Groundhopping

Vergane Glorie: Georg Melches Stadion, Essen

Het “Highbury van Duitsland”, was de bijnaam die het George Melches Stadion in de jaren ’50 en jaren ‘60 door Duitse en Europese media kreeg. De voormalige thuisbasis van Rot-Weiss Essen was in die tijd een van de vooruitstrevende stadions in Duitsland. Het stadion had allerlei faciliteiten onder 1 dak en de allereerste West-Duitse voetbalwedstrijd bij kunstlicht werd er gespeeld. Het stadion drukte echter ook zwaar op de financiële positie van Rot-Weiss Essen. “De onderhoudskosten van het stadion waren in de tijd van Georg Melches al 5 zeer goede spelers waard”, zo verzuchtte een bestuurslid ooit. Het Georg Melches Stadion stond daarmee mede aan de basis van de teloorgang van Traditionsverein Rot-Weiss Essen. Reden genoeg om eens de geschiedenis van dit gesloopte stadion in te duiken.

Enkele dagen voor de sloop loop ik samen met anderen door de verlaten gangen van het Georg Melches Stadion. Bij toeval kwamen we uit in Essen en besloten we de thuisbasis van Rot-Weiss Essen te bezoeken. We vielen met de neus in de boter: een van de club officials was zijn kantoor aan het inruimen voor de verhuizing naar het nieuwe Stadion Essen, dat een kleine 100 meter verderop lag. Een beetje verbaasd over het Nederlandse bezoek was hij wel, maar toen hij besefte dat er een aantal voetbalfanaten voor hem stonden wilde hij maar al te graag een rondleiding door de verlaten eretribune geven en de geschiedenis vertellen.

We liepen langs de sauna’s, waar de tegels van ellende van de muur afvielen. We liepen door de muffe en verlaten kantoorruimtes en sponsorruimtes. We kwamen zelfs in ruimtes waar ooit woningen en een gezondheidscentrum stonden. Uit alles bleek dat deze tribune en het stadion erbuiten hun beste tijd hadden gehad. “En dan te bedenken dat dit ooit het schoolvoorbeeld van een moderne tribune en een multifunctioneel stadion was. Clubofficials van de hele wereld kwamen dit stadion bekijken“, tekende de official op. Het was het begin van de uiteenzetting van de geschiedenis van het Georg Melches Stadion.

De voorlopers van het stadion

En die geschiedenis begon al gelijk met een uitdaging. Spiel und Sport 1912, zoals Rot-Weiss Essen tot 1923 oa heette, kocht rond 1920 een stuk land aan de Phönixstrasse. De straat die later hernoemd zou worden naar de Hafenstrasse. De aankoop begon al lekker, want de club kwam 30 meter veld tekort. Nadat de 30 meter in de loop der karen waren bijgekocht liet Heinrich Melches, de eerste voorzitter van Rot-Weiss Essen, aarden wallen rondom het speelveld optrekken en had Rot-Weiss een stadion waar 10.000 man in paste.

De ambities van Georg Melches

Zijn zoon, Georg Melches, zat ook in het bestuur van Rot-Weiss Essen en werd later als visionair in het Duitse voetbal bestempeld. Eind jaren ’30 was Rot-Weiss Essen populair in de mijnwerkersstreek van Essen en Melches liet de aarden wallen uitbreiden naar echte tribunes. Aan een van de lange zijdes werd een houten tribune gebouwd en de capaciteit van het stadion schoot omhoog naar zo’n 27.000 plekken. Maar goed ook, want RWE promoveerde in die tijd naar de Gauliga en deed het daar erg goed in. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het stadion door geallieerde bombardementen flink beschadigd en herstelwerkzaamheden duurden tot 1948.

Na de Tweede Wereldoorlog deed Rot-Weiss Essen het verrassend goed en gooide het hoge ogen. Georg Melches kreeg een ambitie: Het uitbouwen van de sportieve successen van de club en de bouw van een modern en revolutionair stadion, dat van alle gemakken voorzien was. De winst van de West-Duitse beker in 1952 zette zaken in een stroomversnelling en enkele maanden na het West-Duitse kampioenschap van 1954 werd een nieuwe eretribune opgeleverd, die in de Duitse en Europese media hoge ogen gooide. De multifunctionele eretribune, met een capaciteit van 4.400 plaatsen, had alles in zich wat een voetbalclub zich kon wensen: Sauna’s, een sporthal met een uitklapbare tribune, een gezondheidscentrum, perskamers, kantoren, woningen en ruimtes om de sponsoren van Rot-Weiss Essen te ontvangen. Het trok clubofficials van binnen- en buitenland aan, die lering wilde trekken hoe een nieuw stadion gebouwd moest worden. Dat Melches en RWE twee jaar later een lichtinstallatie installeerde en daarmee de eerste West-Duitse voetbalwedstrijd bij kunstlicht speelden, gaf de status van het stadion een extra boost.

Uitkijken voor elektrische leidingen

De West-Duitse voetbalbond besloot wedstrijden van West-Duitsland in het stadion te laten spelen. Het stadion trok ook de aandacht van grote clubs als Hondved Budapest, dat in november 1956 in het stadion tegen een combinatieteam van Fortuna Düsseldorf en Rot-Weiss Essen speelde. Bij deze wedstrijd werd ook het officieuze toeschouwersrecord gevestigd: Het stadion was met 50.000 man volgepakt en de mensen wilden de eerste wedstrijd van sterspeler Ferenc Puskas op Westerse bodem maar al te graag zien. Tot nu toe vraagt iedereen zich nog af hoe dat die 50.000 man in een stadion van 32.000 gepast hebben. Feit is wel dat de mensen allerlei trucs uithaalden om de wedstrijd te kunnen zien: Ze klommen in de lichtmasten, ze stonden op het spoor en klommen zelfs in de masten waar de elektriciteitsleidingen van het spoor hingen. Het werd de stadionomroeper van Rot-Weiss Essen iets teveel en maande de mensen aan om toch goed uit te kijken voor de elektrische leidingen.

