Gastartikel: Beroofd van het voetbal in Iran

We geven weleens af op de betuttelende maatregelen die gemeentes en overheid de voetbalsupporter opleggen, en hoe de politie deze regels vervolgens handhaaft. Combi’tje hier, autocombi daar, onzinnige veiligheidsmaatregelen, eventjes de grenzen van de wet opzoeken. Heftig, maar het valt in het niet bij wat er in het Midden-Oosten gebeurt. In Iran gaat het er namelijk wat heftiger aan toe. Daar hebben vrouwen een algeheel stadionverbod. Zij mogen, alleen omdat ze als vrouw zijn geboren, niet het stadion in. Toch zijn er vrouwen die de liefde voor het voetbal en hun club belangrijk genoeg vinden en zich in allerlei bochten wringen om toch wedstrijden van hun team te zien. Als ze betrapt worden, zitten daar grote persoonlijke gevolgen aan. De Iraanse Diana Al Shammari (Twitter: @iamdianaa13) schreef voor Copa90 een interessant artikel, dat we met haar toestemming mochten plaatsen. Lees dit interessant gastartikel van haar hand!

Football, futbol, futebol, voetbal. Hoe je het ook noemt, er is geen populairdere sport ter wereld dan het spelletje om de bal. Mensen van verschillende achtergronden genieten ervan om het te spelen of wedstrijden van hun favoriete team bij te wonen. Vrouwen genieten net zo veel als mannen van een voetbalwedstrijd, en het is niet raar om een vrouw in het voetbalstadion te zien. In Iran (evenals in enkele andere landen) is het bijwonen van een voetbalwedstrijd  als vrouw illegaal en zelfs verboden.

De Iraanse revolutie in 1979

Dit ‘stadionverbod’ voor vrouwen om sportevenementen samen met mannen bij te wonen dateert van de Iraanse revolutie van 1979. De gelijkheid van vrouwen en de rechten van vrouwen werden onder de nieuwe theocratische leiders van land drastisch veranderd. De leiders van de Islamitische Republiek van Iran vonden het ‘Westerse’ voetbal in tegenspraak met de principes van de sharia. Voetbal werd als een westerse sport ook beschouwd als kapitalistisch imperialisme. De religieuze leiders vonden de ‘naaktheid’ van de mannen, die hun benen en delen van het lichaam bloot hielden, verontrustend. Vooral ook omdat de vrouwen de wedstrijden bezochten.

Alle vrouwen kregen na de revolutie in 1979 daarom een stadionverbod en mochten geen enkel sportevenement meer bijwonen. Tijdens het bewind van president Mohammad Khatami (1997-2005) werden de regels soepeler. Tijdens het bewind van Mahmoud Ahmadinejad (2005-2013) werd het verbod echter weer in ere hersteld.

Het verbod voor vrouwen om bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd bij te wonen, is meer een defacto verbod dan een constitutioneel verbond. Vrouwen worden nog steeds verhinderd om stadions binnen te gaan. Als je als vrouw probeert om een stadion te betreden, dan word je meteen bij de poort tegengehouden. Er zijn daarom niet veel vrouwen die het überhaupt proberen om een stadion binnen te gaan. En de vrouwen die het echt willen, die verkleden zich als man.

Protesten tegen het verbod

Er zijn in het verleden weinig protesten tegen het verbod geweest. In 1997, nadat Iran Australië versloeg in de WK-kwalificatie, gingen miljoenen Iraniërs de straat op om de overwinning te vieren. Zelfs groepen vrouwen braken door politieblokkades om in stadions de overwinning mee te vieren. In het begin van het nieuwe millennium groeiden de protesten tegen het verbod en de protesterende Iraniërs begonnen een campagne onder de naam “Rusari Sefid-ha” (“Zij dragen witte sjaals”). Een campagne gericht om het recht van vrouwen te verdedigen om vrijelijk stadions te bezoeken.

Iran: Beroofd van het voetbal

In de afgelopen 37 jaar zijn vrouwen uitgesloten van het bijwonen van bijna alle voetbalwedstrijden waarin mannen spelen. In 2005 werden de Witte Sjaal activisten verguist toen zij het voor elkaar kregen dat vrouwen toch bij een voetbalwedstrijd werden toegelaten. De vrouwen verzamelden zich achter de gesloten poorten van het Azadi Stadion (Azadi betekent, ironisch genoeg, ‘vrijheid’ in het Perzisch) om zo hun nationale team te steunen. Tijdens de wedstrijd Iran-Bahrein lukte het een groep vrouwelijke fans, die zich aan de voorkant van Azadi Stadion hadden verzameld, om toestemming te krijgen om de wedstrijd bij te wonen. Aan het begin van de tweede helft werden zij toegelaten tot het stadion, waar ongeveer 100.000 mannelijke fans opkeken dat vrouwen binnen kwamen zetten.

