Voetbal in Oost-Europa

Albanese ultra die met één drone een interland compleet liet ontsporen

De beelden gaan de hele wereld over. Tijdens de wedstrijd tussen Servië en Albanië vliegt er in de 42e minuut een drone het Partizan Stadium binnen. Aan de drone hangt een Albanese vlag met twee personen erop en een landkaart. Een eenmansactie van één Albanese ultra. Wat volgt is een massaal opstootje tussen de spelers, terwijl Servische supporters het veld bestormen en proberen de Albanese spelers wat aan te doen. De wedstrijd wordt nooit meer uitgespeeld. Hoe kan één actie voor zo een reactie zorgen? En hoe is het daarna gegaan met de Albanese ultra? 

Het is flink slikken bij de UEFA als de loting voor het EK 2016 bekend wordt. Zowel Servië als Albanië belandt in Poule I. De UEFA is extreem gevoelig voor politieke situaties en om die reden worden bijvoorbeeld Armenië en Azerbeidzjan bewust gescheiden van elkaar in Internationale competities. Ondanks de politiek extreem gevoelige situatie rondom Kosovo heeft de UEFA deze keuze niet gemaakt voor Servië en Albanië. Een onverstandige keuze. Beide landen hebben een intense hekel aan elkaar en hebben sinds de jaren 60 al geen onderlinge wedstrijd meer gespeeld. De wedstrijd is bijna een garantie op gezeik.

Kosovo-oorlog

We zullen niet al te diep in het politieke wespennest van de Balkan duiken, maar een korte uitleg van de situatie tussen beide landen is niet onnodig. Beide landen hebben vanwege verschillen in taal, cultuur en religie altijd op gespannen voet geleefd. De crux van het huidige conflict tussen beide landen is het bestaan van buurland Kosovo. Voor het uiteenvallen van Joegoslavië is Kosovo onderdeel van Servië als provincie met een hoge vorm van autonomie. Vanwege de ligging wonen er zowel Serviërs als Etnische Albanezen. In 1998 is de Albanese meerderheid de onderdrukking door de Joegoslavische overheid, met veelal Serven aan de macht, zat en komt in opstand.

Wat volgt is de bloederige Kosovo-oorlog met onder meer gevechten tussen Albanese guerrilla’s en het Joegoslavische leger, een NAVO-bombardement op Servië en een massale vluchtelingenstroom vanuit Kosovo. De oorlog laat diepe sporen na bij zowel de Serven als de Albanezen. Het resultaat is dat Kosovo onderdeel blijft van Servië, maar in 2008 verklaart het land zichzelf tot grote woede van Servië alsnog onafhankelijk. Dit verergert de situatie tussen Servië (weigert de onafhankelijk te erkennen) en Albanië (erkent de onafhankelijkheid onmiddellijk). Vooral nationalisten aan beide kanten steken de lont nog extra aan en sterke politieke onenigheid is het gevolg. De onderlinge voetbalwedstrijd ligt dus onder een gigantisch vergrootglas. Zeker omdat bij beide nationale elftallen de (veelal) extreem-nationalistische ultras en hooligans vaak in grote getalen aanwezig zijn.

Autochtonous

De heenwedstrijd gaat gespeeld worden in Servië. De wedstrijddag kruipt snel dichterbij en de zorgen bij de Servische voetbalbond en de UEFA nemen toe. Er wordt besloten een verbod in te voeren op uitsupporters om de veiligheid te kunnen waarborgen. Op 14 oktober 2014 is het zover en treden beide elftallen aan. Nog voordat de bal gerold heeft rolt klinkt het “Ubij, ubij Šiptara” van de tribune. Dood, dood de Albanezen! Tijdens de warming-up worden de spelers bekogeld met munten, aanstekers en al het andere dat maar voor handen is. Tijdens de beginminuten verbranden Servische supporters een NATO-vlag, een verwijzing naar de bombardementen op o.a. Belgrado. Tien minuten later laten ze een Griekse vlag zijn (over de betekenis daarvan lees je hier meer).

