Elke voetballiefhebber kent ze wel. Spandoeken van andere clubs bij je eigen cluppie in het stadion. Vriendschapsbanden tussen supporters. Vaak uit andere landen. Tijdens buitenlandse tripjes kom je vaak in aanraking met dit soort vriendschappen tussen supporters van verschillende clubs. In gesprek met locals, taxichauffeurs of supporters, of door gezamenlijke spandoeken of stickers. Een mooi excuus om deze vriendschapsbanden te belichten. Vandaag een dubbele vriendschapsband. Die tussen Partizan Belgrado en PAOK Saloniki enerzijds en tussen Rode Ster Belgrado en Olympiakos anderzijds.
Passie
Alle vier de clubs staan bekend om hun passie. Passie die ik met de vele uitwedstrijden van Ajax heb mogen ervaren. Zo werd de wedstrijd FK Borac tegen Ajax gespeeld in het stadion van Rode Ster Belgrado. Met Olympiakos heb ik in het uitvak de wedstrijd tegen Atletico Madrid in Vicente Calderon bezocht en bij PAOK tegen Ajax heb ik de vocale kracht van de Grieken mogen ervaren. Ze maakten destijds nog meer indruk dan hun rivalen van Panathinaikos en AEK Athene, al waren die laatste in ons onderlinge duel afgelopen najaar vooral met randzaken bezig. Zonder dat ik een voorkeur voor een van de clubs heb kan ik genieten van de passie. Het gezang, het vuurwerk en de onvoorwaardelijke steun.
Geloof en geweld
De belangrijkste overeenkomst tussen de vier clubs is dat ze allen uit Orthodox-Christelijke landen komen. In Griekenland is 98% van de inwoners orthodox en in Servië is dat 85%. Het Orthodoxe geloof is meer dan alle andere Christelijke kerken onderworpen aan vervolging en kent een geschiedenis van strijd tegen de op dat moment zittende machthebbers.
Een andere overeenkomst is die van oorlog en geweld. In Griekenland zijn na de tweede Wereldoorlog 160.000 doden gevallen door een burgeroorlog, terwijl Servië pas sinds 2006 zijn huidige vorm heeft. En dan tel je de onafhankelijkheid van Kosovo nog niet eens mee. In de Joegoslavië oorlog tussen 1992 en 1995 vielen minimaal 97.000 doden, waarvan zeker 25.000 Serviërs. Steker nog. Volgens de verhalen leidde de wedstrijd tussen Dinamo Zagreb en Rode Ster Belgrado tot etnische conflicten die algemeen worden gezien als een van de startseinen van de bloedige burgeroorlog.
Het was op 13 mei 1990 namelijk niet alleen Zagreb tegen Rode Ster, het was Kroatië tegen Servië. De hele dag vond er een gewelddadige veldslag plaats tussen beide supportersgroepen. Aangewakkerd door de verkiezingszege van Franjo Tudjman, een Kroatisch nationalist enkele weken eerder. Tijdens de wedstrijd wensten de Rode Ster supporters hem in spreekkoren toe dat hij vermoord zou worden.
De rellen op de tribune hadden uiteraard ook hun weerslag op de spelers. Zvonimir Boban, aanvoerder van Dinamo Zagreb, zag dat een supporter van Dinamo Zagreb bij ongeregeldheden op de tribune door een politieagent werd geslagen. Boban wreekte de supporter door de agent aan te vallen waarmee hij de lont in het kruitvat stak. Bloedige etnische rellen waren het gevolg. 60 gewonden vielen tijdens de wedstrijden. Tienduizenden doden in de jaren erna.
Rood en wit
Maar uiteraard zijn de vriendschappen tussen de verschillende clubs niet alleen ontstaan uit ellende. Zo heeft de band tussen Olympiakos en Rode Ster ‘gewoon’ een voetbalwedstrijd als oorsprong. Om precies te zijn de wedstrijd tussen Rode Ster en Panathinaikos op 1 oktober 1986 in Athene. Supporters van Gate 7 van Olympiakos melden zich de dag voor de wedstrijd bij een aantal leden van Delije, de harde kern van Rode Ster Belgrado, vanwege de haat richting Panathinaikos. Uiteindelijk sloten 200 fans van Olympiakos zich op de wedstrijddag aan bij Rode Ster, en namen een spandoek met de tekst, ‘Rode ster succes’ mee het uitvak in. Uiteraard werd hierop gereageerd door de supporters van Panathinaikos. Gevolg was de eerste gezamenlijke strijd waarbij Gate 7 en Delije zij aan zij stonden.
