De positieve voetbalcultuur wordt overschaduwd

Duisternis voor 89 minuten. Niemand raakt je aan, niemand kijkt naar je, niemand denkt zelfs aan je. Totdat iemand zijn hand naar je reikt, hij pakt je beet en hij gooit je een paar meter naar beneden waar je landt op het achterhoofd van de grensrechter. Je zorgt voor het stilleggen van de wedstrijd, 15 minuten later wordt de wedstrijd hervat als de politie ter plaatse is. Een nieuwe rel in het Zweedse voetbal is geboren.

Dit gebeurde tijdens Djurgarden IF – IFK Göteborg in de laatste kraker voor de zomerstop. Nadat fans van Djurgarden met aanstekers en beker bier begonnen te gooien moest er een hele politiemacht tussen de fans en de grensrechter komen staan. Na een half jaar zonder conflicten in de Allsvenskan, konden ze het toch niet laten. Conflicten en hooligans zijn een onderdeel van de Zweedse voetbalcultuur.

Fans van Djurgarden tonen zich hier van hun goede kant

Eerder die dag zei Dan Blomberg, voorzitter van DIF fanclub Jarnkaminerna, nog dat zij er alles aan doen om dit te voorkomen. “We hebben problemen met fans die dingen op de grensrechter en tegenstanders gooien. We proberen dit probleem de baas te zijn, maar het is heel moeilijk om net die ene fan te vinden tussen de 20.000 bezoekers.”

Drie grote incidenten met Djurgarden

Een paar aanstekers is niet het echte probleem in Zweden, drie andere incidenten, allemaal met Djurgarden, laten zien dat er echt iets mis is.

Om te beginnen was er een gigantische rel tijdens de oefenwedstrijd Djurgarden IF – Union Berlin. Op 25 januari liep deze wedstrijd volledig uit de hand. Fans van beide teams bestormden het veld en beschoten elkaar met vuurpijlen. Er was een leger aan agenten nodig om de fans weer op de tribunes te krijgen.

“Zoiets als dit heb ik nog nooit eerder gezien.” Aldus Lena Gustafson. Gustafson is vrij vertaald een supporters verbindingsmedewerker bij DIF. Zij moet voor een goede supporterscultuur zorgen en voor overleg tussen club en fans. “Het was een grote stap terug in ons proces naar een positieve voetbalcultuur, maar het was niet normaal. Er waren zoveel factoren in het spel, meer dan alleen hooligans.”

Het tweede incident is een afschuwelijk incident. Tijdens de eerste wedstrijd van het Zweedse seizoen speelde DIF tegen Helsingborg IF. Een Djurgarden supporter werd voor de wedstrijd beslopen door Helsingborg fans en hij werd doodgeslagen. Toen dat bekend werd tijdens de wedstrijd, stormden de DIF fans het veld op uit protest, de wedstrijd werd gestaakt en een fan was overleden.

“Dit was geen hooligan. Dit was een gewone fan. Het had iedereen kunnen zijn die daar liep, ik was er tien minuten daarvoor nog.” Aldus een geschrokken Blomberg. Gustafson reist altijd samen met de fans. Dit was de ergste trip. “De terugreis was afschuwelijk, we wisten dat er een man te weinig was.”

Vrij onlangs gebeurde er nog iets. Dit waren echt de DIF hooligans, ook wel Djurgardens Fina Gräbbar genoemd. Op 31 mei speelden ze de laatste wedstrijd voor de zomerstop tegen Örebro SK. Voor de wedstrijd zorgden de fans voor rellen en schreeuwden ze nazi-leuzen richting de politie.

Hooliganisme geïmporteerd uit Engeland

Deze incidenten bij Djurgarden laten zien dat er iets mis is in Zweden. Positieve steun slaat snel om in incidenten, soms met afschuwelijke afloop. Dit probleem heeft zich niet recent ontwikkeld, het is al oud. Volgens Blomberg is het met de Engelse fans meegekomen tijdens het EK van 1992.

“Toen wij het EK organiseerden, brachten de Engelse fans hun geweld mee. De hooligan cultuur had zijn hoogtepunt bereikt in Engeland en de fans zochten constant de confrontatie met de Zweden. Na dat EK namen de Zweedse fans de ‘firm-cultuur’ over van de Engelsen en ze begonnen zichzelf en gevechten te organiseren.”