Tien minuten voor rust legt de scheidsrechter de wedstrijd tijdelijk stil omdat Albanese spelers en de grensrechter worden bekogeld. Niet veel later gaan supporters en de politie met elkaar op de vuist. Als de wedstrijd voor de tweede keer stil ligt, na een Servische fakkelregen, gaat het definitief mis. Schijnbaar uit het niets daalt er uit de lucht een drone naar beneden. Als het luchtvaartuig dichterbij komt zien spelers en supporters dat er aan de drone een vlag hangt. Op de vlag staan de afbeeldingen van Ismail Qemali en Isa Boletini (twee van de founding fathers van het huidige Albanië) het woord Autochthonous (vrij vertaald: inheemse inwoners van een land), de datum 2 november 1912 (datum van Albanese onafhankelijkheid) en een kaart van Greater Albania. Dit is een kaart waarop alle gebieden (delen van o.a. Servië, Kosovo, Noord-Macedonië en Montenegro) staan waar de Albanen recht op menen te hebben. Dit Greater Albania is de droom van alle Albanese extreem-nationalisten.

Woedende Serven

De Servische spelers en supporters zijn woedend. Deze vlag die nu over hun stadion vliegt beledigt alles waar ze in geloven. Zodra de drone binnen handbereik is grijpt verdediger Stefan Mitrovic de vlag en trekt hem los. Gelijk stormen twee Albanese spelers, uit angst dat er iets oneerbaars met de vlag wordt gedaan, op hem af om het stuk stof terug te winnen. Na een kort opstootje valt de vlag in handen van de Albanese spits Bekim Balaj. De aanvaller probeert de vlag van het veld te halen, maar voor hij daar in slaagt slaat een Servische supporter hem met een plastic stoel op zijn achterhoofd. Albanië-aanvoerder Lorik Cana twijfelt geen moment en werkt de supporter naar de grond en begint met hem te vechten. Nu is het hek helemaal van de dam en er volgt een massaal opstootje tussen beide selecties.

Servische supporters bestormen het veld en scheidsrechter Martin Atkinson besluit beide ploegen de tunnel in te leiden. Terwijl de Albanese spelers de tunnel in rennen worden ze nog steeds van alle kanten bekogeld en er vallen rake klappen. De Servische spelers doen wat ze kunnen om hun tegenstanders te beschermen. Na een halfuur afkoelperiode is de fysieke en mentale schade bij de Albanese spelers nog zo groot dat Atkinson, bij een 0-0 stand, de wedstrijd definitief affluit. Nog voordat de selectie vervolgens kan vertrekken stormt de Servische politie de kleedkamer binnen en doorzoekt alle tassen. Ze zijn er namelijk van overtuigd dat iemand binnen de Albanese delegatie verantwoordelijk is voor de vliegende beledeging en zoeken naar een afstandsbediening. De politie vindt niks. De echte dader ligt namelijk op een paar honderd meter van het stadion doodstil verstopt onder een auto…

Tifozat Kuq e Zi

In 2010 neemt Servië het in Genua op tegen het Italiaanse elftal in de poulefase voor kwalificatie tot het EK 2012. De wedstrijd staat onder veel spanning en leden van de Delije, ultras van Rode Ster Belgrado, zijn prominent aanwezig. Na zes minuten wordt de wedstrijd gestaakt als het veld wordt bedolven onder fakkels en knalvuurwerk. Boven op de glazen wand van het uitvak zit Ivan Bogdanov, een Servische hooligan met een beruchte reputatie. Hij haalt een Albanese vlag tevoorschijn en steekt deze, met de hulp van een fakkel, in de brand. Voor de TV zit Ismail Morina, een Albanese ultra die al enkele jaren in Italië woont, woedend toe te kijken. Dit is een grove belediging tegen zijn land. Bogdanov en 18 andere Serven worden gearresteerd en na enkele maanden naar Servië gedeporteerd. Maar voor Morina is het niet genoeg, hij neemt zich voor om ooit wraak te nemen.

