooi even het stadion kunnen zien juichen, maar dit voorproefje smaakt naar meer.
Bij het begin van de tweede helft is het dan eindelijk tijd voor de sfeeractie. Zoals verwacht is deze gericht op het naderende 110-jarig bestaan van Botev Plovdiv. Op het spandoek wat over de gehele lengte van het Bultras-vak komt te hangen zijn onder andere alle voormalig logo’s van de club te zien. In het vak zelf worden zodra de wedstrijd begint een stuk of 10 fakkels afgestoken. Niet zo’n massale pyroshow als in het verleden wel eens is geweest, maar niettemin heel gaaf. Achter het andere doel, waar geen tribune is, wordt een flinke verzameling aan siervuurwerk neergezet. Deze is van een bijzonder hoge kwaliteit en gaat echt minutenlang door. Er lijkt geen einde te komen aan deze vuurwerkshow. Ten slotte wordt er nog door één supporter in geel-zwarte bivak een buitgemaakte sjaal in de fik gestoken.
De wedstrijd ontbrandt
De pyro zorgt voor een vurig en veelbelovend begin van de tweede helft. Hoewel dit in eerste instantie niet overslaat op het veld, brandt de wedstrijd in het laatste halfuur dan toch eindelijk los. Eerst zijn het de uitsupporters die mogen juichen wanneer Lokomotiv een penalty krijgt. De aanhang gaat massaal in de hekken. Alles lijkt in orde voor een uitzinnig uitvak zodra de bal de touwen raakt. Helaas is het voor niks. De penalty gaat mis en het is juist de aanhang van de thuisploeg die uit haar plaat gaat. Gaan we dan toch richting een 0-0? Nee! In de 76e minuut komt Botev Plovdiv op voorsprong. Ditmaal keurt de grensrechter hem niet af en kan het feest ten volle gevierd worden. Iets dat de geel-zwarten zeker niet nalaten. Eén supporter maakt enkele minuten na de goal nog steeds vol enthousiasme de meest obscene neukgebaren richting het uitvak.
Na de goal is de spanning helemaal voelbaar in de lucht. De sfeer wordt alleen maar beter, maar de wedstrijd golft nog steeds beide kanten op en één doelpunt is genoeg om het feest te verpesten. In de 85e minuut volgt vervolgens de verlossende treffer. De ultras gaan de hekken in en ook op de hoofdtribune gaan mensen helemaal uit hun dak. De belangrijkste wedstrijd van het jaar gaat gewonnen worden. Een tegengoal in de 89e minuut brengt de spanning nog even terug, maar Botev houdt het vol. De derbywinst is binnen!
De twaalfde man
Zodra het laatste fluitsignaal klinkt wordt het veld vanaf de hoofdtribune bestormd door (vooral) jonge supporters van de thuisclub. Zij vallen hun helden in het geel en zwart onmiddellijk in de armen. In Nederland zouden ze allemaal een stadionverbod krijgen, hier in Bulgarije wordt een beetje passie nog wel toegestaan. De spelers zelf haasten zich zo snel als ze kunnen naar het vak van de Bultras, hun twaalfde man. Daar zijn de supporters buiten zinnen. Het hele vak wordt gescheiden van het veld met hekken, maar overal wurmen supporters zich door de gaten heen om zo dicht mogelijk bij het veld te komen.
Enkele supporters vangen shirtjes van de spelers op en onder leiding van de aanvoerder worden gezamenlijk liedjes ingezet. Hij krijgt hiervoor zelfs de megafoon van de capo toegeworpen. Heerlijk om deze interactie tussen spelers en supporters te zien. Bij het teruggeven van de megafoon geeft de aanvoerder meteen zijn shirt aan de capo. Die ontvangt hem met liefde, totdat een andere supporter hem aantikt en wijst op een klein jongetje op het veld die overduidelijk ook droomde over het shirt van de aanvoerder. Zodra de capo hem ziet verschijnt er een grote glimlach op zijn gezicht en hij twijfelt geen seconde. Hij gooit het shirt het veld op en maakt zo een jongetje ongekend gelukkig. De ontvanger van het shirt straalt van pure vreugde. Wij hebben een geweldige avond gehad bij deze intense rauwe derby, maar voor de jongen moet het nu toch zeker de beste avond uit zijn leven zijn. Dát is waar voetbal echt om draait!
