Een Griekse veldslag
Het tijdelijk stilleggen van de Griekse voetbalcompetitie was een vergaande maatregel van de regering na ongeregeldheden rondom de voetbalderby Panathinaikos-Olympiakos van drie weken geleden. Het geweld moet stoppen, is de boodschap. Inmiddels is de competitie ‘gewoon’ weer van start gegaan, zonder dat de hooligans zich ook maar iets van de anti-reloproepen aantrekken. Een (verlaat) verslag van de Griekse derby die volledig uit de hand liep.
Gate 13 voorafgaand aan Panathinaikos-Olympiakos
,,Gooi niks naar de politie. Dan laten zij jou ook met rust.” Het is zondagmiddag 22 februari, even voor drieën. Een paar uur voor de beladen wedstrijd tegen Olympiakos lopen de nauwe straten rondom Panathinaikos-stadion Apostolos Nikolaidis in Athene behoorlijk vol. Duizenden leden van de harde kern Gate 13 verzamelen zich buiten het stadion onder hun tribune. Terwijl regendruppels in een steeds rapper tempo naar beneden denderen, roept ‘Dokken’ op tot kalmte. Hij is een van de ‘spirituele leiders’ van de in 1966 opgerichte supportersgroep Gate 13. Zijn oproep tot kalmte is broodnodig. De sfeer is net zo geladen als de donkergrijze wolken boven het stadion, die op springen staan. Even daarvoor zetten eenheden van de mobiele eenheid de straat af met enorme politiebussen. Geen ticket? Dan volgt een arrestatie. Met schilden en bussen traangas in de aanslag zijn de agenten op het ergste voorbereid. Spreekkoren galmen, bierblikken vliegen in het rond. ,,Zo gaat het hier altijd. Het zou me niks verbazen als het hier straks uit de hand loopt. Laten we maar even weggaan”, zegt mijn maat en Panathinaikos-fan Dimitris. We lopen naar een bar, dichtbij het stadion aan de straat Leoforos.
Vesting
Tijdens deze vijf minuten durende wandeling valt me de enorme hoeveelheid ME die zich nadrukkelijk manifesteert in het straatbeeld op. De stad Athene is in een vesting veranderd. Dimitris zegt dat zevenduizend agenten zijn opgeroepen om de wedstrijd – zonder uitsupporters – in goede banen te leiden. Niet voor niets wordt deze wedstrijd ‘de derby der eeuwige rivalen’ genoemd. Panathinaikos is de club gelegen in het centrum, in 1908 gesticht door de high class van Athene. Met de trifilara op de linkerborst, gehuld in het groen. Olympiakos (1925) is juist opgericht door ‘het volk’ in de haven Piraeus. Het zijn de twee populairste clubs in Griekenland, met fanclubs door het hele land en zelfs door heel Europa. ‘Fan’ zijn in Griekenland heeft voor velen een heel andere betekenis dan bij ‘ons’ in Nederland. Een manier van leven wordt het in Athene genoemd. Clubs zijn immers niet alleen in het voetbal vertegenwoordigd. Zo heeft Panathinaikos onder meer professionele volleybal-, waterpolo- en basketbalteams (zowel mannen als vrouwen). Via eigen (dagelijkse) kranten, televisie- en radiostations kunnen fans vierentwintig uur per dag op de hoogte blijven van het laatste nieuws rondom hun trots. Het tekent de maniakale wijze waarop sport in Griekenland wordt beleefd. Ook geweld maakt daar deel van uit. Iets dat niet beperkt blijft tot voetbalwedstrijden. Zo liet de 22-jarige Panathinaiokos-aanhanger Mihalis Filopoulos het leven bij rellen rondom een volleybalwedstrijd voor vrouwen in 2007 tussen aartsrivalen Panathinaikos en Olympiakos.
Ook nu is de sfeer op zijn zachtst gezegd gespannen. Geruchten dat Olympiakos-voorzitter Evangelos Marinakis voor de wedstrijd naar Leoforos afreist wakkert die tensie alleen maar aan. Zijn bezoek is omstreden. Het Openbaar Ministerie verdenkt hem onder meer van drugshandel en matchfixing. Daarbij zou hij scheidsrechters (laten) omkopen, bedreigen en mishandelen. ,,Hij is doelwit nummer één”, roepen meerdere Panathinaikos-fans.