Sportevenementen in Iran zijn alleen voor mannelijke ogen en vrouwen worden systematisch gehinderd om voetbalwedstrijden bij te wonen. Echter, dit verbod is niet van toepassing op buitenlandse vrouwen. Om de wereld te laten zien dat zij tegen deze stadionverboden zijn, hebben Iraanse vrouwen op verschillende internationale sportevenementen spandoeken laten zien met de tekst “Let Iranian women enter their stadiums”. Een van de recentste voorbeelden was op de Olympische Spelen in Rio tijdens de volleybal wedstrijd tussen Iran en Rusland.

De gevolgen van het negeren van het verbod

Ondanks aanhoudende protesten van de Iraanse mensenrechtenactivisten en de (informele) oproep van de FIFA aan Iran om vrouwen toe te laten tot stadions, blijft het verbod van kracht. In een interview met Jila Baniyaqoub, een Iraanse journaliste die pleit voor de gelijke rechten van de Iraanse vrouwen om sportevenementen bij te wonen en zelf aan verschillende protesten te hebben deelgenomen, zei: “Ik wil in staat zijn om te lopen in een sportstadion en trots te zijn op mijn identiteit als een Iraanse vrouw en als een fan van mijn nationale ploeg“. Veel Iraanse vrouwen voelen hetzelfde als haar, en willen zich identificeren met hun land of hun favoriete voetbalclub.

In 2014 probeerde een groep vrouwen, waaronder de 25-jarige Iraans-Britse Ghoncheh Ghavami, een volleybalwedstrijd in Teheran bij te wonen. Zij werden gearresteerd. Ghavami werd veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf, vanwege “propaganda tegen de staat.” Ze werd gevangen genomen, in een isoleercel gezet, maar werd onder internationale druk na enkele maanden vrijgelaten.

Toen Iran zich kwalificeerde voor het WK 2014, werd deze kwalificatie uitbundig in Azadi stadion gevierd. Veel vrouwen wilden de viering bijwonen maar werden door het veiligheidspersoneel bij de poorten tegengehouden. Het verbod om naar binnen te mogen, leidde tot woedende protesten en een aantal vrouwen werden gearresteerd. De Iraanse voetbalbond bracht nadien een verklaring naar buiten: “Tijdens deze festiviteiten mogen alleen mannen aanwezig zijn. Vrouwen die het nationale team steunen wordt gevraagd om niet naar het Azadi Stadion te komen.“

Goed, het kijken naar wedstrijden in restaurants hoeft misschien niet helemaal zo dramatisch te zijn. Iraanse vrouwen houden echter van voetbal en een steeds groter groeiende groep weigert tot zwijgen te worden gebracht. Ze kopen tickets op de zwarte markt, of gebruiken ID-nummers van mannelijke familieleden om online kaarten te kopen. Vaak worden ze bij de stadion poorten, terwijl de buitenlandse vrouwelijke fans van de tegenpartij wel wedstrijden mogen bezoeken.

Iraanse vrouwen mogen alleen wedstrijden bijwonen waar alleen vrouwen zijn

Een gewaagde zet van een voetballiefhebster

Op 13 mei 2016 ondernam een 22-jarige Iraanse vrouw een gewaagd plan. Ze wilde een wedstrijd van haar favoriete team Tehran Persepolis FC bijwonen. Ze vermomde zich als man en beleefde, tussen ongeveer 95.000 toeschouwers, de wedstrijd helemaal mee. Na de wedstrijd publiceerde ze een video van zichzelf in het stadion, waarin ze zegt “Ik had gezegd dat ik in het stadion zou komen, en het is me gelukt!” In een tweede video legde de vrouw uit hoe ze het voor elkaar had gekregen. Ze had vijf lagen T-shirts en vijf lagen broeken aangedaan om haar figuur te verbergen en zichzelf groter te maken dan ze werkelijk is. Ze bedekte ook haar gezicht met verf die, naar eigen zeggen, haar ‘huid verbrandde voor de vijf uur” dat ze de wedstrijd bijwoonde.