Ismail Morina bouwt in de jaren die volgen een reputatie op onder de bijnaam Ballisti, vernoemd naar een Albanese extreem-nationalistische groep uit de Tweede Wereldoorlog, als lid van de Tifozat Kuq e Zi (supporters rood en zwart). Die groep is verantwoordelijk voor de sfeer bij de wedstrijden van het nationale elftal. De Tifozat is opgericht in 2003 en uniek omdat zij niet (alleen) bestaat uit inwoners van Albanië, maar ook uit inwoners van andere Europese landen met Albanese roots. Dankzij de grote diaspora zijn dat er nogal wat. Zijn meest bekende moment beleeft Ballisti tijdens een uitwedstrijd tegen Slovenië, wanneer hij een 10 meter hoog net beklimt om daar trots met de Albanese vlag te zwaaien. Als de loting voor het EK 2016 bekend wordt, weet Morina onmiddellijk wat hem te doen staat. Dit is de kans op wraak.

De kerkdrone

Na een tijd lang twijfel over het hoe en wat, brengt het zien van een drone bij een vriend hem op het juiste spoor en een concreet plan vormt zich. Enkele maanden voor de wedstrijd vliegt Morina naar Belgrado om rondom het Marakana van Rode Ster Belgrado te zoeken naar een geschikte locatie. Enkele weken later komt hij terug in Belgrado wanneer hij ontdekt dat de wedstrijd helemaal niet in het Marakana wordt gespeeld, maar in het Partizan Stadium. Uiteindelijk valt zijn oog op een kerkje op enkele honderden meters van het stadion. Enkele dagen voor de wedstrijd rijden Morina en een vriend van Italië naar Servië met de drone in de achterbak en de vlag in de zoom van een jas genaaid. In zijn hotelkamer snijdt hij vervolgens de vlag los en is alles gereed voor de actie.

Op de wedstrijddag zelf verstopt Morina zich 17 uur voor de wedstrijd in de kerk. De vlag en drone heeft hij daar enkele dagen eerder al verstopt. Hier ligt hij urenlang te wachten, terwijl de straten rondom het stadion en uiteindelijk het stadion zelf volstromen. Dan is het moment daar en laat Morina zijn drone opstijgen. Het originele plan is om de drone een paar rondjes te laten vliegen als steun voor de spelers, alvorens hem terug naar de kerk te vliegen. In een poging de vlag dichter bij de Albanese spelers te brengen maakt hij echter een cruciale fout. Albanië speelt niet in het rood vandaag, zoals normaal bij thuiswedstrijden, maar Servië wel. De rest is geschiedenis. Nadat de boel flink losgaat laat Morina in alle haast de afstandsbediening achter en schuilt onder een auto voor wat politieagenten. Daarna loopt hij zo kalm mogelijk naar een gereedstaande auto met vriend erin om zo snel mogelijk de grens naar Kosovo over te steken.

Talloze bedreigingen

De gevolgen van de dronestunt zijn gigantisch. De UEFA besluit om de drie punten van de gestaakte wedstrijd toe te kennen aan Albanië, terwijl Servië er ook nog eens drie in mindering krijgt. De Serven, onder leiding van Dick Advocaat, zijn hiermee vrijwel uitgeschakeld voor deelname aan het eindtoernooi. Albanië aan de andere kant staat mede dankzij de drie punten nu in Pole Position om voor het eerst deel te nemen aan een internationale eindronde. Het levert Morina in eigen land en bij Albanese meerderheden in andere delen van de Balkan een absolute heldenstatus op. Hij verwordt tot soort nationale held en zijn inbox ontploft voor de helft door foto’s van Albanese vrouwen die zich aan zijn voeten werpen.

De andere helft bestaat uit doodsbedreigingen van nationalistische Serven. Voor hen is Morina verworden tot vijand van de staat. Hij mag rekenen op talloze bedreigen inclusief foto’s van wapenarsenalen. Er wordt zelfs gefluisterd dat een rijke zakenman een prijs van 1 miljoen op zijn hoofd heeft gezet, wanted alive. Morina vlucht voor zijn eigen veiligheid met zijn hele familie naar Albanië. Rondom de terugwedstrijd in oktober 2015 lopen de spanningen wederom hoog op. Enkele dagen voor de wedstrijd wordt Morina, tot grote woede van de Albanese bevolking, opgepakt. Officieel vanwege het dragen van een wapen, iets dat doodnormaal is in Albanië, maar iedereen weet dat de regering eigenlijk vreest dat het bij de thuiswedstrijd tegen Servië vreselijk mis gaat.