Bivakmutsen
Vijf uur. De poorten van Apostolos Nikolaidis gaan open. En ook al duurt het nog uren voordat de wedstrijd van start gaat en Gate 13 onoverdekt is (het regent hard) loopt het fanatieke vak binnen mum van tijd vol. Gezang klinkt, vuurwerk wordt bijna non-stop ontstoken. Ik neem voor slechts tien euro plaats in het uitvak, waar dus geen uit-, maar thuispubliek in zit. Een langgekoesterde wens gaat in vervulling. In 2010 was ik al eens bij Panathinaikos-Olympiakos (2-1). Die wedstrijd werd toen in Oaka, het Olympisch stadion, gespeeld. Het Apostolos Nikolaidis heeft met de verpauperde tribunes, de onoverdekte delen en de ligging (middenin een Panathinaikos-wijk) iets magisch. ‘Slechts’ 16.000 supporters kunnen er in, tegenover 70.000 in Oaka. Het is knus, met enkel fanatiekelingen in het stadion. Vanuit het bezoekersvak is te zien dat Olympiakos-spelers die aan de warming-up willen beginnen slechts even de spelerstunnel uit komen. Ze worden onder vuur genomen. Letterlijk. Vuurpijlen en fakkels vliegen hen om de oren. Vuurwerkbommen ontploffen op enkele meters afstand. Het thuispubliek lacht. ,,Ze durven het veld niet op!” Olympiakos-trainer Vitor Pereira neemt dan het voortouw. Omringd door leden van de technische staf loopt hij richting het doel aan de zijde van Gate 13. Hij provoceert, maakt gebaren richting de ultra’s. Iets dat hij beter had kunnen laten. De hoeveelheid olie die hij op het vuur gooit, doet Gate 13 ontploffen. In bivakmutsen gestoken breken ze een poort open en rennen ze met ijzeren staven en vuurwerk in de handen het veld op, jagend op de met vuurpijlen bestookte Pereira.
Ik vraag me af hoe deze wedstrijd ooit zou moeten beginnen.
De mobiele eenheid betreedt massaal het veld om verdere escalatie te voorkomen. Ik sla de veldslag gade en ik vraag me af hoe deze wedstrijd ooit zou moeten beginnen. Want ook al weet de ME de hooligans met charges en traangas van het veld te krijgen, het is slechts wachten op een nieuwe uitbarsting. Als voorzitter Marinakis even later het veld oploopt om te laten zien dat hij niet onder de indruk is van Panathinaikos en zijn aanhang, lijkt het wederom mis te gaan. Linies ME – zowel op het veld als op de tribunes – zorgen ervoor dat hij in tegenstelling tot zijn trainer niet achterna gezeten wordt. Stoeltjes, bekers, telefoons en vuurwerk vallen hem overigens wel ten deel. ,,Dat hoort erbij”, wordt me uitgelegd.
Chinees nieuwjaar
Als de spelers het veld betreden, sta ik door het nodige klim- en kruipwerk op de hoofdtribune, direct tegen Gate 13 aan. Duizenden doorweekte Gate 13-bezoekers ontsteken een enorme lading vuurwerk, waar het Chinees nieuwjaar bij in het niet valt. Gesteund door de fanatieke aanhang moet Panathinaikos proberen Olympiakos te naderen op de ranglijst. Zes punten staan de groenen achter op de koploper. Gedachten aan een kampioenschap – zelfs bij winst op Olympiakos – noemen thuissuporters een illusie. Van de laatste tien kampioenschappen won Olympiakos er negen. ,,Marinakis koopt dat kampioenschap toch wel. Of we vandaag winnen of niet. Hij steekt er wel een stokje voor”, klinkt het.
De wedstrijd ontpopt zich tot een kraker, overigens zonder goed voetbal. Met de brilstand op het scorebord gaan de spelers de kleedkamers tegemoet. Voor de harde kern is de rust echter allesbehalve tijd voor rust. Liederen blijven van de tribune rollen. Een spandoek wordt omhoog gehouden. ‘Marinakis heroïnedealer’ staat op het tientallen meters lange doek. Wederom worden de spelers van Olympiakos bestookt, ditmaal ‘succesvol’. Een van hen wordt door een Romeinse kaars geraakt en kan door een brandwond niet meedoen aan de wedstrijd. Olympiakos zegt het veld niet meer op te komen als Gate 13 zich niet koest houdt. Hier komt niks van terecht. Vuurpijlen blijven richting de reservebank vliegen. Desondanks klinkt even later alsnog het eerste fluitsignaal van de tweede helft. Al gauw komt Panathinaikos op een comfortabele 2-0 voorsprong. Bij iedere goal van de thuisploeg vallen supporters over elkaar heen om enkele meters verder de grond weer aan te raken. Ondersteboven en volledig door elkaar geschud welteverstaan. Het deert ze niets. Ze verslaan Olympiakos in de hel die Apostolos Nikolaidis heet, uiteindelijk met 2-1. Een tweede veldbestorming volgt. Niet om ‘die van Olympiakos’ aan te pakken, maar om de eigen helden te onthalen met schouderklopjes, omhelzingen en complimenten. Vanwege de kou en de regen zoeken de duizenden doorweekte fans echter gauw de metro’s naar huis of de fanclubhuizen op. Door de 2-1 winst op de koploper lijkt Panathinaikos helemaal terug te zijn in de Griekse titelrace. Al is dat voor veel fans, gezien de kreten over ‘de machtige acties van Gate 13’ voor veel fans niet het verhaal van de dag.
Straf
De ongeregeldheden zijn in Griekenland allesbehalve ongemerkt gebleven. Ook in veel buitenlandse media kwamen de rellen aan bod. De nieuwe Griekse regering legde de voetbalcompetitie tijdelijk stil. De nationale voetbalbond pakte drie punten af van Panathinaikos, waardoor de overwinning op Olympiakos theoretisch gezien geen waarde heeft. In de praktijk is dat anders. Weinig mensen zullen het in 2025 over puntenaftrek hebben, maar wél over ‘hoe die van Piraeus het veld niet op durfden te komen’ en hoe ze ‘Olympiakos een pak slaag gaven’.
