De opmars van Sheriff Tiraspol is niemand onopgemerkt gebleven. Het werd in 2021 de eerste club uit de Moldavische voetbalpiramide die de Champions League-groepsfase haalde. Maar de club is ook een politiek instrument dat tot grote last is voor de Moldaviërs. Hoe dat zit lees je in deze longread.
Ik ben zelf een aantal maal in deze voormalige Sovjetdeelrepubliek geweest. De laatste keer was ik zo’n 14 jaar en bezocht ik een wedstrijd van Zimbru Chișinău tegen het kleine Speranța Nisporeni, afkomstig uit een stadje met 10.000 inwoners en een vrij imposante orthodoxe kathedraal. Van wat ik me herinner waren er niet meer dan 400 mensen in het 10.400 zitplaatsen tellende stadion en de wedstrijd eindigde in een 2-0 overwinning voor Zimbru. Na de wedstrijd ging iedereen weer terug naar huis en de kans is groot dat het overgrote merendeel van de stad niet eens wist dat er überhaupt een wedstrijd was.
Grote club, weinig resultaat
Zimbru blijft, ondanks de opmars van Sheriff, de populairste club van het land. Niet vreemd, aangezien Chișinău met haar 640.000 inwoners met afstand de grootste stad van het land is en de club in de Sovjettijd redelijk wist te concurreren met de grote jongens uit Rusland en Oekraïne. Zimbru werd in 1955 kampioen en in 1973 en 1982 pakte het zilver. Tussen 1992 en 2000 werd de club elk jaar kampioen, met uitzondering van 1997.
Na deze glorieperiode was het snel klaar met de successen voor Zimbru en op vier bekers na heeft de club sinds de laatste titel in 2000 niks meer bereikt. Nee, het stokje werd overgenomen door een club die we intussen door heel Europa kennen: Sheriff Tiraspol.
De opmars van Sheriff
In 2001 werd Sheriff voor het eerst landskampioen en wist dat kunstje vervolgens nog 18 keer te herhalen. Alleen in 2011 ging de titel niet naar Tiraspol, maar naar Dacia Chișinău. Maar voordat u nu enthousiast gaat kijken naar vluchten naar Moldavië om Dacia in actie te zien tegen Sheriff, in de hoop dat ze nog een keer winnen, moet ik u teleurstellen: Dacia is zo failliet als de V&D.
Het moge duidelijk zijn: Sheriff is met afstand de beste club van de Moldavische hoogste competitie en de kans is klein dat er in afzienbare tijd een echte concurrent zal komen. Als eerste club uit de Moldavische voetbalcompetitie kwalificeerde Sheriff zich voor de Europa League en dit seizoen kwam het Champions League-debuut. Op Instagram is het volgersaantal geëxplodeerd en aan de comments te zien kunnen ze op flink wat steun rekenen van Zuid-Amerikanen, waarom dit zorgelijk is leg ik uit in de laatste alinea’s.
De steun van de Moldaviërs is er echter amper en hoewel de Moldavische Voetbalbond (FMF) en de media met trots spreken over de prestaties van Sheriff, is de gewone Moldaviër niet echt blij met deze successen. Om dat te begrijpen moet je de geschiedenis van het postcommunistische Moldavië begrijpen.
Wat is Transnistrië?
Ik vat het zo kort mogelijk samen. Tussen Moldavië en Oekraïne loopt de rivier “Nistru”. Aan de linkeroever van deze rivier ligt een dunne strook land, niet groter dan Noord-Brabant, waar vooral etnische Russen en Oekraïners met 52% de meerderheid van de bevolking uitmaken. Dat is een groot verschil met de rest van het land, waar de Moldaviërs, een sterk met Roemenen verwant volk, 75% van de bevolking uitmaken.
Na de onafhankelijkheid van Moldavië zocht het land toenadering met Roemenië en via die weg dus ook met West-Europa, wat tot onvrede leidde bij de Rusland-gezinde meerderheid in Transnistrië. Er brak een oorlog uit, Transnistrië won met hulp van de Russen en de strook land werd een niet-erkende autonome staat.
De geschiedenis van Moldavië is complex en de hele oorlog en de nasleep ervan is amper uit te leggen, zeker niet in een artikel over voetbal, maar het komt erop neer dat Transnistrië zich zoveel mogelijk heeft afgesloten van Moldavië en er een soort communistisch bewind op nahoudt, waarin het bedrijf Sheriff oppermachtig is en vrijwel het hele beleid van de regio bepaalt.
