De voetbalstad: De Eternal derby of Sofia
In “De Voetbalstad” leggen we iedere maand een andere stad onder de loep. Welke rol speelt de stad in de voetbalgeschiedenis van haar land? Welke clubs domineren het voetballandschap van de stad? En wat is dé derby van de stad? In deel 1 trappen we af met de hoofdstad van Bulgarije: Sofia. Vandaag nemen we een kijkje in de geschiedenis van de derby tussen Levski Sofia en CSKA Sofia.
De derby van Sofia zal voor altijd de belangrijkste wedstrijd van Bulgarije zijn. Ondanks alle naamsveranderingen aan beide zijden is de derbyrivaliteit altijd blijven bestaan. Vanaf haar eerste wedstrijden in de jaren 50 is de derby de meest intense wedstrijd van Bulgarije. De derby is zó intens dat het bestaan van de clubs praktisch werd afgeschaft door het communistische regime van de Bulgaren. Spelers hebben jarenlange schorsingen gehad vanwege de derby, supporters zijn overleden aan het supportersgeweld, trainers en politiemensen zijn gewond geraakt. De eeuwige derby van Sofia is kortom een garantie op spektakel en extreme passie.
Het prille begin
Levski Sofia, opgericht door een groep studenten, bestond al bijna 50 jaar voordat de eerste derby werd gespeeld. In die eerste jaren van haar bestaan was zij al een topclub. De club haalde enkele kampioenschappen binnen en zeker in de jaren 40 groeide ze langzaam uit tot de grootste club van Bulgarije. Juist toen Levski Sofia vrijwel alle jaren zichzelf tot kampioen kroonde kwam er uit onverwachtse hoek een concurrent. Vlak na de tweede wereldoorlog kwam CSKA Sofia tot stand. Vrij vertaald staat CSKA voor de centrale sportclub van het leger. Zoals wel vaker in Oost-Europa het geval is, stijgt de legerclub razendsnel naar de top van de ranglijst. In Sofia was dit niet anders. Op 11 december 1948 werd dus de allereerste derby tussen Levski Sofia en CSKA Sofia gespeeld. In haar eigen stadion wist Levski 1-0 te winnen.
Vanaf die eerste derby was de Bulgaarse competitie nooit meer hetzelfde. De 14 seizoenen die volgde op die eerste derby werden allemaal gewonnen door Levski of CSKA. Een rivaliteit was geboren. Met afstand de twee beste teams van Bulgarije waren veroordeeld tot het verdelen van één stad. De studenten van Levski tegen de soldaten van CSKA. Blauw tegen rood. In die eerste 14 jaar van de rivaliteit was rood met afstand de sterkste. 11 van de 14 kampioenschappen werden namelijk behaald door de soldatenclub. Van 1954 tot 1962 werd CSKA Sofia zelfs 9 jaar op rij kampioen. Het snelle succes van CSKA stak natuurlijk bij de historische buren van Levski. Een intense haat vanuit beide kanten is in die jaren onstaan en leeft tot op de dag van vandaag voort.
Ook in de jaren 70 was het stuivertje wisselen als het ging om de kampioenschappen van Bulgarije. Op een paar kleine onderbrekingen van kleinere clubs na bleven beide ploegen op grote afstand van de concurrentie staan. Het voegde nog meer geschiedenis toe aan de rivaliteit. Deze rivaliteit kwam tot een absolute climax tijdens de bekerfinale van 1985.
Supporters van CSKA Sofia
Bekerdebacle
Op 19 juni 1985 was het Vasil Levski stadion het toneel van de jaarlijkse Bulgaarse bekerfinale. De twee sterkste ploegen van de jaren 80 en eigenlijk alle jaren van het Bulgaarse voetbal waren door de lotinggoden gescheiden gebleven tijdens het toernooi. Beide teams schakelde alle concurrentie uit en mochten zich dus opmaken voor een echte derby tijdens de bekerfinale. Hoewel de Bulgaarse beker niet de meest prestigieuze prijs is voor beide clubs, is het winnen van een directe finale tegen je eeuwige concurrent natuurlijk een erekwestie. Beide supportersgroepen waren er dus op gebrand om deze finale te winnen. De gebeurtenissen op en naast het veld zouden echter extremer zijn dan ooit te voren.