Interpol Red Notice

De terugwedstrijd wordt gewonnen door Servië, maar dankzij een 3-0 overwinning tegen Armenië enkele dagen later plaatst Armenië zich alsnog voor het eerst in de historie voor een Europees toernooi. Toch ook een beetje dankzij de drie “gratis” punten die de drone hebben opgeleverd. De bestuurder daarvan maakt het mee vanuit de gevangenis. Er hangt Ismail Morina een jarenlange straf boven het hoofd, maar na 3 maanden wordt hij vrijgelaten en krijgt in plaats daarvan voorlopig huisarrest opgelegd. Als gevangene in zijn ouders huis vlak bij de Albanese-Kosovaarse grens ziet Ballisti zijn land aantreden op het EK in Frankrijk. Ondanks een overwinning op Roemenië vliegen de Shqiponjat er in de groepsfase uit.

Morina vlucht korte tijd later via achtereenvolgens Kosovo, Montenegro, Kroatië en Slovenië terug naar ‘zijn’ Italië, terug naar zijn vrouw en kinderen. Als zijn vader overlijdt, wil hij de omgekeerde weg bewandelen om de begrafenis bij te kunnen wonen. Dit keer gaat het echter mis. Bij de Kroatische grens wordt hij door de douane opgemerkt. De Servische overheid heeft een Interpol Red Notice voor hem uitgevaardigd. Dit middel verplicht elk lid van Interpol om een voortvluchtige op te pakken als deze persoon zich binnen haar landsgrenzen bevindt. De Serven beschuldigen Morina ervan dat hij heeft aangezet tot racistische en etnische haat tussen bevolkingsgroepen, een vergrijp waar 8 jaar cel voor staat.

Politiek steekspel

Uiteindelijk verwordt de situatie rondom Ballisti tot een groot politiek machtsspel. De Servische overheid eist zijn uitlevering en Servische extreemnationalisten die in de gevangenis zitten, zoals Milorad Ulemek; assistent van de beruchte Arkan, beloven een gastvrij welkom voor Morina. Als meest gehate man van Servië is zijn veiligheid in de gevangenis vrijwel zo goed als zeker niet te waarborgen. De Albanese voetbalbond en selectie spreken zich uit voor zijn vrijlating. Vele Albanees-nationalistische ultragroepen door heel de Balkan protesteren massaal om de uitlevering te voorkomen.

Uiteindelijk besluit Kroatië om Morina toch uit te leveren. Aan Italië weliswaar. Morina is in het bezit van een Italiaans paspoort en Kroatië besluit dus om het probleem te verplaatsen naar de Zuid-Europeanen. Onaangekondigd wordt de gevangene op een boot naar Bari gezet, alwaar hij wederom wordt opgepakt en de Servische overheid het nogmaals probeert. Italië wil zich niet aan de zaak branden en in juli 2018 wordt Morina vrijgesproken. Na bijna 3 jaar is hij eindelijk weer een vrij man.

Ismail Morina heeft het nationale elftal van Albanië nooit meer in het echt zien spelen na zijn gevangenschap. Zijn actie ging de wereld over en hij werd tot een nationale held, maar de kosten waren gigantisch hoog. Zijn hele leven was overhoop gegooid, hij zat jaren vast, miste de begrafenis van zijn vader en geboorte van zijn derde kind en vermijdt het voor de zekerheid nog altijd om Italië te verlaten. En dat allemaal dankzij één vlag.

Foto’s dankzij James Montague, die Morina sprak voor zijn nieuwste boek (hier te bestellen!)

Lars Smit
Leven lang verliefd op NEC. Helemaal gek van supporterscultuur, vergane glorie en amateurvoetbal.

Reageren is niet mogelijk.

0 %