Van WK-glorie naar leegte: de Mordovia Arena is nu een spookstadion

Het is 2018. De wereld kijkt naar Rusland, waar het WK-voetbal plaatsvindt. In Saransk, een provinciestadje in Mordovia, schittert ineens een WK-stadion. Ruim driehonderd miljoen aan kosten en vier WK-wedstrijden verder, gaat een jaar later de lokale trots Mordovia Saransk failliet. Sindsdien staat het stadion leeg.

De Mordovia Arena (bron, Fot. Alexey Kudenko /AFP/East News)

Мордовия Саранск

FK Mordovia Saransk, ‘Krasno-Belo-Siniye’ (Rood-Wit-Blauw) werd opgericht in 1961. De club heeft een geschiedenis vol promoties en degradaties, inclusief vele naamsveranderingen en fusies. Zo heette de club onder andere Stroitel Saransk, Spartak Saransk, Elektrosvet Saransk en Svetotekhnika Saransk, tot het in 2005 definitief de naam Mordovia Saransk aanneemt na een fusie met Biokhimik-Mordovia. Vanaf 2012 komt de club terecht in de Russische Premjer League. Deze stap blijkt veel te groot te zijn, maar na een degradatie komt Mordovia Saransk direct terug. Dit keer weet het twee jaar stand te houden tussen al het voetbalgeweld uit Moskou, Kazan, St. Petersburg, Rostov en Krasnodar. De achste plek is de hoogste notering van de club. 

Mordovia Saransk degradeert vervolgens twee keer achter elkaar en komt terecht in de regionale derde divisie. Opeens gaat de club spelen in een WK-stadion. De beslissing om een nieuw stadion te bouwen in Saransk, hoofdstad van de regio Mordovia met 330.000 inwoners, was al genomen voordat Rusland officieel werd aangewezen als gastland voor het WK-voetbal. Het plan was namelijk om de arena te bouwen tussen 2010 en 2012, zodat het op tijd klaar zou zijn voor twee grote evenementen: de Spartakiade (een soort nationale Olympische Spelen) en de viering van het duizendjarig bestaan van de eenheid tussen het Mordovische volk en de Russische staat. Maar de lokale overheid ging gebukt onder de hoge kosten en de bouw kwam stil te liggen. Totdat Rusland te horen krijgt dat de FIFA besluit het minimum aantal toeschouwers te verlagen naar 45.000, het aantal dat de Mordovia Arena zou krijgen. De Russische overheid neemt de kosten over en in april 2018 is vlak voor het WK de allereerste wedstrijd tussen Mordovia Saransk en FC Zenit-Izhevsk.

Mordovia Saransk – Zenit, de openingswedstrijd (bron)

Colombia tijdens het WK in Saransk (bron)

Mordovia Arena

Het stadion kost de Russische overheid ruim 300 miljoen dollar en er worden vier wedstrijden in de groepsfase afgewerkt. De stad Saransk ziet het als een enorme eer dat het als een van de WK-steden is uitverkoren tussen veel grotere steden als Moskou, St. Petersburg, Kazan, Nizjni Novgorod, Rostov en Sochi. Qua design ziet de arena er van afstand opvallend uit met een flitsende oranje-witte kleur, al lijkt het meer weg te hebben van een Russisch Ziggo Dome dan een voetbalstadion. Het heeft ook wel iets weg van de Allianz Arena. Binnenin is alles symmetrisch ontworpen en oogt het strak en modern. Geen van de WK-wedstrijden raakt uitverkocht, ondanks dat Portugal en Colombia naar Saransk komen. Als het WK is afgelopen blijft Mordovia Saransk in het stadion spelen, dat dan actief is in de tweede divisie. Twee jaar lukt het de club het hoofd boven water te houden, voor het kopje onder gaat. De kosten van het stadion zijn torenhoog en wegens financiële problemen krijgt Mordovia Saransk voor het nieuwe seizoen geen licentie. Het is genoodzaakt zichzelf op te heffen en de arena komt leeg te staan.

Supporters van Iran tijdens de wedstrijd tegen Portugal (bron)

Na het faillissement van Mordovia komt FC Tambov er een jaar spelen (Tambov ligt op zes uur rijden voor de supporters), maar ook deze club houdt op te bestaan. Heel even krijgt de stad weer een nieuwe club met financiële steun van de overheid, genaamd FC Saransk. De club krijgt een licentie voor de derde divisie en speelt een jaar in de moderne Mordovia Arena. Op de wedstrijden komen slechts 250 (!) supporters af, terwijl er capaciteit is voor 45.000 toeschouwers. Na één seizoen houdt de overheidssteun alweer op en wordt FC Saransk opgeheven. Sinds 2022 staat het WK-stadion leeg en rolt er geen bal meer. De enige vorm van sport die het stadion ziet zijn zo nu en dan rugbywedstrijden.

Derde divisie voetbal van Mordovia in het WK-stadion (bron)

Mordovia Saransk supporters tijdens een van de laatste wedstrijden (bron)

Toekomst

De Mordovia Arena is hét voorbeeld van het ‘white elephant’ fenomeen: een peperduur stadion zonder toekomst. Het onderhoud kost de gemeente jaarlijks miljoenen, terwijl de regio kampt met armoede en schulden. Men probeert het stadion te vullen met andere evenementen, zoals concerten, marathons en zelfs een kartbaan onder de tribunes. Maar het stadion ligt in een buitenwijk van Saransk en bezoekersaantallen zijn dramatisch laag. Vervaagde FIFA-logo’s en verlaten souvenirwinkels blijven over. Niemand lijkt in de stad nog iets te maken willen hebben met het stadion sinds de dood van Mordovia Saransk. 

Gebouwd voor het wereldtoneel, maar vergeten door de stad: de Mordovia Arena is het symbool geworden van de Russische WK-megalomanie. Vladimir Poetin wilde zijn WK en dat kreeg hij. Dat er in 2018 liefst vijf clubs in de tweede divisie opgescheept zitten met een gigantisch groot en duur stadion maakt de overheid niets uit. Saransk, Sochi, Nizhniy Novgorod, Kaliningrad en Volgograd kampen stuk voor stuk met hetzelfde probleem. Wat voor de gemeente ooit een visioen was van een bruisende voetbalstad, is een financiële strop om de nek van Saransk geworden. Een stad die zijn enige voetbalclub, Mordovia Saransk uit 1961, failliet heeft laten gaan en nu geen flauw idee heeft wat er met dit hypermoderne WK-stadion moet gebeuren. 

Het stadion blijft leeg (bron)