Jonge, buitenlandse selectie
Sheriff heeft geld en macht en is er al vrij snel achter gekomen dat voetbal dé manier is om Transnistrië populair te maken bij het groter publiek en Moldavië definitief ondergeschikt te maken aan de zelfverklaarde communistische heilstaat. Er werd als een malle geïnvesteerd in een modern stadion en hýpermodern trainingscomplex, afgetopt met een indoor-stadion. De club werkt al jarenlang aan een sterk elftal dat uiteindelijk zou kunnen doorstoten tot de Oost-Europese top. Dat Sheriff een echte clubcultuur niet zo belangrijk vindt blijkt wel uit de selectie: slechts vier spelers bezitten de Moldavische nationaliteit en twee daarvan komen uit Transnistrië zelf. Voor de rest bestaat de club uit 25 jonge buitenlandse spelers, waarvan een groot gedeelte vanuit Afrikaanse landen direct is ingestroomd in de Moldavische competitie. De selectie is jong en zeer talentvol en hoewel Sheriff nog geen grote club is in Europa, is het een club die erg fanatiek inzet op ontwikkeling en spelers kan belonen met een goede zak geld. Dat ze spelen voor een club die gelieerd is aan een regering die het niet bepaald nauw neemt met mensenrechten… dat maakt niet zo veel uit, want spelen in Europa is een droom voor veel talentvolle jongens van buiten het continent.
De invloed van Sheriffs succes
Het behalen van de groepsfase van de Champions League was een van de cruciaalste onderdelen van Sheriffs masterplan: Transnistrië heeft Moldavië verslagen in naamsbekendheid en Sheriff heeft honderdduizenden sympathisanten erbij gekregen, van over de hele wereld. Via sociale media kan de club nu door naar de volgende stap: van Transnistrië een begrip maken en de strop keihard aantrekken voor Moldavië.
Amazing achievement from Sheriff Tiraspol to reach the group stages of the Champions League! First team from Moldova and also first from an unrecognised state (Transnistria) to qualify for this stage. pic.twitter.com/u05yJECFEL
— Paul Watson (@paul_c_watson) August 25, 2021
Sociale media heeft zich bewezen als ultieme tool voor het beïnvloeden van denkbeelden en Sheriff zal zeker op deze trein springen wanneer het de makkelijk beïnvloedbare fanbase op de socials groot genoeg acht. Voetbal en politiek zijn doorgaans zeer verweven met elkaar en dat is het grootste gevaar van de opmars van Sheriff.
Sheriff laait het conflict weer op
Moldavië lijdt onder Transnistrië. Veel van de energievoorzieningen van het land bevinden zich in dit gebied en Transnistrië heeft in het verleden bewezen er absoluut geen probleem mee te hebben om Chișinău zonder stroom te laten zitten. Moldavië is bang om toenadering tot Roemenië en de EU te zoeken, vanwege de angst voor repercussies vanuit Rusland, dat Transnistrië als tool gebruikt om Moldavië koest te houden. Verder zorgen de huidige spanningen tussen Oekraïne en Rusland ervoor dat deze ook in Transnistrië tot uiting zouden kunnen komen, omdat beide volkeren een ongeveer gelijk deel van de bevolking van de regio uitmaken. Verder is Moldavië is het armste land van Europa met gemiddelde maandsalarissen van amper 350 euro. En tot slot is er weinig toerisme. En het toerisme dat er wél is… Dat is vooral geïnteresseerd in de overkant van de Nister.
Zimbru als verzet
Maar wat kunnen wij in het verre Westen doen? Daar heb ik lang over nagedacht en ik ben tot een antwoord gekomen dat de voetbal-politiekrelatie serieus neemt + de kracht van sociale media gebruikt:
Steun Zimbru Chișinău en het Moldavische nationale elftal door ze te volgen op sociale media en/of ze een keer te bezoeken.
Daarom wil ik graag afsluiten met een belangrijke conclusie over de club uit Transnistrië: Sheriff Tiraspol is géén jongensboek. Het is niet David tegen Goliath. De club is een politiek middel en een geldfabriek met immense geopolitieke invloed.
