De voetbalstad: Sofia, de clubs en de stadions
In “De Voetbalstad” leggen we iedere maand een andere stad onder de loep. Welke rol speelt de stad in de voetbalgeschiedenis van haar land? Welke clubs domineren het voetballandschap van de stad? En wat is dé derby van de stad? In deel 1 trappen we af met de hoofdstad van Bulgarije: Sofia.
Voordat het verhaal verteld kan worden van de derby tussen Levski en CSKA en de impact van Sofia op de geschiedenis van het Bulgaarse voetbal zal eerst moeten worden gekeken naar de vele clubs en stadions die de stad rijk is. In dit artikel zal dus een kort overzicht worden gegeven van de belangrijkste clubs van Sofia en andere stadions die Sofia zo’n belangrijke voetbalstad maken.
De geschiedenis van het Bulgaarse voetbal is onlosmakelijk verbonden met de grote twee ploegen van Bulgarije. CSKA Sofia en Levski Sofia verschillen ruim 30 jaar van elkaar, maar bestrijden al tientallen jaren een zwaar bevochten burenruzie. Slavia Sofia en Lokomotiv Sofia moeten het hierdoor doen met een plek in de schaduw. Een plek in de schaduw is iets waar de supporters van Akademik Sofia en Spartak Sofia voor zouden tekenen, beide clubs zijn namelijk inmiddels failliet gegaan. De laatste club die een rol van betekenis speelt is nieuwkomer Septemvri Sofia.
De studenten van Levski
Levski Sofia is de oudste club van de twee grote ploegen van Bulgarije. Op 24 mei 1914 zag de club het levenslicht, opgericht door studenten uit Sofia. De club zelf is vernoemd naar Vasil Levski. Vasil Levski was een revolutionair en staat nog steeds bekend als de nationale held van Bulgarije. Als revolutionair leider legde Levski de beginselen voor een onafhankelijk Bulgaars rijk. Om te ontsnappen aan het Ottomaanse regime begon Vasil een netwerk van geheime regionale Bulgaarse organisaties. Ondanks zijn overlijden is Levski nooit vergeten, mede door de voetbalclub die zijn naam draagt.
In haar blauwe tenue ontwikkelde Levski zich al rap tot de belangrijkste ploeg van het Bulgaarse voetbal. Pas toen CSKA Sofia in 1940 werd opgericht kwam er een club die zich kon meten met Levski Sofia. Levski, ook wel bekend als “The Team of the People”, mag zichzelf met trots de enige ploeg noemen die nooit gedegradeerd is. Al 70 jaar speelt de club onafgebroken op het hoogste niveau. Met 26 kampioenschappen moet de club slechts CSKA voor zich laten als de meest succesvolle ploeg van Bulgarije. Daarnaast heeft Levski ook nog 25 Bulgaarse bekers in de prijzenkast staan.
De ploeg speelt haar thuiswedstrijden al 50 jaar in het historische Georgi Asparuhov Stadium. Met haar atletiekbaan is het stadion een typisch voorbeeld van de architectuur in het Oostblok. Behalve tijdens de derby moet de club het helaas doen met enkele duizenden supporters. In een stadion met een capaciteit van 25.000 is dat vaak een treurig aangezicht voor de historische club.
De supporters van Levski Sofia voorafgaand aan een derby tegen CSKA
De recordkampioen van Bulgarije
Tegenover de studenten van Levski staan de soldaten van CSKA Sofia. Officiëel opgericht in 1948 werkte de soldatenclub, gekleed in rood, zich al snel op tot een grote concurrent van de studentenclub. Zoals wel vaker in Oost-Europa bleek de club van het leger heel toevallig een zeer succesvolle club te zijn. Het rappe succes van de soldatenclub kwam met veel jaloezie en afgunst van de andere clubs uit Sofia. De link met het leger blijft een doorlopend iets voor CSKA. De club speelt vandaag de dag nog steeds haar wedstrijden in het Balgarska Armia Stadium, oftewel het stadion van het Bulgaarse leger.