CSKA was al jarenlang onstoken van een derbywinst en verlangde dus hevig naar een overwinning in de bekerfinale. Levski was er natuurlijk op gebrand om de reeks overwinningen tegen de concurrent voort te zetten. Dankzij een paar, op zijn zachtst gezegd, redelijk discutabele beslissingen van de scheidsrechter liep de wedstrijd volledig uit de hand. Zowel op als naast het veld werd de wedstrijd ontsierd door talloze vechtpartijen tussen spelers van beide clubs en beide supportersgroepen. De wedstrijd werd uiteindelijk met 2-1 gewonnen door CSKA, maar de sfeer was zo ongelooflijk dreigend geweest dat de overheid besloot om in te grijpen.
2 dagen na de finale besloot het centrale comité van de Communistische partij om beide clubs te laten ontbinden. De dreigende rivaliteit was zo groot dat beide teams niet verder mochten gaan van de regering. Tevens werden grote namen als Hristo Stoichkov en Borislav Mikhailov levenslang geschorst voor het voetballen in eigen land vanwege hun wangedrag op het veld. CSKA Sofia besloot verder te gaan als Sredets en Levski Sofia besloot verder te gaan als Vitosha. Na één jaar besloot de regering om de straffen terug te draaien, maar de betekenis van de derby voor het volk was duidelijk gemaakt.
Incident na incident
In recente jaren is de rol van beide clubs in de top van het Bulgaarse voetbal afgenomen. Al 10 jaar lang grijpen beide ploegen naast het Bulgaarse kampioenschap. Het nieuwe geld van Ludogorets Razgrad heeft de afgelopen 7 jaar het kampioenschap binnengesleept. Hoewel Ludogorets zonder twijfel momenteel de beste club van Bulgarije is, blijft de derby tussen Sofia de enige echte wedstrijd van Bulgarije. Dat beide clubs steeds naast het kampioenschap grijpen heeft geen enkel effect gehad op de rivaliteit tussen de supportersgroepen. De lijst met incidenten van de afgelopen seizoenen is ongelooflijk lang.
In de editie van 2000 overleed een supporter nadat een bom dichtbij hem tot ontploffing kwam. Sindsdien is het ieder jaar wel raak qua rellen in de derby. In 2011 omschreef de beroemde journalist Jonathan Wilson de sfeer rondom de Sofia derby treffend. Rondom de derby van Sofia lijkt het wel alsof de hooliganscène uit de jaren 70 van Engeland weer tot leven is gewekt. De wedstrijd tussen Levski en CSKA is een garantie op complete chaos. In 2014 raakte de toenmalige coach van CSKA flink gewond nadat supporters van Levski hem te pakken hadden gekregen met een ijsbal. Een jaar geleden eindigde de derby met een gewonde conditietrainer en assistent-coach nadat de bank van CSKA werd bekogeld met vuurwerk en stenen door de supporters van Levski. In de meest recente editie werden meer dan 20 supporters gearresteerd nadat een politieagente ernstig oogletsel opliep door een vuurwerkbom.
Al met al is de Sofia derby zonder twijfel de grootste wedstrijd van Bulgarije en een van de meest extreme derby’s van Europa. De gigantische haat tussen de blauwe studenten van Levski en de rode soldaten van CSKA zorgt ervoor dat de derby ieder jaar bijna gegarandeerd volledig uit de klauwen gaat lopen. Het massaal aanwezige vuurwerk van beide kanten zou de gemiddelde KNVB-bestuurder in een spontane coma doen belanden. De Sofia derby is een wedstrijd die iedere voetblliefhebber moet hebben meegemaakt. De eeuwige derby van Sofia laat het allermooiste en spectaculairste gedeelte van de voetbalstad Sofia zien.
Ook met In De Hekken travel zullen wij dit seizoen afreizen naar Sofia om een bezoekje te brengen aan de eeuwige derby. Er zijn nog enele plaatsen vrij, dus neem snel een kijkje op de site!
Dit is een verhaal uit de serie De Voetbalstad. Klik hier voor alle verhalen van deze serie.