In Engeland was het probleem groter dan het was en is in Zweden, maar in Engeland werd er adequaat ingegrepen en is het probleem grotendeels verholpen. In Zweden suddert het al erg lang door. Ze hebben veel geprobeerd, nog niks heeft echt gewerkt.

Een mandaat om te praten

Eén maatregel die de overheid heeft genomen is het aanstellen van een ‘Nationale Coördinator voor het bevorderen van de dialoog tussen bepalende actoren’. Deze ingewikkelde rol heeft Rose-Marie Frebran gekregen. Zij moet mensen bijstaan en met ze praten in hun strijd tegen hooligans en supportersgeweld.

Hoewel ze met alle belangrijke partijen moet praten, worden de hooligans niet meegenomen in de gesprekken. “Dat is geen onderdeel van mijn opdracht. Ik probeer de dialoog tussen mensen die openstaan voor een positieve voetbalcultuur te versterken. Ik luister, leer en ondersteun gemeentes, politie en clubs.”

Kritiek van de clubs

Niet iedereen is tevreden met wat Frebran doet. Blomberg vindt haar niet de juiste persoon voor die rol. “Zij is totaal ongeschikt om dit te doen. Ze heeft geen idee wat er omgaat binnen de supporterswereld en ze heeft geen enkele macht om daadwerkelijk iets te veranderen.” Frebran zelf zegt daarop dat ze er alleen is om te ondersteunen.

Lena Gustafson is ook ontevreden over de rol van de autoriteiten en de samenwerking tussen club, politie en politiek. “Na een incident hebben de politici ineens een pasklaar antwoord, alsof ze alles van het probleem weten. Het feit is dat ze er helemaal niets vanaf weten.” Ze heeft nog meer problemen met de politie die altijd de schuld op de clubs wil afschuiven. “Het contact met de politie is op zijn zachtst gezegd een beetje roestig. Volgens hun doen wij niet genoeg om geweld te voorkomen, terwijl wij juist heel veel doen. Dat is erg frustrerend.”

Het werk van de politie

De supporterspolitie van Stockholm is in het leven geroepen om hooligangeweld tegen te gaan. Ze monitoren fans in de ‘risico-categorie’, zowel binnen als buiten het stadion. Uit een onderzoek van Anders Green van de Stockholm University wordt hun rol en waarde uitgelegd. “Ze houden alle supporters in het oog die een potentieel gevaar zijn. Vooral jonge, nieuwe troepen worden in de gaten gehouden. Het is bewezen dat zonder de politie er meer incidenten zijn, al stoppen ze het niet volledig.”

Mats Norlin is chef bij de supporterspolitie. Hij legt uit hoe ze hooligangeweld tegengaan. “We controleren wie het stadion ingaan en we willen graag alle risicosupporters samen in een vak hebben. Daarnaast is het erg belangrijk om het recruteren van jonge supporters te stoppen. Dat doen we samen met veel andere instanties.”

De politie heeft een systeem om hooligans zo snel mogelijk te vinden. “We houden de hooligans in de gaten. Als we zien dat ze een strafbaar feit begaan, is het van belang om ze ook zo snel mogelijk te straffen daarvoor, zodat het niet zonder consequenties blijft.” Aldus Norlin over het aanpakken van hooligans.

Een erg kort mandaat

De politie doet dus zeker wel iets om het te stoppen, maar de andere maatregelen worden niet met een lange termijn visie genomen. Nationale Coördinator Frebran heeft zelf namelijk ook kritiek op haar functie. “Ik heb te weinig tijd gekregen om mijn opdracht uit te voeren.” Zegt ze over haar opdracht van 15 maanden tot december 2014. “Ik kan nu niets veranderen. Een positieve voetbalcultuur versterken moet iets zijn dat langer duurt dan 15 maanden.”

Volgens Frebran is dit geen probleem, omdat ze denk dat andere mensen het werk kunnen overnemen. “De andere mensen zijn belangrijker dan ik. Mijn functie is abstract, de resultaten zijn moeilijk te meten.” Zegt ze zelf over haar twijfelachtige rol.