Wat de supporters van CSKA ook mogen vinden van de band met het leger, het valt niet te ontkennen dat de club er ongelooflijk veel succes door heeft behaald. De supporters hebben 31 keer het Bulgaarse kampioenschap mogen vieren. Qua bekers moet de club met 20 overwinningen het onderspit delven tegenover Levski. Daar tegenover staat dat CSKA in Europa mooie resultaten kan overleggen. Tweemaal wist de club de halve finale van de Europa Cup te bereiken. Nu het Bulgaarse voetbal echter ver is afgezakt kan CSKA zulke resultaten wel vergeten.
De supporters van legerclub CSKA Sofia tijdens de Eternal Derby
Leven in de schaduw
Hoewel Slavia Sofia en Lokomotiv Sofia het moeten doen met een plek in de schaduw van de grote twee clubs spelen beide ploegen wel een belangrijke rol in het Bulgaarse voetballandschap. Sterker nog, Slavia en Lokomotiv mogen genoegen nemen met respectievelijk de derde en vierde plaats op de eeuwige ranglijst van de Bulgaarse competitie. Wie de nummer 1 en 2 zijn, hoeft natuurlijk niet vermeld te worden. Sofia levert dus, over de gehele geschiedenis gezien, de vier ploegen met de meeste behaalde punten in het Bulgaarse voetbal.
Nummer 3, Slavia Sofia, mag zichzelf met trots de oudste sportclub van Sofia noemen. In 1913 werd de club opgericht door Russische jongeren. Na de eerste wereldoorlog werden de “witten” een van de succesvolste clubs van Bulgarije. Met 6 kampioenschappen was Slavia een van de grote jongens in de Nationale Competitie. Sinds de oprichting van de hernieuwde competitie in 1948 is de club echter veranderd in een subtopper. Slechts in 1995/96 steeg de ploeg nog één keer boven haarzelf uit. Dat jaar werd het kampioenschap behaald. Sindsdien is de club in haar Slavia Stadium weer teruggekeerd naar de middelmaat.
Een plaats in de middelmaat is Lokomotiv Sofia niet eens meer gegund. Zoals de naam al zegt is de club ooit opgericht door de lokale spoorwerkers. Tussen 1938 en 1978 wist de club gemiddeld ieder decennium een titel te pakken. Voor de laatste titel van 1978 was de club zelfs enkele jaren gefuseerd met Slavia Sofia. Uieindelijk werd dit echter niks. Sinds het laatste kampioenschap veranderde de club in een subtopper. Totdat in 2015, zoals bij vele Bulgaarse clubs, de financiële problemen kwamen en de club failliet werd verklaard. Inmiddels is de club doorgestart als FC Lokomotiv 1929 en is in haar originele Lokomotiv Stadium actief op het tweede niveau van Bulgarije.
Het Slavia Stadium is een typisch voorbeeld van een Oost-Europese bak (Bron: Thisisfootballthisislife)
De verdwenen clubs
Lokomotiv heeft nog het relatieve geluk gehad dat er een doorstart gemaakt kon worden met de originele prijzenkast en in het originele stadion. Voor Akademik Sofia en Spartak Sofia was het in respectievelijk 2012 en 2007 afgelopen verhaal. Beide ploegen konden in de moordende concurrentie van de druk bezette voetbalstad Sofia het hoofd niet langer boven water houden.
Waar Levski Sofia werd opgericht door studenten, is Akademik Sofia opgericht als de officiële club van de universiteit van Sofia. Vlak na de tweede wereldoorlog werd Akademik in 1947 opgericht. Binnen twee seizoenen maakte de club haar debuut op het hoogste niveau. Tot aan de jaren ’70 was de club één van de toonaangevende clubs van Sofia. In 1974 werd met de Balkan Cup een belangrijke prijs gewonnen. Na de degradatie in 1982 bleef de club 28 jaar lang op het tweede niveau actief. In 2010/11 wist de club nog één keer mee te doen op het hoogste niveau. Hiervoor was echter te veel financieel risico genomen en na de directe degradatie werd de club in 2012 failliet verklaard. Het schitterende Akademik Stadium heeft dus geen vaste bespeler meer.
