Originalderbyt: Alla hatar GAIS i Göteborg!
Ik neem het maar niet persoonlijk op terwijl dit uit honderden kelen naar de overkant van het stadion wordt geschreeuwd. Als je Gijs heet en naar een ander land vertrekt dan wordt dat snel Gais of een verbastering ervan. Ook hier in Zweden. En gelukkig is het niet zo dat iedereen mij persoonlijk haat. Sterker nog: ze lijken die lange ietwat vreemde Hollander wel leuk te vinden. Nee, de haat gaat naar het Göteborgs Atlet- & Idrottssällskap; kortweg GAIS. Want ik ben op bezoek bij Originalderbyt, de oudste derby van Zweden!
Voetbal in Göteborg
Op uitnodiging van Magnus, een hoge meneer bij de supportersvereniging van Örgryte IS, ben ik vandaag op weg naar het Gamla Ullevi. Sinds mijn emigratie naar Malmö moet ik voor mijn werk regelmatig naar Göteborg en dat kan in sommige gevallen goed gecombineerd worden met een potje voetbal. Zo was ik al eerder bij voormalig grootmacht IFK Göteborg, regerend landskampioen BK Häcken, GAIS en ook nog wat kleinere amateurclubs. Mijn conclusie is dat Göteborg een echte voetbalstad is.
Een ietwat minder recente foto, maar dit is Gamla Ullevi
Geschiedenis van Örgryte IS
Waar we bij Göteborg vooral aan IFK denken was dat zeker niet het begin van Göteborg als voetbalstad. In den beginne, 1887, was er namelijk Örgryte IS. Een club uit de gelijknamige oostelijke wijk, van wie de eerste landstitel al uit 1896 stamt en wie in 1913 alweer hun elfde landskampioenschap op hun naam mochten schrijven.
Daarna zakte de ploeg langzaam af om in 1985 nog eenmaal landskampioen te worden. In 2011 kwam was het dieptepunt toen ze na een faillissement werden teruggezet naar het derde Zweedse niveau al zijn ze sinds 2016 weer in de Superettan te vinden. Dit is het tweede Zweedse niveau. De vraag is alleen hoe lang nog en de wedstrijd van vandaag gaat daar heel bepalend in zijn.
GAIS: de echte volksclub
Tegenstander in de Originalderbyt van vandaag is dus GAIS. GAIS, uit 1894, is een echte volksclub van havenarbeiders die mijn vorige bezoek vooral een hoop paradijsvogels leek aan te trekken.
De makrelen hebben niet eenzelfde hegemonie gekend als ÖIS maar met vier landskampioenschappen tussen 1919 en 1954 en een Zweedse beker een toch redelijk gevulde prijzenkast. En juist door de tijd waarin beide ploegen hun prijzenkast wisten te vullen hebben we hier te maken met een hartgrondige rivaliteit met een hoop oud zeer. En wat daarbij meespeelt is dat de clubs niet alleen een stad delen maar ook een stadion.
Verwachtingen voor de derby
Ik ben maar wat blij dat de Originalderbyt dit seizoen weer gespeeld wordt. GAIS vond zichzelf vorig jaar onverhoopt terug op het derde niveau, maar wist daar glansrijk kampioen te worden en kwam terug naar de Superettan. Dit seizoen leek het linkerrijtje het hoogste haalbare maar ze zitten de afgelopen weken in een winning streak en bij winst vandaag komen ze heel dichtbij stadsgenoot Utsiktens BK, een club die helemaal lijkt ingestort, en zouden ze zomaar direct door kunnen stoten naar het hoogste niveau.
Hoe anders is het bij de rood-blauwen bij wie ik vandaag op bezoek ben. Bij Örgryte hebben ze al het hele seizoen last van het degradatiespook. Als overmaat van ramp heeft concurrent Skövde gisteren per ongeluk gewonnen en staat de rode lantaarn nu in Göteborg. Aangezien het seizoen bijna ten einde is MOET er vanavond gewonnen worden. En dat zal niet meevallen, aangezien ÖIS afgelopen weken nog slechter is dan de rest van het seizoen en nauwelijks punten pakt.
Aanvallend staat het op zich wel oké, leer ik van mijn gastheer, maar vooral verdedigend is het gatenkaas. Örgryte heeft het wedstrijdaffiche laten drukken met “Samen houden we GAIS in de Superetten”, maar dat lijkt een overambitieus plan als ik de heren mag geloven.
Voorafgaand aan de dedstrijd: Café Het Amsterdammertje
Om mij van mijn heimwee te genezen heb ik met Magnus van tevoren afgesproken in café Het Amsterdammertje dat op een steenworp ligt van het strijdperk van vanavond: Gamla Ullevi. Een betonnen bak die behalve door ÖIS en GAIS ook door IFK Göteborg gebruikt wordt. Behalve Magnus zitten daar ook zijn vrienden Christian (IFK Göteborg) en Jakob (IFK Norrköping) die wel mee gaan naar het stadion maar niet zoals wij bij de fanatieke fans gaan zitten.
Van de onderlinge rivaliteit is nog weinig te merken als we in de bruine kroeg gemodelleerd naar Nederlandse maatstaven zitten. GAIS- en ÖIS-fans zitten door elkaar en ook hier vallen me weer de vele paradijsvogels op die in het groen-zwart aan de pils zitten. We praten over de degradatiezorgen, de plotselinge opstand van IFK Göteborg en het pak slaag dat mijn favoriete club Ajax afgelopen weekend heeft gekregen van Feyenoord waar de staking nog bovenop kwam. Dat nieuws heeft ook de Zweedse voetbalfans bereikt blijkt.
