Tijd voor een Poolse derby: Elana – Zawisza

Een derby op het vierde niveau in Polen. Een confrontatie tussen de voormalige bekerwinnaar van 2014 en een club die jarenlang op het tweede niveau van het Poolse voetbal heeft gespeeld. Elana Torun – Zawisza Bydgoszcz is een wedstrijd die garant staat voor spektakel, zowel op als naast het veld. Helaas doofde deze editie van de derby uit als een nachtkaars.

Bovenaan het lijstje

De afgelopen drie jaar staat er één wedstrijd steevast bovenaan de lijst: Elana – Zawisza. Met een verblijfplaats in Bydgoszcz is de derby, op 50 minuten rijden, een van de meest aansprekende en beruchte ontmoetingen in de regio. Het plannen van de reis eindigde echter keer op keer in teleurstelling. Na tien jaar zonder derby, werd het eerste treffen in september 2021 verstoord door de politie. “Uit veiligheidsoverwegingen” werd besloten geen spandoeken toe te staan in het stadion. Op een paar vriendelijke Poolse groeten na, bleven de tribunes leeg.

Een halfjaar later in april, ging de wedstrijd helemaal niet door nadat Elana failliet was verklaard. Toch troffen de clubs elkaar in de halve finale van de lokale beker, dankzij een gunstige loting. Na een autorit van 14 uur om kaarten te bemachtigen, vernam ik een halfuur voor aankomst dat de kaartverkoop was gestopt vanwege een defect hekwerk. De wedstrijd zou zonder supporters gespeeld worden, maar op het laatste moment werd toch besloten supporters toe te laten. Na een doelpuntloos gelijkspel, wist Zawisza via strafschoppen de gemoederen te bedaren en een paar weken later zelfs de beker te winnen.

Geschiedenis Elana – Zawisza

Gezien Zawisza en Elana traditioneel de twee grootste clubs zijn in Kujawsko-Pomorskie, bestaat er vanaf het begin al een intense rivaliteit. Dat de twee steden, Bydgoszcz en Torun, beide hoofdsteden van de provincie zijn, heeft de concurrentiestrijd alleen maar aangewakkerd. Terwijl Zawisza een hechte vriendschap onderhoudt met LKS Lódz, is Elana bevriend met de grote rivaal Widzew Lódz.

De geschiedenis van het Poolse voetbal is rijk genoeg om boeken over vol te schrijven. Het verhaal van Zawisza is op zichzelf al boekwaardig. Opgericht in 1946 door een groep soldaten (vandaar de bijnaam ‘wojskowy’), groeide de club uit tot een vaste waarde in het Poolse voetbal. Ze pendelden tussen het tweede en eerste niveau, maar wonnen in 2014 de Poolse beker. Opmerkelijk genoeg boycotten hun supporters deze wedstrijd vanwege een conflict met het bestuur. Twee jaar later ging de club failliet. Vanaf 2016 klom de club op van een bijveld op het achtste niveau tot het vierde niveau, waar ze nu al drie jaar vertoeven.

Elana, daarentegen, is een wisselvallige club. Na jaren in de tweede divisie te hebben gespeeld, zakten ze geleidelijk af naar het vierde niveau. Ze klommen snel weer op, om vervolgens twee keer zo hard weer af te dalen. In 2022 trok Elana zich terug uit de competitie om financiële redenen. Na directe promotie het daaropvolgende jaar, spelen ze nu weer op het vierde niveau.

Graffiti

Wandelend door beide steden wordt snel duidelijk welke club de overhand heeft. Aangezien ik een groot deel van het jaar in Bydgoszcz doorbreng, ken ik de stad als mijn broekzak. In wijken als Blonie, Szwederowo en Kapuciska worden grote graffitiwerken geplaatst om de lokale trots te tonen of juist om Elana te bekritiseren.

Toen ik zaterdag vroeg naar Torun vertrok, had ik de tijd om te verkennen. Het centrum is prachtig, maar aangezien ik hier al vaker was geweest, was het doel de buitenwijken te ontdekken. Dwalend door de steeds grimmiger straten bij het oude stadion, dat nu nog voor de jeugd wordt gebruikt, stuitte ik op talloze graffitiwerken. Zowel ter ondersteuning van Elana Torun en andere bevriende clubs, als tegen Apator; de lokale speedwayclub.

De derby

Na een eerder duel dit seizoen, dat ondanks het spektakel op de tribunes in 0-0 eindigde, was het direct na de winterstop tijd voor de rematch. Beide clubs adverteerden om zoveel mogelijk supporters naar de wedstrijd te krijgen. Normaal gesproken bestaat het uitvak uit ongeveer 800 supporters. Een dag van tevoren werd echter aangekondigd dat er maximaal 450 supporters welkom waren.

Op zaterdagochtend trok, ondanks de waarschuwing, een grote groep supporters naar Torun. Met 800 man en een realistische kans om niet binnen te komen, arriveerde Zawisza bij het uitvak om hun geliefde club te ondersteunen. Allemaal gekleed in een zwart shirt met de tekst “dwa kurwiska”, verwijzend naar Elana Torun en Polonia Bydgoszcz.

Na diverse provocaties werd duidelijk dat de supporters niet binnen zouden komen. Ondanks dat ze Elana Torun eerder de garantie hadden gegeven zoveel mogelijk supporters mee te nemen naar de uitwedstrijd, kreeg Zawisza nul op het rekest. De spreekwoordelijke vonk sloeg over, en na enkele korte confrontaties met de politie keerde de rust terug. Dit alles veranderde echter niets aan het feit dat de supporters, zonder enig zicht op het veld, de wedstrijd van buiten het stadion moesten volgen.

De supporters van Elana Torun waren daarentegen op de prachtige tribune aangekomen. Met steun van vrienden van Ruch Chorzów, Wisla Kraków, Widzew Lódz, KS Myszków en KKS Kalisz, onthulde de gastheer aan het einde van de tweede helft een spandoek: “wij vertegenwoordigen Elana Torun door het vuur aan te steken”. Na een paar minuten kwamen mannen gehuld in bivakmutsen tevoorschijn, en na het typisch Poolse aftellen van tien tot nul werden de fakkels aangestoken. Het was een klein hoogtepunt in een derby die zoveel meer in zich had. De wedstrijd zelf? Elana Torun won na een knullig doelpunt in de tweede helft.