GKS Jastrzębie: vreemde eend in de Silezische bijt
Het woiwodschap Silezië in het zuiden van Polen kent met clubs als Ruch Chorzow, GKS Katowice, Gornik Zabrze, Zaglebie Sosnowiec en Piast Gliwice een rijk voetballandschap. GKS Jastrzębie is binnen dit gebied een vreemde eend in de bijt. Ondanks haar locatie voelen de supporters van de club zich namelijk helemaal niet Silezisch. Sterker nog, zij zetten zich bewust af tegen deze term. Zij zij niet Silezisch, maar Pools.
Bij bijvoorbeeld Ruch Chorzow leeft de Silezische trots gigantisch. Bij die club zul je niet snel Poolse vlaggen zien. Regionale trots boven de nationale trots. Aan de andere kant van het spectrum vind je dan GKS Jastrzębie. Van alle clubs in de regio zijn zij zonder twijfel het meest nationalistisch. De Poolse adelaar komt vaak terug bij de supporters en op een van de belangrijkste doeken staat “nooit Silezisch, altijd Pools”.
Mijnwerkers
Die houding komt wellicht ook een beetje voort uit de afkomst van veel van de supporters van Jastrzębie. De stad kent namelijk vooral inwoners die van oorsprong uit andere delen van Polen komen. Dankzij de mijnindustrie groeit de stad exponentieel in de jaren 70. Van drieduizend bewoners in 1960 groeit het naar bijna honderdduizend in 1975. Die groei bestaat logischerwijs vooral uit inwoners van andere delen van Polen die een goed zakcentje willen verdienen in de mijnindustrie van Jastrzębie.
Zij hebben verder weinig met Silezië en die pro-Poolse mentaliteit komt ook tot uiting op de tribunes van de lokale voetbalclub GKS Jastrzębie. Die club wil vanwege de grote groei aan inwoners natuurlijk flinke stappen zetten en er komen plannen voor een stadion van 25.000 inwoners. De timing is echter net verkeerd.Polen verandert van een communistisch staat naar een Kapitalistisch land. De mijnbouw stort in, het geld vloeit weg uit Jastrzębie en veel inwoners raken hun baan kwijt. De gedroomde groei naar het hoogste niveau komt nooit van de grond. Eén jaartje Ekstraklasa in 1988/89 is alles wat de club gegund is.
FC Magdeburg
Vandaag de dag is de club actief in de II Liga – het derde niveau van Polen. Een competitie met grote clubs als Polonia Warschau, Stomil Olsztyn en Motor Lublin. Maar ook met nietszeggende clubs als Radunia Stezyca en KS Polkowice. Het is een beetje de natuurlijke habitat van de club, hoewel altijd gedroomd wordt van het tweede niveau. Ook omdat daar mooie streekderby’s tegen GKS Katowice en Zaglebie Sosnowiec wachten. Wedstrijden die extra verhit zijn vanwege het anti-Silezische element van Jastrzębie.
Vandaag staat de wedstrijd tegen Hutnik Krakow op het programma. Ook een club met een bijzondere geschiedenis. Gelegen in de wijk Nowa Huta in Krakau. Een van de grootste wijken die gebouwd is volgens de principes van het socialistisch realisme. De club heeft hierdoor, zeker voor de buitenwacht, altijd een communistisch tintje gehad. De supporters onderhouden vriendschapsbanden met de Duitse ultras van 1. FC Magdeburg. Met ongeveer 50 supporters staat er vandaag een mooie delegatie vanuit Krakau in het uitvak van het Stadion GKS-u Jastrzębie.
Oostblokflats
Dat stadion is vandaag de dag overigens misschien wel de grootste reden om een bezoekje te brengen aan Jastrzębie. Het onderkomen biedt plaats aan 5.500 supporters, allemaal op één en dezelfde tribune. Ook de lichtmasten in de hoeken hebben veel charme. Maar het mooiste aan het stadion zijn de tientallen flats die vanaf de tribune te zien zijn. Overal waar je kijkt zie je typisch Oost-Europese flats. De geschiedenis van de stad met haar exponentiële groei in de jaren 70 en verval na de val van het communisme is in én rondom het stadion perfect te zien.
Ook op het derde niveau zijn er trouwens ultras aanwezig. Een groepje van 50 supporters zorgt voor de vocale sfeer. De capo is druk bezig om de gehele tribune op en af te rennen om ook de andere supporters te enthousiasmeren voor wat gezang. Dit kan echter niet rekenen op veel enthousiasme. Als de bezoekers uit Krakau ook nog eens op voorsprong komen is er al helemaal veel gemor op de tribune. De ultras gaan echter stug door.
Vreemde eend
Daar is in de tweede helft geen sprake meer van. Vanaf de eerste minuut zijn de ultras doodstil. Het is duidelijk een vorm van protest. Na wat rondvragen schijnt er wat gedoe te zijn met het bestuur – het zal ook eens niet – waardoor de supporters als protest ermee kappen in de tweede helft. Als het ook nog eens begint te regenen daalt de sfeer nog verder richting het nulpunt. Jastrzębie kan op het veld ook geen vuist maken en de 0-1 komt niet meer in gevaar voor de bezoekers uit Krakau.
In de 90e minuut vertrekken we alvast van onze stoelen om nog wat plaatjes van het stadion te maken. De supporters kijken ons daarbij aan alsof we gestoord zijn. Ze zijn in Jastrzębie duidelijk niet gewend aan bezoekers van buitenaf. Hier in dit stadion zijn wij als buitenlanders net zo’n vreemde eend in de bijt als GKS Jastrzębie in het Silezische voetballandschap!