De vrouw kreeg veel kritiek, en sommige mensen vonden dat ze “moest worden verbrand” of “gevangen moest worden genomen”. Maar ze kreeg ook veel steun van mannen en vrouwen. Diverse vrouwen gaven aan dat ze net zo moedig wilden zijn als deze vrouw en hetzelfde hadden willen doen. De vrouw reageerde op alle commentaren door nog een video te publiceren, waarin ze zegt dat ze “geen politieke motivatie” had en dat ze is gewoon een “normaal meisje uit een normaal gezin” is. Tot schok van sommige fundamentalisten zei ze ook dat heel wat fans op de tribunes wel hadden gemerkt dat ze een meisje was, maar dat ze beschermd werd alsof ze een lid van hun familie was.

Deze jonge en moedige vrouw was in staat om haar avonturen op film te vertellen. Ze is niet de enige vrouw die in een stadion wist te komen, door zich als man te verkleden.

De film Offside

De Iraanse filmmaker Jafar Panahi maakte een film genaamd “Offside”. De film vertelt over de strijd van een aantal vrouwen die vanuit hun liefde voor het voetbal en hun teams zich kleden als man en proberen de stadions binnen te komen. Offside won in 2006 de runner-up prijs op het Filmfestival van Berlijn. Later werd Panahi gearresteerd en in de gevangenis gezet voor zijn film. De film geeft ook de moed en de wil van Iraanse vrouwen en mannen weer, die grote persoonlijke risico’s nemen om aandacht te vragen voor gelijke behandeling van mannen en vrouwen bij onder andere voetbalwedstrijden. Voetbal is zeer populair bij veel Iraanse vrouwen, ondanks de religieuze regels die hen verbieden om wedstrijden in de stadions te kijken. Toch is er een grote groep met vrouwen die vechten voor vrijheid en gelijkwaardigheid.

Negatieve effecten voor Iran

Het ‘stadionverbod’ heeft echter ook veel negatieve effecten voor Iran. In maart 2015 werd de Verenigde Arabische Emiraten boven Iran gekozen om de 2019 Asian Cup te organiseren, vanwege het intolerante beleid van Iran tegen haar vrouwen. Indien Iran haar huidig beleid voortzet, zal het veel (sportieve) kansen aan haar voorbij zien gaan. Hoewel vrouwen zijn niet in staat om wedstrijden tussen mannelijke teams bij te wonen, wordt voetbal steeds meer populairder onder de Iraanse vrouwen.

Voetbalwedstrijd in Iran voor vrouwen

Verbod druist in tegen FIFA reglementen

Deze discriminatie is daarnaast een flagrante schending van de statuten en de beginselen van de FIFA. De FIFA heeft de Iraanse voetbalbond al meer dan 30 jaar als lid en zij heeft de bond nog nooit formeel op haar vingers getikt. Genoeg is genoeg. De tijd is gekomen dat de wereld een beroep doet op de FIFA: Maak een einde aan de discriminatie en het verbod tegen vrouwen om wedstrijden bij te wonen.

Vrouwen verbieden om voetbalstadions te betreden is ook een overtreding van artikel III van de FIFA-statuten, waarin staat: “Discriminatie van welke aard dan ook, tegen een land, een persoon of een groep personen op grond van ras, huidskleur, etnische, nationale of sociale afkomst, geslacht, taal, religie, politieke overtuiging of andere denkbeelden, rijkdom, geboorte of andere status, seksuele geaardheid of enige andere reden, is ten strengste verboden en wordt bestraft met schorsing of uitzetting”.

Het stadion verbod heeft, opmerkelijk, niet verhinderd dat Iraanse vrouwen kunnen concurreren met vrouwen van andere landen op de grote internationale toernooien. Terwijl de FIFA officieel het verbod op hijaabs heeft opgeheven, zorgen andere soortgelijke regels in andere sporten dat Iraanse vrouwen nog steeds niet kunnen deelnemen aan competities over de hele wereld. FIFA was de eerste internationale organisatie die de kwestie van de hijab als een vraagstuk over mensenrechten behandelde. De FIFA moet echter nog meer kwesties met betrekking tot voetbal in Iran aan durven te pakken. Het feit dat vrouwen onder de Iraanse vlag wel worden aangemoedigd om op grote toernooien voor medailles te spelen en te winnen, maar niet toegestaan worden om wedstrijden in stadions is kijken is gewoonweg verbijsterend.