Originalderbyt: de wedstrijd
We moeten op tijd naar het stadion, want Magnus heeft samen met de supportersvereniging een mooie tifo voorbereid en daar moet nog van alles voor worden geregeld. Terwijl we naar binnen lopen word ik aan allerhande fans voorgesteld die stijf van de zenuwen staan voor de wedstrijd van vandaag.
Hoewel de rivaliteit significant is, gaat het in Zweden vaak gemoedelijk. Dat betekent dat het stadion praktisch door tweeën is gedeeld met een aantal vakken voor beide clubs, al zitten er op de lange zijde ook een hoop fans door elkaar. Dat gaat, uitzonderingen daargelaten, ook vaak wel goed.
Tegenover ons zitten de groen-zwarten zichtbaar ontspannen klaar voor de Originalderbyt. Terwijl onze kant al ruim voor de wedstrijd hun longen uit hun lijf aan het zingen is, geloven de GAIS-fans wel dat het goed gaat komen vandaag. Zij verwachten het laatst te lachen, terwijl in ons vak de noodzaak van een overwinning overduidelijk is.
Na verdwenen te zijn onder een prachtig doek gaat de wedstrijd beginnen en de zenuwen zijn op het veld ook goed zichtbaar. Toch weert ÖIS zich kranig en al gelooft mijn gastheer nog steeds niet in een goed resultaat. “Ik ben niet zo zenuwachtig voor vandaag want we gaan toch verliezen.” Om mij heen wordt gezongen over de twaalf landstitels, de haat richting de groen-zwarten en waarom rood en blauw de mooiste kleuren ter wereld zijn. De enige manier waarop er vandaag punten te halen zijn is als iedereen de longen uit zijn lijf zingt.
Na ruim 20 minuten valt dan toch de 0-1 en het verdedigende werk hielt inderdaad niet over. Er komt steeds meer lawaai vanaf de overkant en ÖIS wordt ook nog even herinnerd aan hun faillissement. Terwijl het doek “Gefeliciteerd met jullie 12e verjaardag” wordt getoond valt vlak voor rust dan ook de 0-2.
Tijdens de rust ga ik samen met Magnus even een broodje worst halen. Ik wil teruglopen als er op mijn plek een hele verkleedpartij aan de gang is. Er moet wat pyro afgestoken worden en dus worden er witte pakken aangetrokken en gezichtsbedekkende maskers opgedaan. Een serieuze pyroshow zorgt ervoor dat het even duurt voordat de tweede helft weer mag beginnen en terwijl ik onder een doek verdwijn voor de tweede verkleedpartij valt de 1-2 binnen. Weer pyro en weer moeten we wachten tot de rook is opgetrokken. Lang kan de ploeg er niet van genieten, want tien minuten later valt de 1-3 binnen. Aan de overkant wordt het steeds gezelliger.
Protestacties en onderbrekingen
Rond de 80e minuut lopen er opeens allemaal pubers met zwarte capuchons door het vak en zie ik samen met mijn gastheer de bui al hangen. Hij had me al verteld dat er een protestactie zou zijn na de wedstrijd, maar blijkbaar is die naar voren gehaald. Net als in Amsterdam een paar dagen eerder wordt er vuurwerk op het veld gegooid en legt de scheidsrechter voor de derde keer vandaag de wedstrijd stil. Het enige verschil is dat de spelers nu naar binnen gaan.
Even verderop komt een kerel met grote passen onze kant op gebeend die regelrecht uit een Vikingfilm lijkt te zijn gekomen. Een kaal hoofd, imposante baard, een kort staartje en een spiermassa waar je u tegen zegt komen even bij de puberjongetjes verhaal halen. Ze worden door de enorme Viking helemaal verrot gescholden. Gelukkig blijft het voor hen bij wat duwen en trekken. Ook om mij heen kunnen de meesten de actie van de pubertjes niet waarderen en dat krijgen ze te horen ook.
Terwijl het stadion leegloopt, de wedstrijd is immers gespeeld en het is maar de vraag of we überhaupt nog verder gaan, zit ik in een dilemma. Ik moet namelijk nog dik drie uur terugrijden naar huis in het donker en ben helemaal gesloopt van een zware werkweek. Daarnaast is het vandaag donderdag en heb ik morgen weer een drukke dag. Na bijna een half uur in het stadion waarin niks erop wijst dat de spelers terug gaan komen, besluit ik om tegen al mijn principes in de laatste paar minuten van de wedstrijd niet meer te gaan kijken, als ze al gespeeld worden, en besluit ik naar huis te gaan. Ik bedank mijn gastheer en de andere fans om mij heen voor een prachtige avond met een wat vreemd einde.
Een vroegtijdig vertrek en overpeinzingen
Terwijl ik in de auto naar huis zit hoor ik op de radio dat ze het restant voor een praktisch leeg stadion toch hebben uitgespeeld en dat ook de 1-4 binnen is gevallen. Dat betekent dat ÖIS verder in de problemen is gekomen. Mochten de rood-blauwen degraderen is het enige voordeel dat ik ze wat vaker kan gaan zien, aangezien er veel clubs uit de regio Malmö in de Division 1 spelen en dan kan ik gewoon op de fiets. Mocht GAIS inderdaad promoveren dan gaat de grootste derby van Göteborg in de agenda. Want hoewel van origine GAIS en ÖIS zijn die elkaar naar het leven staan, lijkt de rivaliteit tussen GAIS en IFK Göteborg nog een tandje heftiger en daar wil ik graag bij zijn.
Want ook bij IFK geldt: Alla hatar GAIS i Göteborg.