Ondanks maatregelen gaat het mis

Djurgarden IF en de fanclub Jarnkaminerna zijn erg kritisch op andere instanties, maar ze mogen zelf ook wel in de spiegel kijken. Er gebeuren immers nog genoeg incidenten in hun territorium: het stadion en de uitreizen. “We doen ons best, maar we zijn een bestuur van 7 mensen bij Jarnkaminerna, we kunnen geen wonderen verrichten.” Aldus Blomberg over het gebrek aan resultaat.

“Alle supporters moeten wel willen veranderen, iedereen moet het realiseren. Niet alleen een klein groepje hooligans.” Zo probeert Gustafson zich in te dekken.

“De politie is echter verantwoordelijk voor geweld buiten het stadion en dat proberen ze op ons af te schuiven.” Zegt Gustafson kritisch over de rol van de politie. Blomberg voegt nog toe dat het toch echt het werk van de politie is om criminaliteit te stoppen. “Zij horen de stad veilig te houden en gevechten te stoppen.”

Het onderzoeksverslag ‘Supporterkunskap’ van de supporterpolitie geeft een andere kijk op de rol van de clubs. “Nieuw is dat nu ook in de zogeheten zitvakken wordt gestaan en dat daar ook fanatieke fans zijn. Dit is vak F bij Djurgarden. Ze worden actieve zitvakken genoemd. Deze vakken worden nu ook betrokken bij geweld en incidenten en de clubs steunen dit.” Vak F was het vak waarvandaan de aansteker het hoofd van de grensrechter raakte. “Als de Ultra’s zich verspreiden in het stadion, wordt het moeilijk ze te controleren.” Aldus Mats Norlin over dit fenomeen.

De politie beschermt erg overdreven de grensrechter voor vak F

UEFA-maatregelen van de bond

De Zweedse KNVB, Svenskfotboll, zegt ook te werken aan het stoppen van hooligans. Anders Sigurdson is hoofd van de beveiliging rond wedstrijden in Zweden, hij zegt dat ze goede maatregelen hebben om het geweld te stoppen.

“We hebben een systeem van wedstrijdveiligheid. We hanteren dezelfde regels als alle andere UEFA-landen. Daarnaast werken we goed samen met de politie en kunnen we supporters een stadionverbod van drie jaar geven.” Aldus Sigurdson, die niet duidelijk wilde maken wat al die regels inhouden.

Controverse rond stadionverboden

Die stadionverboden zijn nou net een doorn in het oog va Gustafson. “Als een jonge fan wordt verbannen van zijn club, denk je dat hij dan positief terugkomt na drie jaar? Wij willen ervoor zorgen dat dit wel gebeurt en bieden hem een helpende hand. Je moet een stap verder denken.”

Sigurdson blijft bij zijn standpunt, hij vindt juist dat de clubs strenger moeten optreden. Naast het aansteker-incident werd Djurgarden IF – IFK Göteborg ook nog ‘ontsierd’ door een pyroshow. Sofialaktaren, de naam van de staantribune bij DIF, had een geweldige tifo en pyro georganiseerd. De wedstrijd kon wel pas twintig minuten later beginnen door alle rook op het veld.

Pyroshows bevorderen de sfeer

“De clubs moeten verantwoordelijkheid nemen voor wat er in het stadion gebeurt. Helemaal als het over pyroshows gaat hebben we een groot probleem. Uiteraard zijn zulke dingen verboden in de Allsvenskan.”

Blomberg ziet het hele probleem niet met de pyroshows. Wij moedigen supporters juist aan om pyroshows te organiseren. Het is misschien verboden, maar ook erg sfeerbevorderend.”

Het probleem met hooligans in Zweden heeft veel verschillende kanten en veel verschillende autoriteiten moeten samenwerken om het op te lossen. Van een goede samenwerking is niet te spreken, iedereen geeft elkaar de schuld van de incidenten. De voetbalbond wordt er hopeloos van. “Dit is een verhaal zonder einde.”

Wij danken Casper van Es voor dit gastartikel! Casper is uiteraard te volgen via Twitter!