Spartak Sofia is een club die tot haar einde in 2007 is gekenmerkt door fusies. De club ontstond in 1947 door een fusie tussen Rakovski en FK-13, beide clubs uit Sofia. Gelijk na de fusie beleefde de club haar beste jaren met tweemaal een finaleplaats in de strijd om het kampioenschap in 1951 en 1952. Na de bekerwinst in 1968 was de club genoodzaakt om opnieuw te fuseren. Van 1969 tot 1990 was de club gefuseerd met Levski Sofia. In 1990 werd de club weer onafhankelijk, iets wat op lange termijn echter financieel onhaalbaar bleek. Daarom werd in 2005 de naam veranderd in Levski-Spartak en werd Levski Sofia officiëel de moederclub boven Spartak. Ook dit gaf de club weinig hulp en in 2007 volgde het onvermijdelijke faillisement voor de club. Het Rakovski Stadium van de club wordt slechts gebruikt voor jeugdvoetbal en is ondertussen al jaren overgelaten aan de wildgroei van de natuur.
Het Rakovski Stadium is compleet overgenomen door de natuur. Schitterend voor de liefhebbers van vergane glorie! (Bron: Simo Stefanov)
De nieuwkomer
Waar de meeste clubs uit Sofia dus vooral leven op de herinnering van het verleden, is er een club die juist nu haar beste jaren aan het beleven is. Waar veel grotere clubs ten prooi zijn gevallen aan een faillissement is Septemvri Sofia juist als kleinere club nu actief op het hoogste niveau. In haar gehele geschiedenis was de club nooit langer dan twee seizoenen op rij actief op dit hoogste niveau. Momenteel is de club, die bekend staat om haar uitstekende jeugdopleiding, ook bezig aan het tweede seizoen in de hoogste klasse. Mede door investeringen van een nieuwe eigenaar heeft de club nu een mooi toekomstperspectief
Het originele stadion van de club, het Septemvri Stadium, is onbespeelbaar verklaard vanwege de slechte staat van het stadion. Dit maakt het stadion uiterst geschikt voor groundhoppers en liefhebbers van vergane glorie. Lang zal er echter hoogstwaarschijnljk niet te genieten zijn van het oude stadion. Een nieuw verbeterd Septemvri Stadium staat namelijk op de planning. Tot die tijd moet de ploeg haar thuiswedstrijden afwerken in het kneuterige Bistritsa Stadium.
Het Septemvri Stadium is onbespeelbaar verklaard en gaat waarschijnlijk binnenkort gesloopt worden (Bron: Betstudy.com)
De nationale trots
Buiten alle huidige en verloren clubs heeft Sofia nog één groot voetbalmonument wat zonder twijfel moet worden beschreven. Midden in het centrum van de stad, naast het Borisova Gradina park, ligt het Vasil Levski Stadium. Het stadion is net als de club vernoemd naar de revolutionaire Bulgaar. Met ruim 44.000 plaatsen is het Vasil Levski Stadium het grootste stadion van Sofia. Het stadion is gebouwd in 1953 en gerenoveerd in 2002. Recentelijk waren er plannen om het stadion te slopen en in te ruilen voor een nieuw stadion. Gelukkig hebben deze plannen geen doorgang gevonden.
Het stadion is al jarenlang de vaste thuisbasis van de nationale ploeg van Bulgarije. Alle grote Bulgaarse sterren zoals Dimitar Berbatov, Hristo Stoichkov en Krasimir Balakov speelden vaak in het stadion. Tevens wordt ieder jaar de Bulgaarse bekerfinale gespeeld in het immense Vasil Levski Stadium. De aanwezigheid van het Vasil Levski Stadium is het perfecte toonbeeld van het belang van Sofia voor het Bulgaarse voetbal. Zolang dit stadion blijft bestaan zullen altijd de belangrijkste Bulgaarse wedstrijden in de voetbalstad Sofia blijven.
Het Vasil Levski Stadium is de nationale trots van Bulgarije
Dit is een verhaal uit de serie De Voetbalstad. Klik hier voor alle verhalen van deze serie.
Wil je een keer mee naar voetbalstad Sofia? Met Away Days Voetbalreizen kan dat!