Het Georg Melches Stadion en de teloorgang van RWE

De ingebruikname van de lichtinstallatie was het laatste meesterwerk van de inmiddels 63-jarige Melches. Toch had Melches de plannen om het stadion om te turnen tot een volledig multifunctioneel stadion. Zijn gezondheid ging hem echter parten spelen en hij moest noodgedwongen een stap terug doen. Vanaf 1959, tot aan zijn door in 1963, kende Melches een lang ziekbed.

Een jaar na de dood van Melches besloot Rot-Weiss Essen om het stadion naar de visionair te hernoemen; Het Georg Melches Stadion was geboren. Toevallig of niet, maar tijdens het lange ziektebed van Melches was het sportieve verval van Rot-Weiss Essen ingezet en kreeg de club financiële uitdagingen. “We hebben in die tijd per seizoen 5 goede spelers misgelopen. Al het geld zat in het stadion“, zo verzuchtte een van de voormalige bestuursleden decennia later. Dat degradaties naar het tweede niveau in het West-Duitse voetbal niet meehielpen, moge duidelijk zijn. Enkele maanden na de dood van Melches lanceerden enkele gemeentes uit het Ruhrgebiet het plan om een mega-stadion in het Ruhrgebiet te bouwen. Het zorgde voor de nodige onrust bij Rot-Weiss Essen, waarbij het bestuur alle investeringen in het moderne Georg Melches Stadion als sneeuw voor de zon zagen verdwijnen. Uiteindelijk is het megalomane Ruhrstadion, met een capaciteit van 100.000 toeschouwers, er nooit gekomen.

Geld om te investeringen in de sportieve ambities, laat staan in het stadion, had Rot-Weiss Essen niet, maar toen het WK 1974 door West-Duitsland werd georganiseerd had de club even hoop dat het een van de speelstadions van het WK mocht zijn. Gelsenkirchen en Dortmund wisten de organisatie echter te overtuigen en bouwden voor dit WK het Parkstadion en het Westfalenstadion. Een paar jaar na het WK renoveerde Rot-Weiss Essen het Georg Melches Stadion, maar dit bracht de club nog verder in de financiële problemen. Om te overleven, moest de club het stadion in 1979 aan de gemeente Essen verkopen.

De sloop

Diezelfde gemeente weigerde de decennia daarop om grootschalige investeringen in het stadion te doen. Het zegt veel dat tot eind jaren ’90 de tussenstand van de wedstrijd via houten borden geregeld werd. Het was geen voetbalromantiek, maar gebrek aan geld. In 1994 moest de fanatieke aanhang van Rot-Weiss Essen noodgedwongen afscheid nemen van hun West-Kurve, nadat de gemeente Essen die tribune vanwege veiligheidsredenen afbrak. Ondanks een lichte renovatie in 2005, was het duidelijk: Het Georg Melches Stadion had haar langste tijd gehad.

Enkele jaren geleden maakten Essen, Rot-Weiss Essen en een groep investeerders bekend dat er 100 meter van het Georg Melches Stadion een nieuw stadion gebouwd zou worden. Om die bouw mogelijk te maken, moest een gedeelte van de lange zijde afgebroken worden (achter het doel was de West-Kurve 15 jaar eerder tegen de vlakte gegaan). Het was een seizoen lang een bizarre vertoning dat RWE in een stadion met 2.5 tribunes moest voetballen. Op 19 mei 2012 speelde RWE haar laatste wedstrijd in het voor haar geliefde stadion en twee dagen later begon de sloop. Tegenwoordig herinnert een van de oude stadionlampen nog aan de ambities, plannen en teloorgang van Rot-Weiss Essen tijdens de vorige eeuw.

Weblinks

Foto’s

20160101_georgmelchesstadion03

De fanatieke fans van Rot-Weiss Essen op de in 1994 gesloopte Westkurve

IMG_1928b

Het Georg Melches Stadion vlak voor de sloop

IMG_1931b

Om de bouw van het nieuwe Stadion Essen mogelijk te maken, werd de Gegenrade opgeknipt

IMG_1963b

Een triest gezicht om een tribune zo te zien

IMG_5167b

Een van de pronkstukken van het Georg Melches Stadion uit de jaren ’50: De indoor sporthal

IMG_5169b

Het Georg Melches Stadion, enkele dagen voordat het definitief gesloopt wer

Martijn
Martijn was sinds de oprichting van In De Hekken, tot 2019, redacteur en vaste schrijver. Daarnaast beheerde hij de In De Hekken Instagram pagina en de Twitter pagina. In enkele woorden: Globetrotter, interesse in andere culturen en geschiedenis, fotografie en groundhoppen en een flink gevoel voor rechtvaardigheid. Geen wonder dat hij vaste schrijver was voor de rubriek "Vergane Glorie" en dat hij zijn licht liet schijnen op voetbalwetgeving en voetbal-randzaken in het zuiden van Nederland en België. Check ook zijn zeer interessante website.

    Reageren is niet mogelijk.

    0 %