De vriendschapsband zorgt door de jaren heen voor veel onderling wedstrijdbezoek, maar ook voor wedstrijden zonder publiek. Zo werden de wedstrijden tussen Dinamo Zagreb en Olympiakos in de Champions League van 2015 zonder uitpubliek gespeeld uit angst voor rellen met de aanwezige Rode Ster fans. De vriendschap wordt ook zichtbaar in de verheerlijking van cultheld Darko Kovacevic, een speler die in het begin van de 21e eeuw van Rode Ster Belgrado overkwam naar Olympiakos. Hij was één van de vele spelers die voor beide clubs uitkwamen.
Beide clubs erkennen en ondersteunen zelfs overigens zelf de zogenoemde ‘Orthodox Brotherhood’ . Zo speelden beide clubs elf vriendschappelijke wedstrijden tegen elkaar. De laatste editie, in mei 2018, waarbij Rode Ster supporters in het Grieks en Servisch songs van beide clubs zongen. Daarnaast organiseerde de supporters gezamenlijk een politieke tifo actie met als tekst ‘UEFA supports terrorism’, als reactie op de erkenning van Kosovo.
Zwart en wit
Ook de tweede Grieks Servische band kent een eerste overeenkomst in de clubkleuren. Zowel Partizan Belgrado als PAOK Saloniki spelen in het zwart met wit. De oorsprong van de vriendschap ligt hier echter niet in een voetbalwedstrijd, maar weer in de Joegoslavië-oorlog.
In een interview dat Vice sports in maart 2017 had met PAOK capo Christos benoemde hij zijn beeld bij de oorsprong van de vriendschapsband. “Toen er oorlog woedde in Joegoslavië zochten veel arbeiders onderdak in Thessaloniki. Een paar van hen sliepen in het huis van mij en een paar vrienden. Ze waren fans van Partizan, waardoor we elkaars wedstrijden begonnen te bezoeken,” vertelt Christos. Een begin van intensief bezoeken van elkaars wedstrijden. YouTube staat vol met filmpjes van basketbal en voetbalwedstrijden waar doeken van beide supportersgroepen hangen en waar gezamenlijk elkaars songs worden gezongen.
Ook deze vriendschapsband wordt door de clubs gedeeld. In oktober 2016 werd in Belgrado een vriendschappelijke wedstrijd georganiseerd tussen beide clubs met zowel Grobari van Partizan alsook Gate 4 van PAOK met grote groepen aanwezig. De vriendschap kwam tot een climax bij een basketbalwedstrijd tussen beide clubs in de Europacup in februari 2017. Fans van beide clubs zongen in het Grieks en Servisch om elkaar te steunen. Uiteindelijk won PAOK de wedstrijd met 82-78 en plaatste zich voor de volgende ronde van de Champions League.
Rivalen
De vriendschapsbanden tussen beide Griekse en Servische clubs wordt uiteraard versterkt door het feit dat beide clubs elkaars rivalen zijn. De rivaliteit tussen PAOK en Olympiakos bestaat al sinds 1960. Destijds wilde PAOK sterspeler Giorgio’s Koudas naar Olympiakos. De fans van PAOK waren zo kwaad dat er protesten uitbraken en de transfer uiteindelijk afketste.
De rivaliteit kent echter ook een culturele grondslag. De boosheid van de PAOK fans richting Olympiakos was zo groot dat wedstrijden van Olympiakos in Thessaloniki nog intenser werden. 21 jaar op rij wist Olympiakos niet te winnen bij PAOK. Een genoegdoening voor het gevoel van de PAOK fans dat de clubs en mensen uit Athene en Piraeus werden bevoordeeld door de voetbalbond of zelfs door de landelijke overheid.
De derby tussen Partizan en Rode Ster wordt ook wel the Eternal derby genoemd. De rivaliteit gaat ongekend ver. Zo kennen veel voetbalvolgers in Europa het verhaal van een Partizan-fan die door zijn aartsvijanden werd ontvoerd en op een kerkhof werd verkracht. De rivaliteit kent een politieke oorsprong. Rode Ster is van oorsprong het team van Servische nationalisten, terwijl Partizan van oudsher bestaat uit aanhangers van een federaal en verenigd Joegoslavië. Saillant detail is dat de voormalige voorzitter van Partizan, Franjo Tudjman, uiteindelijk de eerste president van het onafhankelijke Kroatië werd.
Veel vriendschappen ontstaan door toevallig wedstrijdbezoek van enkele fans en die banden uitgroeien door bezoeken over en weer tussen groepen. De banden tussen PAOK en Partizan enerzijds en Rode Ster en Olympiakos anderzijds veel diepere vriendschappen. Vriendschappen die zo diep zitten en gepassioneerd zijn als mogelijk, door een gezamenlijk verleden van geloof en oorlog. Twee heftige en indrukwekkende vriendschapsbanden.
